W Polsce rynek venture capital (VC) bazuje w dużej mierze na kapitale publiczno-prywatnym i funduszach zasilanych unijnymi pieniędzmi przez krajowe jednostki pośredniczące, np. PFR Ventures. W takim modelu realizacja innowacyjnych projektów biznesowych i technologicznych w ostatnich latach odbywała się dzięki programowi Inteligentny Rozwój 2014-20 (POIR). Finansowane z niego fundusze wciąż mają pieniądze, ale mogą je inwestować już tylko do końca roku (w niektórych przypadkach jeszcze w 2024 r.). Potem uaktywnione zostaną Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-27 (FENG).
Kapitał z POIR nadal ma część funduszy VC powstałych przy udziale PFR Ventures w ramach programu PFR Starter (wsparcie start-upów na wczesnym etapie rozwoju) - m.in. Tar Heel Capital Pathfinder, KnowledgeHub, Freya Capital i Accelero Ventures. Na ostatniej prostej postanowiły połączyć siły. W najbliższych miesiącach chcą wspólnie realizować transakcje. Sojusz będzie mógł zasilić wybrane spółki nawet 16 mln zł. To czterokrotnie więcej niż w ramach PFR Starter może przeznaczyć na projekt pojedynczy fundusz.
Działanie wycelowane w niszę inwestycyjną
Inwestorzy uznali, że koalicja umożliwi im przeskok na poziom wyższych rund, na którym jest spora luka.
- Według danych PFR w ostatnich dwóch latach w Polsce finansowanie pozyskało ponad 800 spółek. W obecnej sytuacji gospodarczej zebranie kolejnych rund może być dla nich wyzwaniem. Z uwagi na wysokość poszukiwanego kapitału mogą nie być interesującym celem dla funduszy zagranicznych. Często nie mają jeszcze przychodów, które uzasadniałyby realizację rund na poziomie A. Działając wspólnie, możemy zaoferować tym spółkom większe finansowanie i stworzyć pomost między rundami pre-seed i A – wyjaśnia Radosław Czyrko, partner zarządzający Tar Heel Capital Pathfinder.
Decyzje o wspólnym inwestowaniu w wybrane spółki będą zapadać na bieżąco. Jednocześnie fundusze nadal będą mogły część transakcji realizować indywidualnie na dotychczasowych zasadach.
W portfelu mamy wiele koinwestycji funduszy spod tego samego parasola. Dobrym przykładem jest spółka Vue Storefront, która na etapie rundy seed pozyskała kapitał od funduszy Movens Capital i Smok Ventures. Odnotowaliśmy nawet transakcje, w których obecne były trzy „nasze” fundusze.
To pozytywny sygnał, że gracze na rynku VC chcą ze sobą współpracować i wspólnie wspierać najlepsze projekty. Jesteśmy na ostatniej prostej i nadal dostępny jest kapitał na projekty zalążkowe. Nie sądzę, żeby spółki na tym etapie rozwoju poszukiwały 16 mln zł, ale wyobrażam sobie, że grupa funduszy może przeprowadzić rundę na około 5-8 mln zł.
Ile pieniędzy na inwestycje mają jeszcze fundusze? KnowledgeHub, który startował z kapitalizacją na poziomie ponad 62 mln zł, dysponuje ponad 11 mln zł. W tym roku chce przyłączyć się do 3-4 rund inwestycyjnych. Accelero Ventures o kapitalizacji początkowej 38 mln zł (docelowo 50 mln zł) planuje przeprowadzić jeszcze ok. 10 transakcji, a przeznaczy na nie 20 mln zł. Tar Heel Capital Pathfinder w funduszu realizującym Startera (wyjściowa kapitalizacja 26 mln zł) ma jeszcze 9 mln zł, z czego w 2023 r. planuje wydać około 8 mln zł na 3-4 inwestycje. Freya Capital natomiast, pierwotnie dysponująca 63 mln zł, ma jeszcze do zainwestowania 37 mln zł. 8 mln zł zamierza przeznaczyć na projekty, które ma już w portfelu, a resztę na co najmniej dziesięć nowych.
– Potencjalnie współpraca pozwoli dotrzeć do większej grupy spółek poszukujących finansowania. Umożliwi też tworzenie synergii biznesowej między spółkami portfelowymi naszych funduszy. Przedsiębiorcom będziemy mogli zaoferować dodatkowo szereg uzupełniających się kompetencji, wzmocnić ich networking biznesowy itd. Wspólnie będziemy też w stanie stworzyć strategię działania w kolejnych rundach inwestycyjnych - zaznacza Agata Pękalska, współzałożycielka Accelero Ventures.
Inwestowanie na osłabionym rynku VC
– Często polskie spółki na wyższym etapie rozwoju szukają zagranicznych źródeł finansowania. Rozmawiają z inwestorami, dla których akceptowalne są kwoty wielokrotnie wyższe niż te, jakie my możemy zaoferować w pojedynkę - podkreśla Jan Grochowicz, partner zarządzający Freyi Capital.
Przyznaje, że finansowanie firm na bardzo wczesnym etapie rozwoju daje potencjalnie wyższe stopy zwrotu. W parze z zyskiem idzie jednak ryzyko. Sojusz będzie mógł je ograniczyć, inwestując wspólnymi siłami w bardziej ustabilizowane na rynku biznesy.
Accelero Ventures koncentruje się na inwestycjach w projekty z obszarów czystych technologii, biotechnologii, IT/ICT oraz rozwiązań z sektora dóbr szybko zbywalnych. Szuka spółek łatwych do skalowania na rynku.
Freya Capital inwestuje w innowacyjne projekty na etapach seed i early stage. Poza kapitałem deklaruje wsparcie biznesowe i operacyjne. Finansuje spółki z różnych branż.
KnowledgeHub stawia na mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa z sektorów martech i software, finansuje rozwój aplikacji mobilnych. Poszukuje innowacji produktowych, usługowych, procesowych itp.
Tar Heel Capital Pathfinder to fundusz venture capital i venture buildingowy. Ma w sumie w portfelu ponad 40 spółek, które korzystają z jego wsparcia biznesowego, marketingowego oraz sieci kontaktów.
Takie spółki, mające często większe potrzeby kapitałowe, nie szukają pieniędzy w funduszach starterowych, tylko u większych inwestorów. Dzięki wspólnym inwestycjom czwórka ze Startera będzie mogła finansować również takie start-upy.
– Chcieliśmy, żeby start-upy, których projekty są kapitałochłonne, nie odrzucały funduszy starterowych - wyjaśnia Grzegorz Chyliński, partner zarządzający KnowledgeHub Starter.
W obecnych trudnych warunkach gospodarczych funduszom będzie łatwiej je do siebie przekonać.
- Inwestorzy stali się ostrożniejsi, bardziej uważnie przyglądają się spółkom, a na decyzje inwestycyjne czeka się dłużej - zwraca uwagę Grzegorz Chyliński.
Po wielu latach dobrobytu na światowych rynkach VC i czasie zachwytu inwestorów spółkami technologicznymi nadeszły chudsze lata. Wybuch wojny w Ukrainie wyhamował aktywność amerykańskich i zachodnioeuropejskich inwestorów w Europie Środkowo-Wschodniej. Niedługo potem zaczęły się perturbacje na rynkach kapitałowych, które pociągnęły za sobą ogromną przecenę spółek technologicznych, w tym start-upów. Rund inwestycyjnych jest mniej i są niższe.
W 2022 r. polskim spółkom udało się pozyskać od rodzimych i zagranicznych inwestorów łącznie 3,6 mld zł. Krajowy sektor VC utrzymał się na poziomie zbliżonym do 2021 r., podczas gdy przez trzy poprzednie lata rokrocznie jego wartość niemal się podwajała.
W ubiegłym roku fundusze VC utworzone w programach PFR Ventures przeprowadziły 120 transakcji. Ich aktywność inwestycyjna odpowiadała za 31 proc. rocznej wartości całego sektora.