Aktywność funduszy venture capital (VC) w Polsce w ostatnim czasie mocno spadła. Z jednej strony zaważyły czynniki makroekonomiczne, z drugiej dostęp wyłącznie do końcówki kapitału unijnego z programów wsparcia inwestycji w start-upy. Sektor VC czekał na kolejne rozdanie zapowiedziane już w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG).
Startuje finansowanie dla funduszy venture capital
PFR Ventures, jeden z podmiotów, który odpowiada za transfer publicznych pieniędzy na rynek VC, poinformował, że pierwszy nabór w konkursie na finansowanie dla funduszy inwestycyjnych ruszy 12 lutego 2024 r. Zarządzający nimi będą mogli aplikować do nowych edycji programów PFR Starter, Biznest, Otwarte Innowacje, KOFFI i CVC. Do końca przyszłego roku zaplanowanych zostało pięć takich serii naborów. Do końca 2025 r. na rynek ma wpłynąć 2 mld zł z publicznej puli, a dodatkowe 1,1 mld zł, zgodnie z zasadami programów, od inwestorów prywatnych. Wsparcie może uzyskać nawet 40 funduszy.
Start pierwszych naborów do programów PFR Ventures finansowanych z FENG to bardzo dobra wiadomość dla całego krajowego sektora VC. Pieniądze są bardzo wyczekiwane przez zarządzających funduszami, a pośrednio także przez start-upy.
W Polsce bardzo duża część funduszy VC lewaruje działalność pieniędzmi z budżetu unijnego. Wraz z końcem roku zamykane będą programy finansowania uruchomione w poprzedniej perspektywie — fundusze albo wydały już całą pulę, jaką dysponowały, albo domykają ostatnie transakcje. Na krótko pojawiła się więc luka w finansowaniu, która powinna zostać jak najszybciej zagospodarowana. W Polsce wciąż mamy niewiele prywatnych funduszy VC lub podmiotów wspieranych przez europejskie instytucje finansujące. Na to nakłada się dodatkowo niekorzystna sytuacja makroekonomiczna czy wojna w Ukrainie, które osłabiają aktywność inwestorów. Liczę więc, że instytucje takie jak PFR Ventures będą sprawnie podpisywać umowy w pierwszych naborach i na rynku będzie mogło zacząć działać jak najwięcej nowych funduszy.
— W ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój zainwestowaliśmy w około 30 zespołów zarządzających, które sfinansowały rozwój 400 polskich start-upów. Nowa edycja programów PFR Ventures zapewni ciągłość na rynku. Spodziewam się, że w kolejnych latach będziemy obserwować dalszą ewolucję polskiego ekosystemu innowacji — podkreślił Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR), w którego strukturach działa PFR Ventures (Paweł Borys złożył niedawno rezygnację z pełnionej jeszcze funkcji — na razie nie wiadomo, kto przejmie jego obowiązki).
Przewagi konkurencyjne według PFR Ventures
Maciej Ćwikiewicz, prezes PFR Ventures, informuje, że umowy związane z uruchomieniem funduszy, sygnowane m.in. przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Bank Gospodarstwa Krajowego oraz PFR Ventures, zostały zawarte w ostatnich tygodniach.
Wcześniejsze deklaracje wskazywały, że pierwsze nabory mają szansę wystartować jeszcze w końcu 2023 r. Program ma więc lekkie opóźnienie. Po lutowych naborach ma nastąpić przyspieszenie i druga tura konkursowa planowana jest na ostatni tydzień marca. Daty kolejnych mają być podawane na bieżąco.
Nie jest już tajemnicą, że w ostatnim czasie na politycznych salonach rozgrywała się ostra batalia o wpływy i nadzór nad przepływem unijnych pieniędzy przeznaczonych na finansowanie rozwoju innowacji w kraju, zwłaszcza w odniesieniu do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Maciej Ćwikiewicz zapewnia, że w PFR Ventures znaczną większość komitetu inwestycyjnego stanowią niezależne osoby, w dużej mierze praktycy znający realia rynku VC/PE i prowadzenia biznesu. Zwiększa to szansę na eliminowanie nieprawidłowości i rzetelne działanie zgodne z rynkowym zapotrzebowaniem.
— Programy PFR Starter, Biznest, Otwarte Innowacje, KOFFI i CVC dają Polsce przewagę konkurencyjną nad innymi krajami, zwłaszcza w Europie Środkowo-Wschodniej. Są bardziej efektywne w procesie budowania rynku VC. Programy zasiewowe, finansujące za pośrednictwem funduszy VC start-upy na najwcześniejszym etapie rozwoju, były wzorowane na najlepszych praktykach z Wielkiej Brytanii i Francji. Tego typu spółki, jeśli otrzymują wsparcie, w większej mierze utrzymują się na rynku i tworzą podwaliny nowoczesnej gospodarki. Programy koinwestycyjne natomiast pozwalają zespołom zarządzającym wystartować, mimo że nie posiadają tzw. twardego zobowiązania od grupy prywatnych inwestorów (LP/Limited Partner). W Polsce jest problem z przekonaniem prywatnych osób do inwestowania w młode spółki technologiczne. Łatwiej je przyciągnąć do pojedynczych transakcji. Źródłem przewagi konkurencyjnej jest również program inicjujący powstawanie korporacyjnych funduszy inwestycyjnych — w PFR CVC są zarządzane przez niezależne zespoły menedżerów, korporacje nie mają ponadto prawa pierwokupu spółek portfelowych, co przyciąga znacznie ciekawsze firmy technologiczne. Tu również w ramach ulepszania programów pojawi się model koinwestycyjny, w którym korporacje będą mogły inwestować tylko w wybrane przez siebie spółki — podkreśla Maciej Ćwikiewicz.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, już z nowym kierownictwem, podtrzymuje opinię, że polskie start-upy potrzebują sprawnego rynku VC.
„W Polsce sektor powstał i rozwija się w znacznym stopniu dzięki pieniądzom z Unii Europejskiej. Środki te będą w ciągu najbliższych kilku lat głównym źródłem finansowania innowacyjnych spółek na wczesnym etapie rozwoju. Nabory, które w najbliższym czasie uruchomi PFR Ventures, mają wyłonić profesjonalne zespoły inwestycyjne. Ich zadaniem będzie wyszukanie na polskim rynku spółek o największych perspektywach rozwoju, a następnie ich dokapitalizowanie i wspieranie ich ekspansji” — wskazał resort w korespondencji z PB.
Starter — dla funduszy VC inwestujących w spółki na najwcześniejszym etapie rozwoju, jednocześnie z punktu widzenia inwestycyjnego najbardziej ryzykowne
Biznest — program aktywizuje inwestorów prywatnych (aniołów biznesu) i transfer wiedzy od osób z dużym doświadczeniem rynkowym
Otwarte Innowacje — dla funduszy VC inwestujących w małe i średnie przedsiębiorstwa z komponentem badawczo-rozwojowym
KOFFI — dla podmiotów VC koncentrujących się na inwestycjach w innowacyjne spółki na etapie wzrostu lub ekspansji
CVC — dla korporacji, które chcą inwestować w innowacyjne spółki