Ministerstwo Finansów (MF) wydało objaśnienia dotyczące rezydencji podatkowej w Polsce osób fizycznych oraz zakresu obowiązków z tym związanych. Według prawników kancelarii Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy (SSW) dokument ten w zasadzie jest podsumowaniem dotychczasowej interpretacji przepisów dotyczących tych kwestii i praktyki.
O rezydencji podatkowej, czyli o tym, w którym kraju dana osoba musi rozliczać się z fiskusem, decyduje przede wszystkim to, gdzie i jak długo przebywa na stałe. Ważne jest jej miejsce zamieszkania, definiowane jako miejsce położenia centrum interesów osobistych i gospodarczych.
Centrum życiowe
MF przypomina, że za centrum interesów osobistych należy rozumieć miejsce, z którym podatnik ma ścisłe powiązania osobiste. Czynnikiem branym pod uwagę najczęściej jest obecność w kraju współmałżonka, partnera lub małoletnich dzieci. W przypadku osób żyjących samodzielnie należy uwzględnić zwłaszcza to, w którym państwie prowadzą one samodzielne gospodarstwo domowe i uczestniczą w życiu towarzyskim, kulturalnym lub politycznym.
Natomiast centrum interesów gospodarczych to w praktyce państwo, z którym dana osoba ma ścisłe powiązania ekonomiczne, czyli przede wszystkim ważne jest miejsce wykonywania działalności zarobkowej, głównych źródeł dochodów podatnika, posiadanych inwestycji, majątku nieruchomego i ruchomego. Nie bez znaczenia jest także to, gdzie ktoś np. zaciągnął kredyt, ma konta bankowe lub skąd zarządza swoim mieniem.
Wreszcie o rezydencji podatkowej w Polsce decyduje okres pobytu w kraju, a dokładnie czas przekraczający 183 dni w danym roku kalendarzowym. Jeżeli jest krótszy, oceny miejsca zamieszkania podatnika dokonuje się zgodnie z kryterium związanym z położeniem ośrodka wspomnianych interesów życiowych.
Prawnicy kancelarii SSW zwracają uwagę, że zmiana rezydencji podatkowej może nastąpić w trakcie roku podatkowego, o czym MF przypomina w swoich objaśnieniach. W takim przypadku do dnia pozostawania polskim rezydentem dana osoba rozlicza się z fiskusem w Polsce. Po przeniesieniu miejsca zamieszkania za granicę podatnik podlega opodatkowaniu w naszym kraju tylko od dochodów uzyskanych tutaj.
Podatnik i tu, i tam
Jeżeli podatnik zostaje uznany za rezydenta jednocześnie Polski i innego państwa, ważne są tzw. reguły kolizyjne z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. O miejscu opodatkowania rozstrzygają wtedy: miejsce zamieszkania, powiązania osobiste i gospodarcze, miejsce pobytu i obywatelstwo. Gdy i te kryteria nie przesądzają o rezydencji podatkowej, podstawą ustalenia tej kwestii są procedury wynikające z wzajemnego porozumienia (Mutual Agreement Procedure – MAP) pomiędzy administracjami podatkowymi państw.
Według prawników kancelarii SWW objaśnienia te nie wprowadzają nowych wskazówek co do określania rezydencji podatkowej i obowiązku podatkowego w Polsce. Stanowią one w dużej mierze uporządkowanie tych reguł. Prawnicy zwracają przy tym uwagę, że ustalenie, czyim rezydentem jest dana osoba, wymaga każdorazowo indywidualnej oceny z uwzględnieniem specyfiki sytuacji podatnika, bo w tych sprawach istotnych jest wiele faktów i życiowych okoliczności.