Znakiem towarowym są oznaczenia wykorzystywane przez przedsiębiorcę do identyfikacji jego produktów lub usług. Stosowane są w różnych miejscach, m.in. na szyldach, opakowaniach i w reklamach.
Wspomnianym znakiem może być wszystko, co umożliwia odróżnienie produktów jednej firmy od innych i da się przedstawić w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie, co dokładnie ma być chronione prawem. Może to być na przykład wyraz, rysunek lub dźwięk. W praktyce najczęściej jest to logo.
Prawo umożliwia jego rejestrację w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskanie prawa ochronnego. Dzięki niemu przedsiębiorca jest uprawniony do posługiwania się znakiem towarowym. Warto pamiętać, że nie jest ono przyznawane na zawsze.
– Obowiązuje przez okres dziesięcioletni z możliwością jego przedłużenia o kolejne lata, jest więc prawem praktycznie bezterminowym. Najstarsze zarejestrowane znaki towarowe pochodzą z połowy połowy XIX w. – mówi Piotr Brylski, radca Urzędu Patentowego RP.
Ochrona prawna może mieć różny zakres terytorialny: krajowy, regionalny lub międzynarodowy. Jak podkreśla Piotr Brylski, wybrany zasięg powinien być powiązany ze strategią biznesową firmy i jej ewentualnym wejściem na rynki zagraniczne.
Przedsiębiorcy powinni pomyśleć o rejestracji znaku przynajmniej na terenie Polski. Dlaczego? Na krajowym rynku panuje duża konkurencja, dlatego marce ciężko się przebić i trudno pozyskać lojalnych klientów. Ale to nie jedyne powody, dla których warto zarejestrować znak.
Lista zalet
Dlaczego warto zarejestrować znak towarowy? Powodów jest wiele. Dzięki rejestracji właściciel firmy może umieszczać znak towarowy na swoich produktach. Inni przedsiębiorcy nie mają takiej możliwości. Poza tym znak może być przedmiotem obrotu, co znaczy, że przedsiębiorca ma prawo go licencjonować i udostępniać w ramach franczyzy, a jeśli będzie chciał - również zbyć.
– Prawo wyłączne staje się często podstawą wyceny przedsiębiorstwa i jego obrotu – coraz częściej bowiem siłą firmy jest jej potencjał intelektualny, nie zaś zasoby fizyczne. Wartości niematerialne mogą być chronione, wyceniane i sprzedawane właśnie przy pomocy znaków towarowych i innych przedmiotów własności przemysłowej, takich jak wynalazki czy wzory przemysłowe – informuje Piotr Brylski.
Co jeszcze daje rejestracja? Firma, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, np. przez posługiwanie się nim i zamieszczanie na swoich produktach przez innego przedsiębiorcę, może żądać od niego zaniechania takich działań. Ponadto może dążyć do zobowiązania winowajcy do oddania bezpodstawnie osiągniętego zysku.
– Kolejnym roszczeniem, o którym stosunkowo mało osób pamięta, jest naprawienie szkody. W przypadku zawinionego naruszenia praw ochronnych na znak towarowy sprawca może zostać zobowiązany do naprawienia szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili dochodzenia roszczeń byłoby należne tytułem udzielenia zgody na korzystanie z tego znaku. Szczególnie rekomendowane przez wielu pełnomocników jest drugie rozwiązanie, czyli żądanie zapłaty sumy pieniężnej odpowiadającej opłacie licencyjnej – mówi Anna-Maria Sobczak, radca prawny z Kancelarii Prawnej RPMS.
Jak dodaje, w niektórych okolicznościach naruszanie prawa ochronnego może być postrzegane jako czyn nieuczciwej konkurencji. Przykładem może być wykup przez inną firmę domeny zawierającej zarejestrowany znak towarowy i świadczenie przez nią usług pokrewnych. W takim przypadku firma będąca sprawcą nielegalnego działania może ponieść odpowiedzialność na gruncie nieuczciwej konkurencji oraz sankcje karne.
Warto dodać, że zarejestrowany znak towarowy to element promocji firmy i jej oferty. Przedsiębiorca zwiększa w ten sposób swoją wiarygodność. Z kolei powszechnie znany symbol ®, który umieszczany jest obok znaku, sprawia, że marka może być postrzegana jako nowatorska i tworząca innowacyjne produkty.
Prawo ochronne podnosi wartość przedsiębiorstwa, ale też przyciąga uwagę inwestorów.
– Dostępne analizy wyceniające pozycję przedsiębiorstw pokazują, że wartość znaków jest w wielu przypadkach niewiele mniejsza od pozycji samej firmy. Wynika to z tego, że przez rejestrację znaku towarowego firmy inwestują w markę lub produkt, którego podstawową formą ochrony jest znak towarowy – podkreśla radca Urzędu Patentowego RP.
Przebieg procedury
Rejestracja znaku jest prosta. Można to zrobić samemu lub za pośrednictwem firmy zajmującej się takimi usługami. Aby zarejestrować znak towarowy, wystarczy udać się do Urzędu Patentowego RP lub wysłać dokumenty listownie albo za pośrednictwem platformy usług elektronicznych. Można to też zrobić faksem, ale wówczas należy dostarczyć oryginał wniosku w ciągu 30 dni.
Zgłoszenie w celu uzyskania prawa ochronnego powinno zawierać przede wszystkim prawidłowo przedstawiony znak towarowy, jego regulamin, dowód pierwszeństwa i oświadczenie o podstawie do korzystania z uprzedniego pierwszeństwa. Poza tym przedsiębiorca powinien dołączyć dokument stwierdzający uprawnienie do używania niektórych oznaczeń w znaku towarowym i - jeśli nie będzie działał sam - pełnomocnictwo wraz z potwierdzeniem uiszczenia za nie opłaty skarbowej.
Rejestracja wiąże się z kosztem. W przypadku zgłoszenia znaku towarowego w formie papierowej wynosi on 450 zł. Taniej jest drogą elektroniczną - trzeba liczyć się w wydatkiem w wysokości 400 zł.
Poznaj program konferencji “Strategic Pricing Management”, 10 października 2023, Warszawa >>
Jeśli wszystkie dokumenty zostaną prawidłowo złożone i znak może być zarejestrowany, zgłoszenie zostanie opublikowane w e-Wyszukiwarce (PUEUP) do dwóch tygodni od daty jego dostarczenia. Następnie urząd sprawdzi, czy może udzielić przedsiębiorcy prawa ochronnego. Jeśli tak, ogłosi zgłoszenie znaku towarowego w Biuletynie Urzędu Patentowego. Od tego momentu inne firmy mają trzy miesiące na wniesienie sprzeciwu. Co ciekawe, jest ich coraz więcej.
– Wysoka liczba zgłoszeń nowych zgłoszeń znaków towarowych oraz rekordowa liczba utrzymywanych w mocy praw ochronnych na znaki powoduje, że na rynku dochodzi do coraz większej ilości sporów. Eksperci z departamentu znaków towarowych zakończyli w 2022 r. rekordową liczbę postępowań prowadzonych w sprawach sprzeciwów wnoszonych wobec zgłoszeń znaków towarowych. UPRP wydał 712 decyzji w sprawie sprzeciwów od zgłoszenia znaku towarowego – mówi radca Urzędu Patentowego RP.
Jeśli żaden nie wpłynie - urząd wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy, a następnie - po uprawomocnieniu decyzji – wpisuje go do jawnego rejestru.
Długość postępowania wynosi kilka miesięcy, ale systematycznie się zmniejsza.
– Stawiamy na uproszczenie i skracanie czasu procedury badawczej. Średni okres od zgłoszenia do wydania decyzji o udzieleniu prawa wyłącznego, odmowie lub umorzeniu postępowania wynosił w 2021 r. 9,06 miesiąca, w 2022 r. było to już 8,33 miesiąca, zaś dane z pierwszego półrocza 2023 r. wskazują na 8,16 miesiąca - mówi Piotr Brylski.
W ubiegłym roku w Polsce zgłoszono 12 595 znaków towarowych w trybie krajowym i 1876 w trybie międzynarodowym. Najczęściej rejestracji znaków dokonują firmy w reklamie - w 2022 r. wpłynęło 4121 wniosków z tej kategorii – i nauczaniu (2720 podań). Natomiast 1714 wniosków dotyczyło urządzeń i przyrządów. Aż 69,5 proc. zgłoszeń znaków w trybie krajowym wpłynęło drogą elektroniczną.