4. Tak znaczny wzrost deficytu w latach 2001 i 2002 odwraca dotychczasową tendencję obniżania relacji długu publicznego do PKB, którą w latach 1989- 2000 udało się obniżyć do 40,9 procent. Relacja ta wzrośnie do 44,2 procent w 2001 roku i 45,8 procent PKB na koniec 2002 r. Utrzymanie wysokiego deficytu i narastanie długu publicznego prowadzi, poprzez wzrost kosztów jego obsługi do usztywnienia struktury wydatków i rodzi niebezpieczeństwo wejścia w pułapkę zadłużenia. 5. Z punktu widzenia trwałego ograniczenia deficytu budżetowego w kolejnych latach zasadniczego znaczenia nabiera sposób zmniejszenia potencjalnego deficytu w 2002 r. z wysokości 88 miliardów złotych do zakładanych w Ustawie 40 miliardów złotych. Rezultat ten osiągnięto w wyniku wzrostu dochodów o 18 miliardów złotych oraz redukcji wydatków o 30,6 miliardów złotych. Należy jednak zauważyć, że "ograniczenie" wydatków w kwocie około 12 miliardów złotych jest efektem wstrzymania realizacji nowych regulacji prawnych. 6. Znaczna część dalszego ograniczenia wydatków w stosunku do ich przewidywanego poziomu w tzw. pasywnym wariancie budżetu na 2002 r. (według Założeń) wynika z utrzymywania i wzrostu zadłużenia sektora finansów publicznych. Dotyczy to na przykład mniejszej o 2,2 miliarda złotych niż planowano w Założeniach dotacji na utworzenie Funduszu Rezerwy Demograficznej, wstrzymania spłaty do Otwartych Funduszy Emerytalnych w wysokości 3,3 miliarda złotych, czy pogorszenie wyniku funduszy celowych o 2,7 miliarda złotych (według planu finansowego ZUS zobowiązania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mają wzrosnąć w 2001 i 2002 roku o 6,1 miliardów złotych i osiągnąć na koniec przyszłego roku 18,9 miliardów złotych). Działania takie destabilizują reformowany system emerytalny i powodują wzrost obciążeń budżetu państwa w latach następnych. 7. W efekcie rzeczywiste ograniczenia wydatków w stosunku do tzw. wariantu pasywnego sprowadza się do kwoty około 10 miliardów złotych. 8. Zasadna jest propozycja odejścia od mechanizmów automatycznej indeksacji wynagrodzeń i niektórych świadczeń socjalnych. Nie proponuje się jednak zasadnicznych zmian systemowych trwale ograniczających wydatki, a zwłaszcza ich największe kategorie. 9. Na wzrost dochodów w kwocie 18 miliardów złotych składają się m.in. wpływu z wprowadzenia podatku importowego w wysokości 11,5 miliardów złotych oraz opłaty granicznej w wysokości 1,2 miliarda złotych. W związku z tym, osiągnięcie dochodów w wysokości 12,7 miliardów złotych ma również charakter przejściowy i tym samym przesuwa konieczność ograniczenia o taką kwotę deficytu budżetowego w kolejnych latach. 10. W projekcie przyjęto wprowadzenie podatku importowego, który zwiększyłby dochody budżetu państwa tylko przez okres jednego roku. Jednocześnie podatek ten wpłynąłby negatywnie na wizerunek międzynarodowy kraju. Przy braku zgody instytucji międzynarodowych na jego wprowadzenie należy liczyć się z retorsjami w handlu zagranicznym, co wpłynęłoby negatywnie na eksport. Wprowadzenie podatku importowego może rownież utrudnić negocjacje z Unią Europejską. Dodatkowo, pogorszyłoby to warunki funkcjonowania przedsiębiorstw oraz obniżyłoby wpływy z podatków dochodowych. Podatek ten doprowadziłby również do zwiększenia inflacji oraz osłabienia tempa wzrostu gospodarczego. 11. Projekt Ustawy przewiduje również wzrost dochodów z tytułu wyższej ściągalności podatków, w tym 1,2 miliarda złotych z tytułu wzrostu ściągalności VAT, 0,6 miliarda złotych z tytułu większych wpływów z akcyzy spowodowanych ograniczeniem przemytu, 0,15 i 0,18 miliarda złotych z tytułu wzrostu bieżącej ściągalności odpowiednio podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych. Łączny wzrost wpływów podatkowych z tytułu lepszej ściągalności planuje się na poziomie 2,13 miliarda złotych. W projekcie budżetu nie przedstawiono jednak konkretnych działań zwiększających ściągalność podatków, a zwłaszcza propozycji upraszczających system podatkowy. 12. W podsumowaniu należy stwierdzić, że przedstawiony projekt Ustawy nie podejmuje kwestii koniecznej reformy finansów publicznych. W zasadniczym stopniu ograniczenie deficytu państwa w 2002 roku do poziomu 40 miliardów złotych dokonuje poprzez przejściowe ograniczenie wydatków oraz doraźny wzrost dochodów. Zakładany poziom deficytu ekonomicznego oraz sposób jego realizacji zarówno po stronie wydatków, jak i dochodów nie jest zdaniem Rady właściwą odpowiedzią na zagrożenie kryzysem finansów publicznych. Realizacja takiego budżetu zwiększa i przekłada problemy sektora finansów publicznych na 2003 r. i lata następne. Projekt budżetu na 2002 r. nie stanowi więc podstawy do wprowadzenia gospodarki na ścieżkę szybszego wzrostu gospodarczego w najbliższych latach.
((Reuters Serwis Polski, tel +48 22 653 97 00, fax +48 22 653 97 80, [email protected]))