Przepisy o VAT, dostosowujące krajową politykę fiskalną do regulacji unijnych, zmieniły rynek usług leasingowych w Polsce.
Najistotniejsze zmiany związane z ograniczeniem możliwości odliczania podatku VAT dotyczą tzw. samochodów z kratką. Samochody osobowe typu hatchback i kombi po 1 maja 2004 r. nie uzyskują już świadectwa homologacji jako ciężarowe. Od aut objętych homologacją można odliczać połowę zapłaconego podatku, nie więcej jednak niż 5 tys. zł. Nowa ustawa zmieniła też radykalnie zasady opodatkowania tzw. leasingu finansowego.
Samochody i paliwo
W przypadku większości samochodów z kratką leasingobiorcy mogą odliczać połowę podatku naliczonego przez leasingodawcę. Maksymalna kwota odliczenia w całym okresie obowiązywania umowy nie może przekroczyć 5 tys. zł.
— Ograniczenia te — wynikające z zastosowania w ustawie specjalnego wzoru matematycznego służącego obliczeniu minimalnego progu ładowności samochodu — w istotny sposób wpłynęły na zmniejszenie zainteresowania biorców leasingiem samochodów bez homologacji ciężarowej. Pełne odliczenie podatku przysługuje bowiem wyłącznie w przypadku samochodów ciężarowych, przy czym na skutek błędów legislacyjnych z kategorii tej wyłączone zostały m.in. ciągniki siodłowe, koparki, pojazdy specjalistyczne —mówi Marek Kaczałko, dyrektor departamentu prawnego Europejskiego Funduszu Leasingowego.
W konsekwencji firmy leasingowe na kilka miesięcy musiały wstrzymać zawieranie umów na tego typu pojazdy.
— Na skutek wspomnianych błędów ustawodawcy przez dłuższy czas nie było wiadomo, czy podatnicy użytkujący samochody bezspornie uznawane za ciężarowe, które nie spełniają jednak rygorystycznych warunków przewidzianych w ustawie, mogą odliczać VAT od paliwa wykorzystywanego do napędu tych pojazdów. Problem ten dotyczył również leasingobiorców, którzy zawarli umowy jeszcze pod rządami starych przepisów. W konsekwencji brak możliwości odliczenia podatku VAT zawartego w cenie paliwa postawił wiele firm w obliczu poważnych trudności finansowych — zwraca uwagę Marek Kaczałko.
Nowa ustawa wprowadziła również istotne zmiany w zakresie zasad opodatkowania umów leasingu finansowego, który został dla potrzeb VAT zrównany z umową sprzedaży. Pozostałe rodzaje leasingu, czyli leasing operacyjny i zwrotny, są opodatkowane od rat — tak jak przed nowelizacją ustawy.
— W świetle ustawy wszystkie umowy leasingu finansowego są traktowane jako dostawa towaru, a tym samym na leasingodawcy ciąży obowiązek odprowadzenia podatku VAT od wartości wszystkich rat leasingowych z góry — mówi Marek Kaczałko.
Wiąże się to ze zmianą dotychczasowych zasad fakturowania. Biorca zawierający umowę leasingu finansowego nie otrzymuje już odrębnej faktury VAT do każdej z rat leasingowych z osobna, lecz tylko jedną fakturę VAT na początku okresu obowiązywania umowy. Podatek VAT jest więc rozliczany w pierwszym miesiącu po zawarciu umowy, a późniejsze płatności dokonywane są w kwotach netto.
— Regulacje prawne w zakresie odmiennego traktowania umów leasingu finansowego przez nową ustawę VAT przełożyły się na mniejsze zainteresowanie tą formą finansowania inwestycji. Natomiast likwidacja procedury celnej przy zakupie maszyn i urządzeń w krajach UE wpłynął istotnie na szybkość realizacji zamówień — ocenia Tomasz Prochorski, radca prawny IKB Leasing Polska.
Pewne kłopoty sprawia też ustawa o rachunkowości.
— Jej zapisy dotyczące leasingu są bardziej rygorystyczne niż międzynarodowy standard rachunkowości nr 17, który dotyczy leasingu. Stąd biegli rewidenci w Polsce są bardziej ograniczeni w ocenie rzeczywistych ryzyk i skutków ekonomicznych związanych z umowami leasingu. Stwarza to trudności w konstruowaniu umów leasingu operacyjnego — zwraca uwagę Tomasz Prochorski.
Czy się opłaca?
Duże znaczenie dla opłacalności usługi leasingowej miało zrównanie pod względem obciążenia podatkiem VAT transakcji leasingu finansowego z transakcją sprzedaży. Konsekwencją jest naliczanie przez firmy leasingowe podatku VAT z góry od całej transakcji leasingu finansowego. Z punktu widzenia przedsiębiorcy oznacza to konieczność dysponowania większymi środkami własnymi na pokrycie opłat inicjujących kontrakt leasingowy.
Wejście do UE wiąże się jednak z nowymi możliwościami dla lea-singu. Polska jako członek UE może korzystać z tzw. Funduszy Strukturalnych, w tym z przeznaczonych na bezpośrednie wsparcie przedsiębiorców.
— Rozporządzenie Komisji Wspólnoty Europejskiej odnośnie do kwalifikowalności wydatków związanych z projektami współfinansowanymi z Funduszy Strukturalnych przewiduje również leasing jako instrument finansowy, którego koszt może być wsparty dotacją z udziałem środków z tych funduszy. Dlatego w ramach programu wspierającego wzrost konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw leasing staje się równorzędnym wobec kredytu instrumentem finansowania, który kwalifikuje się do objęcia wsparciem z funduszy unijnych. Czekamy na informację z PARP na temat możliwości dofinansowania z funduszy strukturalnych inwestycji finansowanych leasingiem finansowym i operacyjnym — mówi Tomasz Prochorski.
Okiem praktyka
Mogłoby być jeszcze lepiej
Po raz pierwszy fiskus znalazł zrozumienie dla argumentów przedsiębiorców wykorzystujących samochody osobowe do działalności gospodarczej i zezwolił na odliczanie podatku naliczonego w fakturach za opłaty leasingowe. Prawdą jest, że tylko część podatku VAT może być odliczona od podatku należnego, lecz niewątpliwie to sytuacja lepsza niż brak jakiegokolwiek odliczenia. Z drugiej strony, zawężenie grupy samochodów traktowanych jako samochody ciężarowe spowodowało, że atrakcyjność leasingu w stosunku do pewnej grupy samochodów istotnie zmalała.
Jakub Kizielewicz dyrektor finansowy FuturaPrime