Galeria im. Lanckorońskich: ponad 600 eksponatów europejskiego malarstwa, rzeźby i sztuki zdobniczej

DI, KG
opublikowano: 2025-02-28 15:37

Modlitewnik królowej Bony, obrazy Rembrandta, nowa przestrzeń poświęcona sztuce włoskiej – od 28 lutego na gości Zamku Królewskiego w Warszawie czeka Galeria im. Lanckorońskich w nowej odsłonie. Została powiększona, a dzieła zyskały lepsze opisy ich historii i pochodzenia.

Posłuchaj
Speaker icon
Zostań subskrybentem
i słuchaj tego oraz wielu innych artykułów w pb.pl
Subskrypcja

Większą część zbiorów Zamku Królewskiego pokazywanych w galerii na parterze stanowią dzieła ofiarowane przez prof. Karolinę Lanckorońską. Była członkinią rodu Lanckorońskich, którego kolejne pokolenia zgromadziły jedną z najwybitniejszych prywatnych kolekcji dzieł sztuki w Polsce. W 1994 r. część tej kolekcji prof. Lanckorońska przekazała na Wawel, a część Zamkowi Królewskiemu. W darze znalazły się portrety Rzewuskich i Lanckorońskich, a także kilka obrazów pochodzących z dawnej kolekcji króla Stanisława Augusta. Najcenniejszymi dziełami podarowanymi przez Karolinę Lanckorońską są dwa obrazy Rembrandta van Rijna: „Dziewczyna w ramie obrazu” i „Uczony przy pulpicie”. Zgodnie z wolą Karoliny Lanckorońskiej galeria na parterze Zamku Królewskiego w Warszawie została nazwana imieniem całego rodu, aby podkreślić zasługi nie tylko ofiarodawczyni, lecz także jej przodków budujących tę kolekcję.

Oprócz dzieł podarowanych przez prof. Karolinę Lanckorońską w galerii wystawione są też obrazy z innych darów oraz zakupów, np.: „Adam i Ewa Lucasa Cranacha St., czy „Pejzaż zimowy z podróżnymi Jacoba van Ruisdaela, a także odkupione dzieła niegdyś należące do króla Stanisława Augusta: „Burza morska Ludolfa Backhuysena i „Kogut, kura z kurczętami i gołębiami Melchiora de Hondecoetera.

Galeria im. Lanckorońskich powiększyła się o nową przestrzeń – aneks włoski złożony z trzech sal, w których prezentowane są dzieła sztuki od XIV do połowy XVIII wieku. Znajdziemy tu m.in. obraz „Partia tryktraka” Mattii Pretiego, „Cud wyprowadzenia wody ze skały” Jacopa Bassana, 32 renesansowe talerze majolikowe z Montelupo, czy jedyne w Polsce deschi da parto – pięknie dekorowane renesansowe tace porodowe, na których w Toskanii podawano symboliczne podarki położnicom po urodzeniu pierworodnego.

Zadbano też o lepszą informację o dziełach, a przede wszystkim o ich pochodzeniu, tak aby odróżnić dary Karoliny Lanckorońskiej i innych darczyńców od zakupów.

Wydawnictwo Zamku Królewskiego, Arx Regia, chcąc upamiętnić dar Karoliny Lanckorońskiej i jej działalność naukową opublikowało książkę „Karolina Lanckorońska. Noblesse oblige”. Bogato ilustrowana publikacja przybliża losy rodziny Lanckorońskich i samej ofiarodawczyni, a także historię kolekcji.

Niewątpliwie najciekawszym nowym nabytkiem jest obraz „Partia tryktraka”. To przykuwające uwagę dzieło autorstwa Mattii Pretiego, naśladowcy Caravaggia, jest przykładem konwencji operującej ostrym światłocieniem, realizmem i teatralnym ujęciem sceny. Obraz jest zapewne alegorią życia, gdzie młodość, dojrzałość i starość mierzą się w symbolicznej rozgrywce.

W galerii znajdziemy także trzy dzieła Agostina Tassiego. Pierwszy z nich „Festyn u wybrzeży zatoki”, to dar Karoliny Lanckorońskiej i przedstawia scenę uroczystości z okazji święta początku wiosny, tzw. Calendimaggio. Natomiast dwa kolejne, tym razem o mrocznej atmosferze – „Stocznia” oraz „Zdobycie Troi” – zostały ostatnio dokupione.

W aneksie włoskim znalazł swoje stałe miejsce na ekspozycji modlitewnik królowej Bony, który dotąd był wystawiany jedynie okazjonalnie. To renesansowy iluminowany rękopis z 259 kartami, dekorowany 12 efektownymi całostronicowymi miniaturami. Ze względów konserwatorskich co tydzień modlitewnik będzie otwierany na innej stronie.

W nowo udostępnianym aneksie włoskim miejsce znalazły też wspaniałe przykłady dzieł sztuki użytkowej, m.in. bogato rzeźbiona skrzynia sarkofagowa, terakotowy model arabeskowej dekoracji ściennej, i lampka oliwna autorstwa Andrei Riccia – w kuriozalnej formie głowy Afrykanina na kurzej łapie.