Planowane przepisy mają objąć sprawy cywilne między konsumentami a bankami, dotyczące kredytów i pożyczek indeksowanych lub denominowanych do CHF oraz umów przekształconych aneksami w kredyty waloryzowane do CHF. Cytowany we wtorkowym komunikacie MS wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha ocenił, że nowe przepisy mają wzmocnić pozycję konsumentów w sporach z bankami.
Zgodnie z zapisami projektu oddzielnej ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania spraw dotyczących zawartych z konsumentami umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego obowiązek spłacania rat przez kredytobiorcę byłby wstrzymywany z mocy prawa z chwilą doręczenia bankowi pozwu – do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Chodzi o to, aby rozwiązanie takie miało charakter automatyczny, czyli nie wymagało wydawania orzeczeń ani zarządzeń.
„W związku ze wstrzymaniem obowiązku spełniania świadczeń z umowy kredytu frankowego nie będzie można zgłaszać konsumenta do rejestrów dłużników z informacjami o jego zaległościach, a już wpisane dane zostaną wykreślone” - wskazało MS.
Jak zaznaczył Myrcha „dzięki automatycznemu zabezpieczeniu roszczeń frankowicze nie będą musieli obawiać się egzekwowania rat kredytu w trakcie procesu”.
Ponadto projekt przewiduje, że w procesie, w którym kredytobiorca dochodzi należności wynikających z nieważności umowy kredytu, bank będzie miał możliwość dochodzenia roszczenia wzajemnego na wypadek, gdyby umowa okazała się nieważna. Propozycja ta zmierza do dokonania rozliczenia roszczeń banku i konsumenta w jednym postępowaniu sądowym i jednym orzeczeniu. Obecnie bowiem po wytoczeniu przez kredytobiorcę sprawy o zwrot dokonanych wpłat bank wytacza powództwo o zwrot wypłaconego kapitału, co powoduje dublowanie się postępowań.
W sprawach odnoszących się do kredytów frankowych nie będą też mieć zastosowania ograniczenia, np. terminowe, dotyczące korzystania z tzw. zarzutu potrącenia w procesie.
Inne zapisy projektu odnoszą się do szerszych możliwości rozpoznawania takich spraw przez sądy na posiedzeniach niejawnych, ewentualności słuchania świadków w ramach posiedzeń zdalnych, a także umożliwienia przesłuchania strony przez złożenie zeznań na piśmie. Po cofnięciu pozwu lub apelacji postępowanie będą mogli umarzać referendarze sądowi.
Inna grupa rozwiązań dotyczy zachęt do polubownego kończenia sporów na każdym etapie postępowania, szczególnie w zakresie zwrotu kosztów sądowych. „Zwrot 50 proc. opłaty sądowej będzie przysługiwał, jeśli pozew, apelacja lub skarga kasacyjna zostaną cofnięte w ciągu sześciu miesięcy od wejścia ustawy w życie” - poinformowało MS.
„Nowe przepisy pozwolą Sądowi Najwyższemu odmówić rozpoznania skarg kasacyjnych banków w sprawach frankowych, które zostały już przyjęte do rozpoznania, jeśli nie zachodzi potrzeba wykładni zagadnienia prawnego lub nie ma rozbieżności w orzecznictwie. Decyzję SN podejmie na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Pozwoli to na szybszą finalizację spraw konsumenckich i umożliwi SN rozładowanie zaległości” - zapowiada resort sprawiedliwości.
Planowana ustawa dotyczyć ma spraw umów kredytu denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego zawartych z konsumentem, czyli nie będą nią objęte sprawy umów kredytowych we frankach zawartych przez osoby prawne lub osoby fizyczne działające jako przedsiębiorcy w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Według planów nowe przepisy miałyby zacząć obowiązywać po 14 dniach od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.
Jak tłumaczyła w marcu br., w czasie konsultacji nad projektem, pełnomocniczka MS zajmująca się tymi kwestiami Aneta Wiewiórowska-Domagalska celem planowanej ustawy ma być także de facto "przywrócenie rzeczywistego prawa do sądu". Zaznaczała, że postępowania powinny toczyć się znaczenie szybciej, niż ma to obecnie miejsce, a na koniec 2024 r. było w sądach ponad 204 tys. spraw frankowych i to one - w ocenie pełnomocniczki - są jednym z podstawowych problemów polskiego wymiaru sprawiedliwości. - Sprawiedliwość, która jest opóźniona, to sprawiedliwość, której odmówiono - mówiła Wiewiórowska-Domagalska.