Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system długoterminowego oszczędzania, dostępny dla wszystkich pracowników. Uczestnicy programu gromadzą pieniądze na specjalnym rachunku z przeznaczeniem na wypłatę po 60. System jest dobrowolny – pracownik nie musi korzystać z tej oferty i może z niej zrezygnować. Natomiast każdy pracodawca, który zatrudnia co najmniej jedną osobę podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, musi w jej imieniu zawrzeć umowę o prowadzenie PPK z instytucją finansową. To w niej są tworzone prywatne rachunki w ramach systemu. Decyzję o wyborze instytucji podejmuje pracodawca, kontaktując się w tym celu z zakładową organizacją związkową lub - w razie jej braku - z reprezentacją pracowników.
Kogo obejmuje program
PPK obowiązują od 2019 r. Wtedy zostały nimi objęte duże firmy, natomiast dwa lata później – przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 20 osób. Zapis do PPK następuje automatycznie i dotyczy każdego pracownika mającego od 18 do 55 lat i podlegającego powyższemu ubezpieczeniu. Nie ma konieczności uzyskania z jego strony jakiejkolwiek zgody lub innego oświadczenia. Pracodawca nie musi zgłaszać do PPK zatrudnionego, który ma 55 i więcej lat – jednak sam pracownik może złożyć stosowny wniosek, a szef ma obowiązek go uwzględnić. Natomiast osoby, które mają ponad 70 lat, nie mogą wziąć udziału w programie.
Kto finansuje
Na konto uczestnika PPK trafiają pieniądze z trzech źródeł: od samego zatrudnionego (minimum 2 proc., maksimum 4 proc. pensji), pracodawcy, który przelewa kwotę w wysokości 1,5 proc. wynagrodzenia brutto (a dodatkowo dobrowolnie do 2,5 proc.) oraz budżetu państwa. Z tego ostatniego każdy pracownik otrzymuje wpłatę powitalną po trzech miesiącach uczestnictwa w PPK – 250 zł. Do tego dochodzi opłata roczna w wysokości 240 zł. Aby ją otrzymać, trzeba wpłacać na rachunek PPK co najmniej 3,5 proc. sześciokrotności minimalnego wynagrodzenia w roku, za który należna będzie taka dopłata.
Czy można zrezygnować
Zgłoszenie do PPK następuje automatycznie, jednak pracownik może z uczestnictwa w programie zrezygnować. W tym celu powinien złożyć u pracodawcy pisemną deklarację o rezygnacji. W efekcie z jego wynagrodzenia nie będzie już pobierana wpłata na PPK. Taki dokument pracownik może dostarczyć pracodawcy w każdym momencie. Natomiast nowa osoba zatrudniona w firmie może złożyć rezygnację jeszcze przed jej zgłoszeniem do programu. Wystarczy wypełnić i przekazać pracodawcy deklarację według wzoru udostępnionego przez resort finansów. W każdej chwili można też wrócić do PPK.
Poznaj program konferencji “Wynagrodzenia i benefity 2023”, 24 marca, Warszawa >>
Czy możliwa jest wcześniejsza wypłata
Wprawdzie głównym celem gromadzenia pieniędzy na koncie PPK jest ich wypłata po osiągnięciu wieku 60 lat, jednak oszczędności można wycofać wcześniej - w dowolnym momencie. Przed ukończeniem 45 roku życia pracownik może skorzystać z wypłaty na preferencyjnych warunkach nawet całej kwoty zgromadzonej na rachunku PPK – z przeznaczeniem na wkład własny przy kredycie hipotecznym (z obowiązkiem zwrotu w ciągu 15 lat). Pieniądze można wycofać z konta (do 25 proc. zgromadzonej kwoty) także w przypadku poważnej choroby uczestnika PPK, jego dziecka lub współmałżonka. Warto zaznaczyć, że zgromadzona suma stanowi prywatną własność uczestnika programu.
Jeśli pracownik zrezygnuje z udziału w PPK i będzie chciał wypłacić pieniądze, powinien skontaktować się w tej sprawie nie z pracodawcą, ale z instytucją finansową, która prowadzi jego rachunek.
Co zmieni się w 2023 r.
Autozapis do PPK następuje co cztery lata i wypada w tym roku (kolejny będzie w 2027 r.). Dotyczy on pracowników, którzy złożyli deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Takie deklaracje nie są jednak bezterminowe – obowiązują tylko do 28 lutego 2023 r. Dlatego pracodawcy do powyższej daty muszą poinformować wszystkich takich pracowników o zbliżającym się autozapisie do programu. Warto podkreślić, że ten obowiązek obejmuje wszystkich przedsiębiorców, u których działają PPK, niezależnie od tego, kiedy zostały utworzone. W ustawie o programie nie została określona forma, w jakiej pracodawca powinien wywiązać się z tego obowiązku. Jednak warto, aby zrobił to w sposób, który w razie wątpliwości można udowodnić.
Warto dodać, że dla zatrudnionych, którzy aktywnie uczestniczą w programie, nic się nie zmienia i nie mają oni żadnych dodatkowych obowiązków.
Gdy nie złożysz deklaracji
Jeśli zatrudnieni nie złożą ponownie deklaracji o rezygnacji z wpłat do systemu (mają na to czas od 1 marca), wtedy od 1 kwietnia 2023 r. zostaną automatycznie zapisani do PPK. W takim przypadku pracodawca będzie musiał obliczyć, pobrać i przekazać instytucji finansowej marcowe wpłaty na rzecz PPK od wynagrodzeń wypłacanych takim zatrudnionym. Na dokonanie wpłat będzie miał czas od 1 do 17 kwietnia.
Jeśli pracownik dostarczy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, będzie ona wywoływała skutek od chwili złożenia – składki nie będą naliczane i odprowadzane do programu. Natomiast w sytuacji, gdy pracownik złoży deklarację już po pobraniu wpłaty do PPK z jego wynagrodzenia wypłaconego w marcu 2023 roku, ale przed jej przekazaniem do instytucji finansowej (od 1 do 17 kwietnia 2023 r.), wtedy wpłata zostanie mu zwrócona. Złożona od 1 marca 2023 r. deklaracja będzie ważna przez 4 lata.
PPK jako benefit
Program PPK to warta rozważenia opcja oszczędzania na przyszłość jako forma dodatku do emerytury. Pracownik przeznacza na PPK tylko 2 proc. wynagrodzenia, co nie kwotą odczuwalną dla portfela, natomiast suma wpłat będzie stanowić już spore wsparcie w okresie emerytalnym. Atutem programu jest dokładanie się do składek pracownika przez pracodawcę i państwo. Warte uwagi jest też to, że w każdym momencie można wycofać pieniądze, zrezygnować z systemu, jak i do niego wrócić. Pieniądze zgromadzone w PPK podlegają dziedziczeniu. Minusy? System wymaga systematycznych wpłat, długofalowego podejścia do oszczędzania i jest nieco skomplikowany. Do tego dochodzi ryzyko związane z inflacją i niepewność dotycząca przyszłości i wysokości zysków – ale taki argument można podać także w przypadku innych tego typu programów.
Co ciekawe, coraz więcej firm traktuje PPK jako benefit dla pracowników. Pracodawcy mogą bowiem wykorzystać ten program do wyróżniania i dodatkowego nagradzania zatrudnionych. Przypomnijmy, że minimalna wpłata od pracodawcy do PPK pracownika wynosi 1,5 proc. wynagrodzenia brutto, jednak dodatkowo może on przelać na jego rachunek składkę w wysokości do 2,5 proc. wynagrodzenia, czyli łącznie 4 proc. To w wielu przypadkach jest już pokaźna kwota, która stanowi atrakcyjny dla pracownika benefit. Różnicując wysokość składki, pracodawcy mogą tworzyć system motywacyjny dla pracowników, zachęcający do bardziej efektywnej pracy. Coraz częściej informację o wyższym dofinansowaniu do PPK firmy umieszczają również w ogłoszeniach o pracę, zachęcając w ten sposób kandydatów do aplikowania.