Sztuczna inteligencja z turbulencjami

Robotyka zawiodła nadzieje, które w związku z nią żywiły gospodynie domowe w połowie XX wieku. „Wierzono wtedy, że za 10 lub za 20 lat roboty będą myły podłogi, kosiły trawę i wyeliminują z naszego życia wszystkie mozolne zajęcia” – przypomina prof. Hans Moravec z Robotics Institute of Carnegie Mellon Univetrsity. Owszem, korzystamy już z odkurzaczy automatycznych, ale boom na samouczące się urządzenia do prac w domu jest dopiero przed nami. Z drugiej strony są dziedziny, w których sztuczna inteligencja rozwija się doskonale. Należy do nich logistyka, transport, edukacja i medycyna.

Czym jest SI w kontekście transformacji cyfrowej biznesu i innych sfer życia? I jakie kompetencje jako pracownicy, konsumenci i obywatele będziemy musieli zdobyć, aby się odnaleźć w tworzonej przez nią rzeczywistości? O tym na PB SPIN, spotkaniu wizjonerów biznesu i technologii, mówiła Aleksandra Przegalińska, filozofka, autorka książki „Sztuczna Inteligencja. Nieludzka, arcyludzka“ i prorektor Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) w Warszawie.

Algorytmy, zdrowie i klimat

Przez sztuczną inteligencję rozumiemy oprogramowanie do wykonywania zadań, które były domeną ludzkich mózgów.

– Dzisiaj mamy boom na SI. Cały czas przybywa algorytmów, sposobów radzenia sobie z danymi oraz dziedzin, poddziedzin i podkierunków, w których sztuczna inteligencja wspaniale się rozwija – wskazywała badaczka nowych technologii.

Przykładem jest rozumienie języka. Niektóre redakcje używają programów do pisania artykułów i komentarzy, a w centrach komunikacji biznesowej pojawiają się czatboty, które coraz swobodniej konwersują z klientami. Chyba każdy z nas zauważył też, jak długą drogę przeszły translatory internetowe – z 10 lat temu ledwie sobie radziły z pojedynczymi zdaniami, dziś są niezrównane w tłumaczeniu kontekstowym. W nie mniejszym stopniu zadziwia widzenie maszynowe – jedne algorytmy identyfikują z 99-procentową dokładnością obiekty, inne tworzą obrazy (szkoda, że znane są głównie z deepfake’ów, czyli fałszywych materiałów wideo i zdjęć mogących zaburzać debatę publiczną).

To już jest dzisiejszy standard. A co nas czeka w najbliższych latach? Aleksandra Przegalińska wymieniła najważniejsze zjawiska w rozwoju tej technologii. Za jedno z głównych uważa ewidentne udoskonalenie. Chodzi o to, że SI komponuje piosenki, maluje obrazy, opracowuje materiały budowlane i robi wiele innych rzeczy, które są nieodróżnialne od wytworów człowieka.

Drugi ważny trend to uproszczenie, dzięki któremu SI ma być powszechna jak media społecznościowe. W tę tendencję wpisują się platformy low-code i no-code, które pozwalają na tworzenie systemów bez konieczności znajomości języka programistycznego. Narzędzia te wymagają od użytkowników tylko podstawowej wiedzy na temat programowania oraz ograniczają czas i koszty realizacji przedsięwzięć IT.

Trzecim istotnym trendem jest przewidywanie zdarzeń z trafnością, o jakiej nie śniło się nawet analitykom i futurologom. Mówczyni wspomniała o kanadyjskim algorytmie BlueDot, który wyprzedził epidemiologów w wykryciu nowego koronawirusa w Chinach. Zaawansowany program stwierdził tajemniczą chorobę w Wuhan już w listopadzie 2019 r., a informację o niej wysłał 31 grudnia, na ponad tydzień przed oficjalnym komunikatem Światowej Organizacji Zdrowia.

– Sztuczna inteligencja znajduje zastosowanie nie tylko w predykcji chorób zakaźnych, ale też w diagnostyce medycznej, telemedycynie oraz badaniach naukowych prowadzących do odkrycia nowych terapii i leków – wymieniała przedstawicielka ALK, dodając, że w okresie pandemii rozwój tych dziedzin znacząco przyspieszył.

Pasją dr Aleksandry Przegalińskiej są technologie zielone i zrównoważona gospodarka. Dlatego nie powinno dziwić, że w jej wystąpieniu na PB SPIN nie zabrakło wątku ekologicznego.

–- Po tym jak sztuczna inteligencja spenetrowała biznes, chyba już przyszedł czas, żeby stała się też dziedziną obywatelską i rozwiązywała problemy, które są ważne dla nas wszystkich. A niewątpliwie problemem numer jeden jest kryzys klimatyczny – zaznaczała mówczyni.

Od ekscytacji do frustracji

Ratunek dla planety i ludzkości? Takie spojrzenie na SI nie jest standardem. Elon Musk sugerował, że gdy komputery będą mądrzejsze od ludzi, staniemy się dla sztucznej inteligencji odpowiednikiem domowych zwierzątek. Daniel H. Wilson, robotyk i pisarz, ostrzegał zaś przed hakerami, którzy mogą zapanować nad „robotem służącym”, a ten „pewnego dnia stanie w drzwiach twojej sypialni, ostrząc nóż i patrząc, jak śpisz”. Swoje trzy grosze dodał Stephen Hawking, przekonując, że gdy SI przejmie nad naszym gatunkiem kontrolę, „może to oznaczać koniec rasy ludzkiej”.

Aleksandra Przegalińska aż taką pesymistką nie jest. W historii rozwoju sztucznej inteligencji widzi dwa sezony, które występują na przemian: lato i zimę. Lato to okresy, w których cieszy się ona powszechnym zainteresowaniem, ekscytacją i dofinansowaniem. Zima to czas, gdy SI wzbudza w społeczeństwie, innowatorach i przedsiębiorcach rozczarowanie i nikt nie chce w nią inwestować.

– Jedną zimę sztuczna inteligencja przeżyła w latach 70., drugą w latach 80. Czy przed nami kolejna? Jeszcze przez dłuższy czas będziemy w lecie, choć nie spodziewam się tylko pięknej pogody. Będzie to lato turbulentne, bo w związku z SI trzeba rozwiązać wiele problemów, dotyczących na przykład rynku pracy czy o charakterze etycznym – twierdzi ekspertka.

A czy SI nie zabierze nam pracy? Takie obawy są uzasadnione, jeśli nie podejmiemy trudu reskillingu. Pod tym anglojęzycznym określenie kryje się zdobywanie zupełnie nowych kompetencji. Aby działać ramię w ramię z myślącymi maszynami, trzeba się ciągle uczyć, oduczać i uczyć na nowo. To według prelegentki zadanie zarówno dla pracowników, jak i pracodawców, którzy nie mogą zaniedbywać m.in. kursów i szkoleń cyfrowych. Sztuczna inteligencja rozczarowuje przede wszystkim tych, którzy nie chcą się rozwijać wraz z nią.