Rząd chce poskromić biurokrację na budowach. Zyska armia

Ministerstwo Infrastruktury (MI) opracowało projekt ustawy, którego celem jest przyspieszenie realizacji niektórych inwestycji infrastrukturalnych ważnych z punktu widzenia obronności. Dotyczą one m.in. budowy morskich terminali przeładunkowych, prowadzących do nich dróg i linii kolejowych oraz poprawy przepustowości lotnisk (lista w ramce). Część tych inwestycji jest lub będzie realizowana na podstawie już uchwalonych specustaw mających usprawnić proces przygotowań administracyjnych, jednak w praktyce bieżące przepisy nie zawsze przynoszą oczekiwane skutki. Rządowi urzędnicy przygotowali więc kolejne.

„Zgodnie z obecnym systemem prawnym, w zależności od poziomu skomplikowania danego przedsięwzięcia, proces inwestycyjny dużych inwestycji trwa — uśredniając — kilka lat. Nie jest rzadkością, że proces przygotowania inwestycji infrastrukturalnej znacząco się wydłuża ze względu na długotrwałe procedury związane z oceną oddziaływania na środowisko, rozpatrywaniem odwołań i skarg, przygotowaniem placu budowy, uzgodnieniami w zakresie ochrony zabytków czy pozyskaniem nieruchomości. Inwestorzy dużych inwestycji infrastrukturalnych zwracają uwagę na problemy związane z procesem uzyskiwania szeregu wymaganych decyzji administracyjnych. Przez przeciągające się postępowania w I instancji, postępowania odwoławcze, na postępowaniach sądowych kończąc, inwestycje często są zablokowane na wiele miesięcy, a nawet lat” — czytamy w ocenie skutków regulacji.

Zmiana prawa nie wystarczy

Sporo zmian dotyczy zezwoleń na realizację inwestycji drogowej (ZRID), czyli wprowadzonych przed laty specjalnych procedur, które miały znacząco przyspieszyć wydawanie pozwoleń budowlanych. Wykonawcy szacują średnie opóźnienia w wydawaniu ZRID-ów na 1,5 roku. Ministerstwo Infrastruktury chce przyspieszyć proces decyzji. Proponuje skrócenie terminu wydawania zezwoleń z 90 do 60 dni. Ponadto skraca termin wydawania różnego rodzaju opinii niezbędnych do złożenia wniosku o ZRID. Obecne przepisy przewidują terminy 14- i 30-dniowe, które zostaną skrócone do 7 i 14 dni. Krótsze mają być też terminy wydawania decyzji środowiskowych, postępowań sądowo-administracyjnych czy związanych z weryfikacją wyników prac geodezyjnych.

Dzięki temu skończą się opóźnienia w procesach decyzyjnych. „Szacuje się ok. 500 dni oszczędności dla pozyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach oraz zezwoleń na realizację inwestycji drogowej zwaną dalej ZRID” — czytamy w ocenie skutków regulacji.

Branżowi specjaliści obawiają się jednak, że sama zmiana przepisów nie wystarczy, by przyspieszyć inwestycje.

— Próby przyspieszania inwestycji za pomocą specustaw świadczą o braku pomysłu na systemowe rozwiązanie problemu i są dowodem na bezradność państwa. Wynagrodzenia urzędników są zbyt niskie, a liczba etatów niewystarczająca. Każda decyzja polityczna o ewentualnym podniesieniu pensji czy zwiększeniu zatrudnienia spotkałaby się z negatywną reakcją społeczną, której panicznie obawiają się politycy skupieni bardziej na sondażach niż reformowaniu państwa. Jeśli nasze elity polityczne rzeczywiście dostrzegają wąskie gardła w administracji centralnej i samorządowej, powinny wspólnie wypracować pilne usprawnienia, zamiast przymykać oko na przeszkody, które piętrzą się od lat. Nieefektywna administracja to jedna z głównych bolączek spowalniających realizację rządowych programów infrastrukturalnych i hamujących rozwój gospodarki — uważa Damian Kaźmierczak, wiceprezes Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa.

Także zdaniem Barbary Dzieciuchowicz, prezeski Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa, sama zmiana przepisów bez reformy organów administracyjnych i zwiększenia ich potencjału kadrowego nie wystarczy, by faktycznie znacząco przyspieszyć proces przygotowania strategicznych inwestycji dla państwa.

Lata rozmów o zabytkach

Dotyczy to nie tylko zadań drogowych, ale także kolejowych, portowych itp. W ich przypadku rządowi urzędnicy także chcą mocno przyspieszyć wydawanie decyzji. Proponują np. stosowanie procedury zgłoszenia inwestycji kolejowej zamiast pozwolenia na budowę, co skróci terminy wydawania dokumentacji z pięciu miesięcy do 14 dni. Oszczędności czasu związane z wydawaniem decyzji środowiskowych dla kolei są szacowane na 345–525 dni. Oszczędności liczone w setkach dni — wynikające z przyspieszenia procedur środowiskowych — są przewidziane także w inwestycjach lotniczych i portowych. Mniej czasu na oględziny i wydawanie decyzji będą mieć także konserwatorzy zabytków. Autorzy specprojektu podali przykład rozmów PKP PLK z konserwatorem zabytków, które dotyczyły schodów na stacji w Gdańsku — trwały od lipca 2019 r. do marca 2023. Specustawa ma ograniczyć ryzyko tak długich debat.