Opłata od franczyzobiorcy z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy franczyzowej jest wynagrodzeniem za świadczenie usług. Jeżeli podlega on podatkowi od towarów i usług (VAT), to franczyzodawca ma obowiązek udokumentować tę opłatę fakturą VAT — stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji podatkowej wydanej w tym miesiącu. Tym samym nie zgodził się z poglądem przedsiębiorcy, który o nią wystąpił. Przedsiębiorca jest zarejestrowanym podatnikiem VAT. Prowadzi działalność gastronomiczną i zawiera umowy franczyzowe. Na ich podstawie udostępnia franczyzobiorcom za wynagrodzeniem swoje „know-how”, upoważnia ich do korzystania ze znaku towarowego, a także wspiera na bieżąco przy prowadzeniu działalności. Wśród postanowień umownych określających prawa i obowiązki stron określono także comiesięczne opłaty od franczyzobiorców na rzecz franczyzodawcy, ustalone w stałej kwocie.
Okres zastrzeżony
Umowy są zawierane na czas oznaczony lub nieoznaczony, ale przewidują określony w latach okres zastrzeżony. W konsekwencji, jeżeli franczyzobiorca wypowie współpracę wcześniej, musi zapłacić franczyzodawcy kwotę równą sumie wspomnianych opłat za miesiące pozostałe do końca okresu zastrzeżonego. Według przedsiębiorcy jest to kara umowna za przedwczesne rozwiązanie umowy franczyzowej i należy ją uznawać jako świadczenie pieniężne niepodlegające VAT, gdyż odszkodowania i kary umowne nie stanowią wynagrodzenia za czynności wymienione w ustawie o tym podatku. We wniosku o interpretację przedsiębiorca tłumaczył, że ta należność nie jest powiązana wprost z żadną wykonywaną usługą i pełni jedynie funkcję odszkodowawczą oraz sankcyjną na wypadek przedterminowego rozwiązania umowy. Zwrócił się jednak do organu podatkowego o potwierdzenie, że opłaty te prawidłowo traktuje w ten sposób i w konsekwencji nie podlegają one opodatkowaniu.
Konsekwencje podatkowe
Dyrektor KIS nie podzielił tego stanowiska. Zwrócił uwagę, że samo nazwanie wynagrodzenia za odstąpienie od współpracy karą umowną czy odszkodowaniem nie przesądza o konsekwencjach podatkowych tego zdarzenia. Ważny jest rzeczywisty charakter świadczenia. Przywołał też orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) z 2014 r., w którym sąd powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 2012 r., że kara umowna jest związana z odpowiedzialnością odszkodowawczą za szkodę spowodowaną niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania niepieniężnego. Odstąpienie od umowy tym nie jest, stanowi wykonanie przez jedną ze stron uprawnienia prawnokształtującego, realizowanego na podstawie postanowienia zawartego w umowie wzajemnej albo wynikającego z przepisów ustawy. Według organu podatkowego, w rozpatrywanej sprawie należność pieniężna z tytułu przedterminowego rozwiązania (wypowiedzenia) umowy franczyzy jest płatnością wynikającą ze stosunku zobowiązaniowego łączącego strony umowy. Na jego podstawie za zgodę na wcześniejsze zakończenie współpracy franczyzodawcy jest należna określona kwota. Tym samym uznać należy, że jest ona wynagrodzeniem za świadczenie usługi wynikającej wprost z postanowień umowy franczyzy. Zawarcie postanowienia o takim zobowiązaniu w przypadku wypowiedzenia umowy przez franczyzobiorcę nie oznacza, że automatycznie dochodzi do powstania szkody, która wymaga wypłacenia odszkodowania.
483 § 1 Ten artykuł Kodeksu cywilnego pozwala zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).