Jones Lang LaSalle, międzynarodowa firma zajmującą się doradztwem w dziedzinie nieruchomości oraz zarządzaniem inwestycjami, opublikowała raport ukazujący, w której fazie cyklu znajdują się obecnie czynsze za powierzchnie biurowe i handlowe w Europie.
Raporty dotyczące cyklu zmiany czynszów publikowane są przez Jones Lang LaSalle kwartalnie. Zamieszczone diagramy ilustrują, w której fazie cyklu znajduje się każde z wymienionych miast. Raport za czwarty kwartał 2001 r. pokazuje tendencje panujące na rynku nieruchomości w całej europejskiej gospodarce.
W raporcie Jones Lang LaSalle „Warsaw City Profile” z września 2001 diagram ilustrujący sytuację na europejskim rynku nieruchomości pokazywał, że w większości europejskich miast czynsze za powierzchnie biurowe znajdowały się w fazie wzrostu. Jedynie w Sztokholmie czynsze spadały, a w Bukareszcie, Warszawie i Budapeszcie — spadały do minimum. Obecnie sytuacja uległa prawie całkowitej zmianie. Wzrost czynszów odnotowany jest już tylko w pięciu europejskich miastach. Osiem miast znajduje się obecnie w fazie przejściowej pomiędzy wzrostem a spadkiem czynszów. W dziewięciu miastach odnotowuje się natomiast spadek czynszów (we wrześniu tylko jedno miasto). Warszawa natomiast znajduje się w tej samej fazie cyklu co poprzednio, czyli w fazie czynszów spadających do minimum.
— Czynsze za najlepsze powierzchnie biurowe w centrum Warszawy pozostawały stabilne na przestrzeni ubiegłego roku. Przewidujemy, że w związku z ograniczoną podażą powierzchni biurowych w 2002 roku, wskaźnik powierzchni nie wynajętej w centrum miasta będzie się stopniowo zmniejszał, co wraz z popytem, który prawdopodobnie ukształtuje się na podobnym poziomie co w zeszłym roku, może wpłynąć stabilizująco na stawki czynszu w tych lokalizacjach — mówi Elwira Zielska, analityk z Jones Lang LaSalle.
Zwraca ona jednak uwagę, że czynsze spadają w biurowcach usytuowanych poza centrum stolicy.
— Odnotowaliśmy tam ponad 10-proc. spadek czynszów. Duża aktywność deweloperska w lokalizacjach poza centrum oraz zwiększający się procent powierzchni nie wynajętej może spowodować dalszą obniżkę opłat za powierzchnie biurowe — mówi Elwira Zielska.
Sytuacja na większości rynków europejskich w sektorze powierzchni handlowych w ciągu ostatniego kwartału 2001 roku była stabilna. W Moskwie i Budapeszcie zaobserwowano znaczący wzrost czynszów w czwartym kwartale 2001 r., natomiast stawki czynszów w Pradze się nie zmieniły. Dla porównania, stawki za nowoczesne powierzchnie handlowe w Warszawie uległy nieznacznemu obniżeniu.
— W Warszawie czynsze za najlepsze powierzchnie handlowe nieco spadły w stosunku rocznym, natomiast pozostały na tym samym poziomie w porównaniu z trzecim kwartałem 2001 r. Ten sektor rynku odnotowuje względną stabilizację — mówi Katarzyna Dziewulska, szef działu analiz Jones Lang LaSalle.
Jej zdaniem, podaż nowoczesnych powierzchni handlowych w stolicy do końca roku 2002 powinna wzrosnąć o blisko 15 proc. Zwiększenie podaży może mieć wpływ na ogólny poziom czynszów, jednak czynsze za najatrakcyjniejsze powierzchnie nie ulegną większym zmianom.
Według analityków z Jones Lang LaSalle, prognozy dotyczące wydatków na konsumpcję w regionie Europy Środkowej i Wschodniej są optymistyczne. Analitycy przewidują, że w 2002 r. największy wzrost zostanie osiągnięty w Rosji. W porównaniu z rokiem ubiegłym, autorzy raportu zakładają bardziej dynamiczny rozwój gospodarczy krajów Europy Środkowej i Wschodniej, co spowodować ma między innymi wzrost wydatków na konsumpcję po kryzysie wywołanym spowolnieniem gospodarczym na świecie.