Na posadzenie lasu można dostać dofinansowanie

Krajowy program zwiększania lesistości zakłada, że do 2050 r. lasy będą stanowić 33 proc. powierzchni Polski. Obecnie ten poziom wynosi 29,6 proc. By zrealizować założony cel, potrzebne są tereny do zalesienia, a tych w państwowych zasobach nie ma zbyt wiele. Dlatego istotne staje się zachęcanie rolników, by na posiadanych przez nich gruntach o słabej jakości, nieużytkach czy terenach śródpolnych sadzili drzewa. Dobrze więc wiedzieć, że na takie przedsięwzięcie można otrzymać wsparcie finansowe z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa uruchomiła właśnie nabór wniosków o „Wsparcie na zalesianie i tworzenie terenów zalesionych” finansowane z budżetu PROW na lata 2014–2020. To już ósma edycja takiej pomocy finansowana z tego programu. W poprzednich latach ARiMR podpisała umowy na kwotę ok. 41,7 mln zł z 3,6 tys. rolników, którzy zdecydowali się na posadzenie lasu na swoich gruntach. W tym roku oprócz wsparcia na zalesianie Agencja po raz pierwszy oferuje także dofinansowanie na tworzenie zadrzewień śródpolnych.

Do 1 sierpnia 2022 r. wnioski mogą składać rolnicy, którzy są właścicielami lub współwłaścicielami gruntów przeznaczonych do zalesienia czy zadrzewienia. O wsparcie mogą się ubiegać również jednostki samorządu terytorialnego i jednostki organizacyjne gmin, powiatów oraz województw.

Pomoc ma charakter jednorazowej zryczałtowanej płatności, której celem jest zrekompensowanie kosztów wykonania zalesienia lub zadrzewienia oraz ochrony nasadzeń przed zwierzętami.

Las na nieużytkach

Wsparcie na zalesienie jest przyznawane do gruntów wykazanych w ewidencji jako rolne (użytkowane jako grunty orne, sady albo grunty z sukcesją naturalną) o powierzchni od 0,1 do 40 ha i szerokości większej niż 20 m, przy czym wymagania dotyczącego szerokości gruntu nie stosuje się, jeżeli działka graniczy z lasem. Tereny przeznaczone do zalesienia, co do zasady, powinny być położone poza obszarami Natura 2000, rezerwatów przyrody, parków narodowych czy krajobrazowych lub ich otulin.

Bardzo ważnym dokumentem, który trzeba posiadać, aby posadzić las z dofinansowaniem z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jest sporządzony przez nadleśniczego plan zalesienia. Jego kopię, z potwierdzeniem za zgodność z oryginałem, należy dołączyć do wniosku o przyznanie wsparcia.

Płatność, jaką można otrzymać, uzależniona jest m.in. od gatunku sadzonych drzew, rodzaju gruntów, nachylenia terenu czy wyboru sposobu zabezpieczenia uprawy leśnej. Wysokość stawek waha się od 8 307 zł/ha do 12 707 zł/ha.

Ponadto w kolejnych latach do zalesionych gruntów rolnik może otrzymać dodatkową pomoc: przez 5 lat — premię pielęgnacyjną w wysokości od 794 zł/ha do 1628 zł/ha; a przez 12 lat — premię zalesieniową, która jest rekompensatą za wyłączenie gruntu z produkcji rolniczej. Wynosi ona 1215 zł/ha. Do otrzymania premii pielęgnacyjnej i premii zalesieniowej nie są uprawnione jednostki samorządu terytorialnego i jednostki organizacyjne gmin, powiatów oraz województw.

O potrzebie sadzenia lasów tam, gdzie ziemia leży odłogiem, niewielu rolników trzeba przekonywać. Wiedzą dobrze, że rola terenów leśnych w przeciwdziałaniu skutkom zmian klimatu jest nie do przecenienia. Hektar lasu w ciągu doby wytwarza około 700 kg tlenu, a pochłania taką ilość dwutlenku węgla, jaką grupa 200 osób uwalnia do atmosfery w ciągu jednej godziny. Tereny leśne zatrzymują wodę, przeciwdziałają pustynnieniu, hamują niszczycielski wiatr, a latem obniżają temperaturę powietrza.

Zielone miedze

Niestety bardzo częstą praktyką jest rugowanie drzew z rolniczego krajobrazu. Rolnicy tłumaczą takie działanie tym, że utrudniają one uprawę pól i są przeszkodą na trasie przejazdu maszyn, zajmują przestrzeń możliwą do produkcji żywności czy wręcz stanowią zagrożenie z powodu łamiących się konarów i gałęzi. To prowadzi do likwidowania miedz, na których rosną drzewa i krzewy; wycinania śródpolnych alei; oczyszczania z roślinności cieków wodnych czy zbiorników znajdujących się wśród pól.

Zapomina się o dodatnim wpływie drzew na uprawy. A lista korzyści jest długa. Obecność tych roślin zapobiega erozji wietrznej gleb, a także wywiewaniu wilgoci, co zmniejsza niekorzystny wpływ suszy na uprawy. Ma też działanie retencyjne: drzewa pobierają z gleby duże ilości wody, spowalniają odpływ powierzchniowy i podziemny wód opadowych, co ma duże znaczenie dla zmniejszania skutków zarówno suszy, jak i powodzi. Inną zaletą obecności drzew jest ochrona wód przed zanieczyszczeniem nawozami spływającymi po deszczach, a także zapewnienie schronienia przed słońcem czy deszczem pasącym się zwierzętom gospodarskim.

By zachęcić rolników do odtwarzania takich zielonych enklaw, w tegorocznym naborze wniosków o „Wsparcie na zalesianie i tworzenie terenów zalesionych” z PROW na lata 2014–2020 wprowadzono nowy rodzaj płatności — wsparcie na zadrzewienie śródpolne.

Taka pomoc udzielana jest na założenie zadrzewienia na gruntach ornych o powierzchni co najmniej 0,1 ha i nie więcej niż 0,5 ha oraz szerokości od 4 m do 20 m. Jednorazowe wsparcie przyznawane jest do powierzchni objętej nasadzeniami, wykonanymi zgodnie z przepisami określającymi szczegółowe warunki przyznania pomocy.

Zadrzewienia mogą powstawać w formie szpalerów, pasów drzew lub krzewów, co istotne — na gruncie przeznaczonym na ten cel nie mogą być stwierdzone usunięcia drzew lub krzewów w okresie 12 miesięcy poprzedzających wykonanie zadrzewienia. W składzie gatunkowym nasadzeń mogą być wykorzystywane wyłącznie rodzime drzewa lub krzewy (w tym gatunki biocenotyczne lub miododajne), wskazane w przepisach krajowych, z tym że co najmniej 90 proc. powinny stanowić rośliny liściaste. Sadzonki wykorzystane do nasadzeń muszą być co najmniej dwuletnie, a ich liczba na 1 ha powinna wynosić 1,5–2,5 tys. sztuk.

Stawki zależą od ukształtowania terenu i wynoszą 10 892 zł/ha w przypadku korzystnych warunków oraz 13 664 zł/ha, gdy zadrzewienie ma być wykonane na powierzchni o nachyleniu terenu powyżej 12 stopni.

Dodatkowo, przy obu rodzajach wsparcia, refundowane są koszty zabezpieczenia sadzonek przed zwierzyną. Za wykonanie ogrodzenia można otrzymać 8,82 zł/mb siatki, za zabezpieczenie drzewek osłonkami — 1 488 zł/ha, a za zabezpieczenie ich trzema palikami — 1 132 zł/ha.

Więcej informacji: na portalu internetowym: www.gov.pl/web/arimr pod numerem bezpłatnej infolinii: 800-38-00-84 oraz w punktach informacyjnych w biurach powiatowych i oddziałach regionalnych ARiMR.