Polskie firmy, przez dekady budujące swoją siłę w oparciu o rynek wewnętrzny i mocną pozycję w międzynarodowych łańcuchach dostaw, stają dziś przed nowymi wyzwaniami. Zmienna sytuacja geopolityczna, transformacja światowej gospodarki oraz spowolnienie wzrostu w Unii Europejskiej wymuszają na przedsiębiorcach strategiczne myślenie o przyszłości. W tym kontekście inwestycje w rozwój, ekspansję zagraniczną, innowacje technologiczne i budowanie odporności biznesowej przestają być wyborem, a stają się absolutną koniecznością. Jednak kluczowym pytaniem pozostaje: jak sfinansować ambitne plany w dobie rosnących kosztów i niepewności rynkowej?
Odpowiedzią jest dywersyfikacja źródeł kapitału i inteligentne łączenie instrumentów komercyjnych z dostępnym wsparciem publicznym. Poleganie na jednym modelu finansowania jest dziś niewystarczające. Dynamiczny rozwój wymaga elastycznego podejścia, które pozwoli firmom jednocześnie inwestować w przyszłość i zabezpieczać bieżącą płynność.
Instrumenty dłużne na nowe czasy
Podstawą finansowania rozwoju pozostają instrumenty dłużne, takie jak kredyty czy pożyczki. Jednak ich tradycyjna forma nie zawsze odpowiada na potrzeby firm realizujących innowacyjne lub obarczone większym ryzykiem projekty. Kluczowego znaczenia nabiera tu elastyczność i dostęp do dodatkowych zabezpieczeń.
Na rynku pojawiają się rozwiązania, które wykorzystują siłę publicznych gwarancji, czego przykładem jest europejski program InvestEU. Takie mechanizmy znacząco zwiększają dostępność kapitału, zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw, a odbywa się to na kilka sposobów.
Pierwszym jest redukcja poziomu wymaganych zabezpieczeń rzeczowych. Gwarancja może pokrywać znaczną część do 80 proc. wartości finansowania, co jest kluczowe dla firm, które nie dysponują odpowiednim majątkiem lub chcą go wykorzystać w innych celach. Drugą drogę można określić jako poprawę warunków cenowych – instytucje finansowe, dzięki zmniejszeniu swojego ryzyka, mogą zaoferować korzystniejsze marże i niższe koszty obsługi długu. Trzeci sposób to po prostu ułatwienie dostępu do kapitału. Gwarancje tego typu nie wliczają się do limitu pomocy de minimis, co otwiera drogę do pozyskania dodatkowych środków z innych źródeł wsparcia publicznego.
Produkty z gwarancją InvestEU obejmują zarówno finansowanie inwestycyjne (zakup maszyn, budowa zakładów, wdrażanie nowych technologii), jak i finansowanie obrotowe, niezbędne do utrzymania płynności operacyjnej (zakup surowców, realizacja kontraktów, pokrycie bieżących kosztów).
Jak ruszyć zanim wpłynie dotacja?
Środki dostępne w ramach perspektywy unijnej na lata 2021-2027 (około 350 mld zł) oraz z Krajowego Planu Odbudowy (około 270 mld zł) stanowią historyczną szansę na skokowy rozwój polskich firm. Jednak jedną z największych barier w sięganiu po te środki jest konieczność sfinansowania inwestycji, zanim firmy dostaną zwrot w postaci dotacji. Ambitny projekt może zostać zablokowany nie z powodu braku biznesowego potencjału, lecz z powodu braku środków na jego zainicjowanie.
Na to wyzwanie odpowiadają specjalistyczne produkty finansowe. Działają one jak finansowy pomost, który pozwala pokryć lukę finansową przez udostępnienie firmie środków na realizację inwestycji oraz na prefinansowanie kosztów kwalifikowanych, zanim otrzyma refundację z dotacji. Tego typu nowoczesne rozwiązanie – pożyczkę rozwojową pod dotacje – oferuje Agencja Rozwoju Przemysłu. Co istotne, pożyczki tego typu mogą zwiększać płynność przedsiębiorstwa po zakończeniu projektu. Nowoczesne konstrukcje takich instrumentów pozwalają, po rozliczeniu dotacji, przekształcić pozostałe środki w kapitał obrotowy, wspierając bieżącą działalność firmy.
Okresy finansowania w takich instrumentach mogą sięgać nawet kilkunastu lat, co pozwala na bezpieczne rozłożenie spłaty zobowiązania w czasie.
Dla kogo takie wsparcie?
Obecna sytuacja gospodarcza to moment, który przedsiębiorcy powinni wykorzystać, aby przygotować swoje firmy na wyzwania przyszłości. Ze względu na poziom rozwoju polskich regionów może to być ostatni tak znaczący zastrzyk finansowy z Unii Europejskiej.
Finansowanie z gwarancją InvestEU oraz nowoczesne, hybrydowe modele finansowania są skierowane przede wszystkim do firm z sektora MŚP, które chcą aktywnie inwestować. Tymczasem zarówno praktyka biznesowa, jak i rynkowe analizy wskazują, że inwestycje są warunkiem rozwoju, a w niektórych przypadkach wręcz przetrwania małych i średnich firm. Główne cele inwestycji to w ostatnim czasie wchodzenie na nowe rynki, w tym zagraniczne, i wdrażanie nowych technologii ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązań informatycznych - zwłaszcza sztucznej inteligencji. A zewnętrzne finansowanie może te działania znacząco przyspieszyć.
Polska gospodarka przeszła w ostatnich dekadach ogromną transformację. Dziś stoimy przed kolejnym etapem – przejściem od modelu opartego na niskich kosztach produkcji do gospodarki innowacyjnej, zielonej i odpornej. Aby ten proces był możliwy, potrzebne są nie tylko pomysły i technologie, ale również instrumenty finansowe, które umożliwią firmom ich wdrożenie.
W Agencji Rozwoju Przemysłu łączymy kapitał publiczny z doświadczeniem rynkowym i praktycznym know-how. Naszym celem jest nie tylko wypełnianie luk finansowych tam, gdzie mechanizmy komercyjne – ze względu na obowiązujące limity czy profil działalności klienta – nie są w stanie sprostać potrzebom przedsiębiorstw, ale również budowanie trwałego ekosystemu finansowania MŚP, w którym środki publiczne stają się katalizatorem prywatnych inwestycji.
Nasze instrumenty, takie jak pożyczki inwestycyjne, rozwojowe czy obrotowe, są oparte na zasadach rynkowych, ale z silnym mandatem rozwojowym. Finansujemy przedsięwzięcia przemysłowe, technologiczne i infrastrukturalne. Wychodzimy z założenia, że elastyczność w finansowaniu to nie tylko kwestia warunków umownych, ale także partnerskiego podejścia – rozumienia realiów, w jakich funkcjonuje przedsiębiorca, np. przez dostosowanie harmonogramu i warunków spłaty do cyklu inwestycji.
Jednocześnie coraz wyraźniej widać, że dywersyfikacja źródeł finansowania staje się warunkiem stabilnego rozwoju przedsiębiorstw. Poleganie wyłącznie na jednym modelu – kredycie bankowym czy dotacji – przestaje być wystarczające w realiach gospodarki pełnej zmienności. Zróżnicowanie źródeł kapitału pozwala firmom jednocześnie realizować inwestycje rozwojowe, transformację energetyczną czy ekspansję zagraniczną, przy zachowaniu płynności bieżącej działalności. Dlatego zachęcamy firmy do elastycznego łączenia instrumentów wsparcia z komercyjnymi, a także korzystania z nowoczesnych rozwiązań, takich jak finansowanie pomostowe w projektach dotacyjnych czy produkty z gwarancją InvestEU. Takie hybrydowe modele, które przygotowaliśmy dla przedsiębiorców, pozwalają nie tylko uruchomić inwestycje, ale też utrzymać płynność i wzmocnić odporność finansową w dłuższej perspektywie.
Jako instytucja rozwojowa działamy w długim horyzoncie. Naszym celem jest nie tylko dostarczenie kapitału, ale też wzmacnianie odporności i trwałości polskich przedsiębiorstw. Agencja Rozwoju Przemysłu nie jest alternatywą dla rynku, lecz jego uzupełnieniem – łączącym stabilność sektora publicznego z elastycznością i dynamiką sektora prywatnego. Tylko w takim modelu możemy zbudować ekosystem finansowania, który będzie wspierał polskie firmy w czasach niepewności, przyspieszenia technologicznego i globalnych zmian.