Katarzyna Musialska, doradca podatkowy, dyrektor działu cen transferowych w TAXEO Komorniczak i Wspólnicy
1 stycznia 2021 r. wszedł w życie znowelizowany przepis art. 11o ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawa o CIT), nakładający na podatników - w określonych przypadkach - obowiązek sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych (dalej local file) dla transakcji realizowanych z kontrahentem „nierajowym”, jeżeli rzeczywisty właściciel jest tzw. podmiotem rajowym, a wartość tej transakcji za rok podatkowy/obrotowy, przekracza 500 tys. zł.
W tym miejscu pojawia się wątpliwość, jakiego rodzaju transakcje wchodzą w zakres tego przepisu. Czy podatnik może ograniczyć się zasadniczo do transakcji zakupowych, czy powinien objąć analizą także transakcje sprzedażowe? W uzasadnieniu do ustawy zmieniającej brzmienie art. 11o ustawy o CIT ustawodawca wyjaśnia, że „zrezygnowano z niezdefiniowanego pojęcia dokonywania bezpośrednio lub pośrednio zapłaty należności na rzecz tzw. podmiotu rajowego, które budziło wątpliwości interpretacyjne. Użycie pojęcia rzeczywisty właściciel (beneficial owner) zdefiniowanego ustawowo (…) będzie rozwiązaniem mniej wątpliwym interpretacyjnie”. Powyższe może sugerować, że dokonując wykładni omawianego przepisu powinniśmy nadal ograniczać się do transakcji, w ramach których podatnik dokonuje zapłaty należności, a więc transakcji zakupowych/kosztowych. Potwierdzenie powyższego stanowiska odnajdujemy w treści Interpretacji ogólnej nr DCT2.8203.2.2021 Ministerstwa Finansów (MF) z 9 grudnia 2021 r. w sprawie pojęcia transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym oraz w opublikowanym przez MF projekcie Objaśnień podatkowych w zakresie art. 11o ust. 1a i 1b ustawy o CIT (dalej Projekt Objaśnień).
Dla podatników istotne znaczenie ma również okoliczność, że omawiany przepis w ust. 1b wprowadza domniemanie, że rzeczywisty właściciel ma rezydencję rajową, jeżeli tylko druga strona transakcji dokonuje w roku podatkowym rozliczeń z podmiotem rajowym. Co ważne, przepis art. 11o ust. 1a-1b ustawy o CIT nakłada na podatnika ustawowy obowiązek dochowania należytej staranności przy ustalaniu okoliczności w zakresie określenia rezydencji rzeczywistego właściciela, jak i dokonywania wspomnianych rozliczeń z podmiotem rajowym. Zdaniem MF, wyrażonym w Projekcie Objaśnień, podatnik powinien sporządzić local file w sytuacji, gdy wie lub przy zachowaniu należytej staranności mógł i powinien wiedzieć (na podstawie danych mu dostępnych), że dla dokonywanej przez niego transakcji rzeczywistym właścicielem jest podmiot rajowy lub gdy druga strona transakcji dokonuje istotnych wartościowo rozliczeń z podmiotem rajowym.
Domniemanie i obowiązek dochowania należytej staranności zostały przez ustawodawcę wprowadzone celem faktycznego zobligowania podatnika do weryfikacji przesłanek objętych ww. przepisami, pod rygorem odpowiedzialności k.k.s. z tytułu niedopełnienia obowiązków w zakresie cen transferowych. Podjęte przez podatnika starania mają bowiem służyć ocenie, czy ma on obowiązek dokumentacyjny i sprawozdawczy. Podkreślić należy, że regulacje k.k.s. przewidują dotkliwe kary za niedochowanie ww. obowiązków (art. 56c, art. 80e k.k.s.) - aktualnie kara grzywny może wynieść prawie 29 mln zł. Mając powyższe na uwadze, warto już teraz wdrożyć odpowiednie procedury weryfikacji rzeczywistego właściciela.