W Warszawie rozwijał się Teatr Narodowy przy Placu Krasińskich pod dyrekcją Wojciecha Bogusławskiego. Pod jego okiem wystawiono aż 600 premier. Dopiero w 1829 r. zaczął działać Teatr Polski na Krakowskim Przedmieściu. Przedstawienia odbywały się w sali Towarzystwa Dobroczynności.
Scena Teatru Polskiego szybko została przemianowana na Teatr Rozmaitości, aby nie robić konkurencji Teatrowi Narodowemu, ale i tak zrobiła, szybko też stała się najważniejszą na polskich ziemiach. Dzisiejsze siedziby obu scen powstały później. Teatr Narodowy miał się mieścić w budynku zaprojektowany przez włoskiego architekta Antonio Corazziego. Jego budowa trwała osiem lat i zakończyła się w 1833 r. Nazwy mu jednak nie nadano, nazywano tylko teatrem wielkim.
W Krakowie pod zaborem pruskim sytuacja była trudniejsza, życie kulturalne zaczęło rozkwitać po 1809 r. – po zwycięstwie Napoleona nad austriackimi i podpisaniu pokoju, w myśl którego Galicja została włączona do Księstwa Polskiego. Wcześniej w Teatrze Starym odbywały się przedstawienia w języku niemieckim.
Teatr im. Słowackiego, nazywany wtedy teatrem miejskim, powstał w 1893 r. i szybko zyskał miano sceny narodowej. Rok wcześniej ogłoszono międzynarodowy konkurs na projekt budynku. Wygrał go krakowski architekt Jan Zawiejski. Pozostało pozyskanie funduszy. Nawet Helena Modrzejewska przeznaczyła na budowę swój dochód z występów. Teatr przy Pl. Św. Ducha, wzorowany na Operze Paryskiej i Wiedeńskiej, działa do dziś. Zabytkowe budynki głównych scen i powstające w innych miastach wymagają jednak remontów.
Modernizacja najstarszych…
Dzięki pozyskaniu funduszy unijnych odrestaurowano elewację Teatru Wielkiego - Opery Narodowej. Odnowiona też została podłoga widowni w Sali Moniuszki i sala prób orkiestry. Powstała nowa strona internetowa, budowane jest wirtualne archiwum i platforma streamingowa. Zyskują również przedstawienia. Kupiono wyposażenie warsztatów i pracowni, które produkują elementy inscenizacji. Wzbogacone zostały m.in. pracownia krawiecka, modelatornia, malarnia i stolarnia, w których powstają elementy dekoracji i scenografii spektakli baletowych i operowych. Unowocześnione zostało także oświetlenie i kupiono profesjonalne instrumenty klasy mistrzowskiej, które pozwalają na uzyskanie większej spójności brzmienia orkiestry Teatru Wielkiego - Opery Narodowej.
Na projekt „Rozwój potencjału Teatru Wielkiego - Opery Narodowej poprzez zakup wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej” przeznaczono 9,5 mln zł, z tego przyznano 7,8 mln zł z funduszy unijnych.
Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie także pozyskał pieniądze z funduszy unijnych na modernizację i zakup wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej. W ramach projektu możliwa była modernizacja scenotechniki Dużej Sceny, kupno podłogi obrotowej i rozbudowa mobilna sceny, kupno foteli na widownię Dużej Sceny, modernizacja i zakup sprzętu nagłośnienia i oświetlenia, wyposażenia sali prób, sprzętu do mappingu wraz z oprogramowaniem i kontentem oraz systemu informacji wizualnej dla obiektów teatru, sprzętu multimedialnego do prowadzenia działalności kulturalnej i wyposażenia dla Sali Jaskółka.
…i nieco młodszych
Modernizacji wymagają nie tylko najstarsze polskie teatry, lecz także te działające w innych miastach. Dzięki funduszom unijnym możliwa była przebudowa Teatru im. Jana Kochanowskiego w Opolu – głównej fasady teatru z przyległym otoczeniem, przebudowa pomieszczenia na Centrum Edukacji Kulturalnej w teatrze oraz prace zmierzające do poprawy nagłośnienia, oświetlenia i wentylacji, a także przebudowa i modernizacja zasilania budynku.
W Głogowie szanse na odbudowę, przebudowę i rozbudowę dostał budynek Teatru im. Andreasa Gryphiusa, który mimo lokalizacji na głogowskim rynku jest w wyjątkowo złym stanie. Ucierpiał w czasie wojny, a potem w wyniku opadów atmosferycznych. Nie mógł więc być udostępniony publiczności, ani wykorzystywany na inne cele. Nie prezentował się też dobrze wśród zabytkowych kamienic.
Wsparcie z funduszy unijnych dostał również projekt rewitalizacji Teatru Letniego w Ciechocinku, który ma integrować lokalną społeczność, zwłaszcza osoby zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym, które będą uczestnikami programów społecznych prowadzonych w rewitalizowany teatrze. Cel projektu jest zgodny z programem „Rozwój Rewitalizacja Obszarów Miejskich i ich obszarów funkcjonalnych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020”.
Rewitalizacji doczekała się również infrastruktura Teatru Polskiego im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy i budowa windy, która ma ułatwić przemieszczenie się między kondygnacjami osobom niepełnosprawnym. Planowane jest też wydzielenie przestrzeni służącej edukacji, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Realizacji inwestycji zaplanowano na lata 2021-2023.
Bydgoszcz pozyskała również pieniądze na rewitalizację zabytkowego teatru nad Starym Kanałem Bydgoskim w latach 1882-1910. Budżet projektu obejmuje m.in. prace budowlane, wyposażenie, wniesienie wkładu niepieniężnego w postaci nieruchomości i koszty pośrednie. Miasto chce nie tylko zadbać o estetykę zabytkowego budynku, lecz także zwiększyć ofertę kulturalną.
Przebudowa i rozbudowa
Temu samemu celowi miała służyć modernizacja Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze. Inwestycja, oprócz prac przygotowawczych i kosztów związanych z nadzorem, obejmowała przede wszystkim roboty budowlane, zakup wyposażenia, multimediów i promocję projektu. W ramach przebudowy zaplanowano prace niezbędne do skomunikowania części istniejącej z nowoprojektowaną. Powstała m.in. przestrzeń wspólna, foyer, przestrzeń wystawowa, scena z widownią Teatru Lalek, Scena Letnia. Zostało też kupione wyposażenie technologiczne – mechanika sceniczna, elektroakustyka, oświetlenie technologiczne, wyposażenie wystawiennicze, sceniczne – fotele dla widzów itp.
Projektów takich jest więcej. Dzięki dofinansowaniu zyskują zarówno teatry w całej Polsce, jak i widzowie.
