Część ekspertów uważa, że AI może być wygodnym pretekstem do tradycyjnych cięć — wynikających z gorszych wyników finansowych, presji kosztowej czy niepewności gospodarczej.
„Znacznie prościej powiedzieć, że zwalniamy, bo wdrażamy AI, niż przyznać, że firma jest ociężała kosztowo, ma słabe wyniki lub działa w spowalniającym otoczeniu” — zauważył w komentarzu dla NBC News prof. David Autor z MIT, specjalista od wpływu technologii na rynek pracy. Jak dodał, niezależnie od prawdziwego motywu „opłaca się przypisać to AI”.
Przykład Amazona pokazuje też, jak trudne jest dziś zweryfikowanie takich deklaracji. Choć w oficjalnym komunikacie podkreślono, że „obecna generacja AI to najbardziej przełomowa technologia od czasu internetu”, kilka godzin później inna przedstawicielka firmy mówiła anonimowo, że sztuczna inteligencja nie stała za „zdecydowaną większością redukcji”. Z kolei cięcia określiła jako kontynuację wcześniejszego planu uproszczenia struktur.
Zwrot z inwestycji w AI pozostaje niski
Do grona firm powołujących się na AI przy redukcjach dołączyły m.in. Walmart, Goldman Sachs czy Salesforce. Z zewnątrz może to sugerować, że AI generuje potężne efekty finansowe, które uzasadniają tak kosztowne zmiany kadrowe.
Dane pokazują jednak inny obraz. Z badania Boston Consulting Group wynika, że 60 proc. z 1250 firm nie odnotowało wyraźnych oszczędności ani wzrostu przychodów, mimo dużych nakładów na sztuczną inteligencję. Z kolei analiza Deloitte wskazuje, że jedynie 10 proc. przedsiębiorstw uzyskało znaczący zwrot z systemów AI, które potrafią działać samodzielnie, a nie tylko wykonywać polecenia użytkownika.
Największe amerykańskie korporacje rzeczywiście coraz intensywniej mierzą wpływ AI na biznes — jednak efekty są mieszane. — Oszczędzenie 20 minut przy pisaniu maila to za mało, by mówić o skoku produktywności” — powiedział Stefano Puntoni, profesor marketingu w Wharton School.
Firmy technologiczne zaciskają pasa
Wiele firm ogłaszających redukcje zatrudnienia działa dziś pod wyraźną presją rynkową. Amazon tnie koszty przed publikacją wyników za kwartał, a jego akcje od stycznia pozostają w trendzie bocznym, mimo rekordowych notowań na początku roku. Z kolei akcje Salesforce spadły o prawie 30 proc. od szczytu z końca 2024 r., a analitycy zastanawiają się, czy inwestycje w AI wystarczą, aby obronić kluczowe produkty firmy przed rosnącą konkurencją.
Cięcia obejmują także firmy, które same napędzają boom na AI. Meta zwolniła 600 pracowników ze swojej jednostki zajmującej się sztuczną inteligencją, tłumacząc to „nadmiernym rozrostem”. Microsoft ogłosił już trzy rundy redukcji etatów, jednocześnie zwiększając wydatki na infrastrukturę pod projekty AI.
Zwolnienia pracowników rozszerzają się na inne sektory
Trend obejmuje też spółki spoza Doliny Krzemowej. UPS poinformował o likwidacji 34 tys. stanowisk operacyjnych — znacznie więcej niż pierwotnie planowano. Firma zapowiedziała ograniczenie zatrudnienia sezonowego i zmniejszenie liczby aut w leasingu, tłumacząc to „automatyzacją”, która ma poprawić bezpieczeństwo pracy i ograniczyć powtarzalne zadania.
Coraz więcej firm tłumaczy zwolnienia transformacją technologiczną, ale twarde dowody na przełomowy wpływ AI na koszty operacyjne są na razie ograniczone. Jednocześnie technologia staje się wygodnym uzasadnieniem restrukturyzacji w okresie presji rynkowej i niepewnych perspektyw gospodarczych.