1. Scenariusz bardzo pozytywny dla akcji (KUPUJ)
Obecnie składka do OFE to 2,8% wynagrodzenia, alokowana w różne klasy aktywów (łącznie ok. 800 mln PLN miesięcznie, z czego proporcjonalnie do aktywów w akcje ok. 320 mln PLN). Wzrost składki do 2,92% alokowanych w akcje i obligacje korporacyjne oznacza wzrost miesięcznych napływów do ok. 830 mln PLN (dla komponentu akcyjnego ponad 2 razy dotychczasowy poziom). Praktycznie brak nawisu podażowego akcji w przyszłości. Jest to bardzo pozytywny scenariusz dla akcji, nawet jeśli weźmiemy pod uwagę wzrost limitu alokacji w akcje zagraniczne do 30%. W scenariuszu tym nie zgadzamy się natomiast z powszechnym argumentem, że „fundusze wiedząc, że ZUS zabierze obligacje skarbowe powinny jak najszybciej kupić akcje”. Dokument wyraźnie mówi, że do ZUS trafiają wszystkie aktywa powyżej progu 47,5% (do tego poziomu jakiekolwiek aktywa są „bezpieczne”). Pozytywny efekt jest częściowo niwelowany efektem wprowadzenia „suwaka bezpieczeństwa”, który automatycznie spowoduje przepływ części aktywów do ZUS.
2. Scenariusz dobrowolności (?)
Ocena wpływu tego scenariusza zależy od tego, jaka część przyszłych emerytów zdecyduje się na przejście do ZUS. Odpowiedź w tym scenariuszu nie jest jednoznaczna i wymaga przyjęcia szeregu założeń.
Pierwszym założeniem jest skala transferu aktywów do ZUS, w zależności od decyzji klientów OFE wyrażona jako % aktywów netto. Zgodnie z propozycjami zawartymi w „Przeglądzie” do ZUS trafiają proporcjonalnie wszystkie rodzaje aktywów wraz z przejściem klienta do ZUS, co implikuje wartości jak w pierwszej części tabeli.
W drugim etapie analizy zakładamy, że dla ZUS akcje są “niewygodnym” aktywem (efekt „nacjonalizacji”) dlatego dopóki jest to możliwe (przejęte aktywa netto < obligacje skarbowe i środki pieniężne w portfelach OFE) przejęte od OFE akcje zamienia się na obligacje/inne aktywa (oddaje akcje do OFE). Tu wyróżniamy dwa scenariusze. W pierwszym obowiązuje limit inwestycji w akcje na poziomie 47,5%, co oznacza, że zamiana może odbywać się tylko do poziomu osiągnięcia tego progu, a niezamieniona część akcji pozostaje w ZUS. Przy takim założeniu, nawet gdy jedynie 30% aktywów OFE transferowanych jest do ZUS, ten nie jest w stanie wymienić wszystkich posiadanych akcji na inne bardziej płynne aktywa. ZUS/FRD same zarządzają portfelem lub przekazują akcje w zarządzanie do instytucji finansowych (przy czym dokument wyraźnie mówi o ich upłynnieniu – nawis podażowy). W drugim scenariuszu zakładamy, że nie ma limitu ograniczającego inwestycje OFE w akcje (wariant maks.), a ZUS dokonuje maksymalnej zamiany akcji na inne aktywa. Przy takim założeniu, do 60% aktywów transferowanych do ZUS oznacza, że w I filarze nie ma problemu portfela akcyjnego. De facto scenariusz ten nie różni się od wariantu obligacyjnego. Pokazujemy go jednak, żeby nakreślić warunki brzegowe, jakie limity inwestycyjne są niezbędne, żeby zakumulować wszystkie akcje od ZUS przy transferze aktywów poniżej 60%. Należy pamiętać, że jest to szacunek uproszczony.
Przy założeniu, że ponad ok. 70% osób decyduje się na ZUS, “reforma” przypomina scenariusz węgierski z dużym nawisem podażowym dla rynku akcji. Pomimo zwiększenia poziomu składki do 3,5% wielkość miesięcznego transferu z ZUS do OFE zmniejsza się wraz z malejącą liczbą klientów OFE (korzystne dla poziomu deficytu), co nie ma miejsca w scenariuszu obligacyjnym. W zależności od ostatecznie przyjętych limitów inwestycyjnych i skali transferu aktywów do ZUS efekt dla rynku akcji poprzez skalę napływu nowego kapitału jest pozytywny (niskie transfery, wysoki limit) lub negatywny (wysokie transfery, niski limit).
3. Scenariusz dobrowolności plus (SPRZEDAJ)
Wydaje się, że skłonność Polaków do zwiększenia obciążeń swoich wynagrodzeń będzie bardzo niska, dlatego zdecydowana większość wybierze ZUS. Wpływ wariantu na rynek akcji jak w scenariuszu dobrowolności w opcji 70%+ transferu aktywów do ZUS.