Inspekcja Handlowa opublikowała sprawozdanie z działalności instytucji za 2001 r. Wynika z niego, że polscy przedsiębiorcy nadal nie przestrzegają obowiązujących norm.
W 2001 r. Inspekcja Handlowa poddała kontroli 27,9 tys. przedsiębiorców prowadzących działalność produkcyjną, handlową i usługową. Przebadano 600,6 tys. partii produktów i usług o łącznej wartości 205,9 mln zł. IH zakwestionowała 16 proc. partii towarów o wartości 53,4 mln zł. Zastrzeżenia budziły: jakość, nieprawidłowe oznakowania, niezgodność z deklarowaną zawartością netto, brak atestów i zezwoleń dopuszczających produkt do obrotu, nieoznaczenie produktów znakiem bezpieczeństwa „B” oraz ich przeterminowanie. Okazało się, że wpływy do budżetu państwa z tytułu sprzedaży produktów o obniżonej jakości oraz wprowadzenia do obrotu produktów nie oznaczonych znakiem „B” wyniosły 7,1 mln zł.
Postępowania karne
W 2001 r. przeciwko podmiotom działającym na szkodę konsumentów skierowano 260 zawiadomień do organów ścigania o popełnieniu przestępstwa. Na ich podstawie wszczęto 164 postępowania karne i sporządzono 34 akty oskarżenia. Na wniosek IH wydano również 2,1 tys. orzeczeń skazujących, orzekających grzywny na łączną kwotę 613,8 tys. zł. Poza tym nałożono 15,1 tys. mandatów o wartości 1,5 mln zł.
Przedsiębiorcy coraz częściej korzystają z pomocy wyspecjalizowanych kancelarii prawnych. Wnoszą do NSA przede wszystkim skargi na decyzje i postanowienia wydane przez Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej. W 2001 r. do GIIH wpłynęło 77 odwołań od aktów administracyjnych, wydanych przez wojewódzkich inspektorów.
W 2001 r. do IH wpłynęło również 13,9 tys. skarg na działalność przedsiębiorstw. W porównaniu z rokiem 2000 liczba ta wzrosła o 13,7 proc. Większość z nich, podobnie jak w latach ubiegłych, dotyczyła produktów przemysłowych — 10,5 tys. Rozpatrzono 1,7 tys. skarg na niewłaściwą jakość wykonywanych usług. Najmniej — 992 skargi, dotyczyły nieprawidłowości w handlu artykułami spożywczymi.
Nieuczciwi
Zgodnie z obowiązującą od 1 kwietnia 2001 r. ustawą o Inspekcji Handlowej, kontrole produktów żywnościowych prowadzone były wyłącznie w sieci detalicznej. Większy niż dotychczas nacisk położono na badanie towarów nieżywnościowych. W sumie kontroli poddano 45,4 tys. partii produktów.
W branży żywnościowej najbardziej wadliwe okazały się suszone grzyby (73,8 proc.), bułka tarta (65 proc.), wino owocowe (55,9 proc.), konserwy mięsne i drobiowe oraz wędliny drobiowe paczkowane (po około 50 proc.).
Zdaniem Inspekcji Handlowej, powodem obniżenia jakości większości skontrolowanych produktów był niewłaściwy skład surowcowy. Nieuczciwi przedsiębiorcy fałszowali towary poprzez zastępowanie droższych surowców tańszymi bądź niedodawanie określonych składników lub dodawanie ich w zmniejszonych ilościach. Dla przykładu z poddanych kontroli co druga partia konserw nie odpowiadała wymaganiom jakościowym określonych w polskich normach. Poza tym zdarzały się przypadki wydłużania dat minimalnej trwałości i terminów przydatności wyrobów do spożycia.
Kontrole przeprowadzane w 2001 r. wykazały również nieprawidłowości w zakresie oznakowania produktów. Etykiety wyrobów oferowanych na rynku nie zawierały istotnych dla użytkownika informacji. Zdarzały się przypadki oznakowania jednego wyrobu różniącymi się informacjami o sposobie konserwacji albo posługiwania się wszywkami firmowymi, które de facto takimi nie były, gdyż nie posiadały nazwy wytwórcy. Poza tym wielu sprzedawców uchyla się od ujawniania nazwy i adresu producenta. Najgorsze oznakowania miały produkty nieżywnościowe, w tym farby i lakiery (82,7 proc.), produkty włókiennicze (42,6 proc.), obuwie (34,3 proc.), zabawki (33,1 proc.), wyroby z papieru (26,1 proc.), sprzęt elektroniczny (22,9 proc.), meble (21,7 proc.) oraz sprzęt AGD (18,9 proc.). Więcej zastrzeżeń IH wniosła do oznakowania towarów z importu, szczególnie do ubiorów i bielizny pochodzącej z Tunezji, Chin, Tajwanu, Hongkongu, Korei, Tunezji, Francji, Niemiec, Danii, Włoch, Hiszpanii oraz Rumunii.
Zaniżanie ilości
Jednym z zadań IH w 2001 r. były kontrole mające na celu wzmocnienie bezpieczeństwa zdrowotnego konsumentów. Wyniki badań produktów żywnościowych i gastronomii wykazały, że w dalszym ciągu oferowane są do sprzedaży lub do stosowania w produkcji kulinarnej środki spożywcze, których okres przydatności już upłynął. Przeterminowanie w niektórych przypadkach wynosiło nawet ponad 4 lata. Nieprawidłowości te najczęściej występowały w placówkach handlu detalicznego, w których wycofano z obrotu 10 proc. sprawdzanych partii.
Poza tym w wielu placówkach ujawniono działania na szkodę konsumentów. Oszustwa polegały głównie na pobieraniu zawyżonych należności z tytułu niedoważania sprzedawanych towarów, ważeniu na źle ustawionych wagach, zawyżaniu rachunków, zaniżaniu masy porcji potraw kulinarnych i objętości napojów.
Niepokojącym zjawiskiem ujawnionym w toku kontroli były oszustwa stacji paliw. Ilość paliwa pobranego z 72 dystrybutorów była zaniżona w stosunku do wskazań liczników o 0,2-2,15 proc. W związku z tym na 38 stacjach zakwestionowano rzetelność odmierzania wydawanego paliwa.
Działania IH w ramach uczestnictwa w systemie szybkiej wymiany informacji Trapex, doprowadziły do wycofania z polskiego rynku w 2001 r. 156 produktów uznanych za niebezpieczne.