Notariusz, działający obecnie jako osoba zaufania publicznego, będzie funkcjonariuszem publicznym. Taka zmiana jego statusu wiąże się m.in. z nowymi uprawnieniami, których przyznanie zapowiada przyjęty przez rząd projekt nowelizacji ustawy – Prawo o notariacie. W praktyce będą one istotne również dla przedsiębiorców.
Według projektu autorstwa resortu sprawiedliwości kancelarie notarialne będą mogły np. dokonywać w księgach wieczystych wpisów własności nieruchomości. Michał Jabłoński, adwokat z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, uważa, że to dobry pomysł, gdyż obecnie na rozpatrzenie sprawy w postępowaniu wieczystoksięgowym czeka się średnio ok. czterech miesięcy, a w dużych miastach nawet dłużej niż rok. Po nowelizacji będzie można wybrać, czy skorzystać z dotychczasowych procedur, czy z usług notariusza.
Dochodzenie roszczeń
Z pewnymi wątpliwościami Michał Jabłoński przyjmuje natomiast inne projektowane rozwiązanie – uprawnienie notariuszy do wystawiania nakazów zapłaty długów, co obecnie należy do kompetencji sądów. Ma ono przyspieszyć dochodzenie należności przez wierzycieli.
Projekt przewiduje, że notariusz na wniosek będzie mógł wydać nakaz zapłaty obejmujący wierzytelności o wartości do 75 tys. zł. Przy tym dochodzone roszczenie nie może budzić wątpliwości, a dowodem na to mają być w szczególności: dokument urzędowy, rachunek zaakceptowany przez dłużnika, wezwanie do zapłaty i pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu.
Notarialny nakaz zobowiąże dłużnika do uregulowania w całości wskazanej w tym dokumencie należności, łącznie z kosztami jego wydania, w ciągu dwóch tygodni od doręczenia pisma. Taki sam termin obowiązywał będzie na złożenie sprzeciwu, a jego skuteczne wniesienie spowoduje, że nakaz utraci moc.
Jeżeli nakaz jednak się uprawomocni, klauzulę jego wykonalności nada sąd rejonowy. Dopiero potem sprawa trafi na drogę postępowania egzekucyjnego.
– Również w tym przypadku projektodawca dąży do odciążenia sądów rejonowych. Jednak wydaje się, że przepisy te wymagają doprecyzowania, choćby co do zasad doręczenia nakazów, które różnią się od wynikających z kodeksu postępowania cywilnego, na przykład poprzez pominięcie regulacji dotyczących tak zwanego doręczenia zastępczego, określonego w art. 138 par. 1 kodeksu – podkreśla Michał Jabłoński.
Zbyt duża swoboda
Jego wątpliwości rodzą też wspominane przepisy, w których tylko przykładowo – przez użycie sformułowania: „w szczególności” – wymienia się dokumenty stanowiące dowód niepodważalnego istnienia należnej wierzytelności.
– Stwarza to duże pole do oceny zasadności roszczenia. Przyznanie notariuszom możliwości podjęcia w tej sprawie dyskrecjonalnej decyzji może budzić obawy, chociażby z uwagi na brak ich konstytucyjnego umocowania do rozstrzygania sporów cywilnych – zauważa adwokat.
Jego zdaniem możliwość wydania notarialnego nakazu zapłaty powinna być przedmiotem dyskusji podczas dalszych prac legislacyjnych nad projektowaną nowelizacją. Przypomnijmy, że to kolejna z ważnych czynności, które będzie można zlecić notariuszowi, zamiast kierować sprawę do sądu. Już od kilkunastu lat nie trzeba np. na drodze sądowej występować o potwierdzenie nabycia spadku. Jeśli w tej kwestii nie ma sporu, poświadczenie dziedziczenia może wydać kancelaria notarialna.