Inwestowanie w start-upy – zwłaszcza na etapie prezentacji w programie PowerPoint - jest ryzykowne, ale może być też zyskowne. Od końcówki poprzedniej dekady zespoły menedżerów z branży venture capital inwestowały pieniądze publiczne – pochodzące od Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR) – i prywatne w firmy na bardzo wczesnym etapie rozwoju w ramach programu PFR Starter.
Teraz Tar Heel Capital Pathfinder VC jako pierwszy z tych funduszy chwali się, że dzięki udanym wyjściom ze spółek portfelowych zwrócił inwestorom to, co w niego włożyli, czyli łącznie 26 mln zł.
- Rok temu zakończyliśmy etap inwestowania, a teraz zaczynamy zwracać kapitał. Po sprzedaży udziałów w dwóch spółkach portfelowych możemy zapewnić naszym inwestorom zwrot całości tego, co otrzymaliśmy, i już wygenerowaliśmy pierwsze zyski, a mamy jeszcze pakiety w kilkunastu firmach, z których będziemy stopniowo wychodzić przez następnych pięć lat - mówi Radosław Czyrko, partner zarządzający THC Pathfinder VC.
Pieniądze wracają
Dwie inwestycje, które zapewniły zwrot, to Primetric i Wellbee. Tę pierwszą, dostarczającą oprogramowanie dla firm usługowych, już półtora roku temu kupił amerykański inwestor branżowy BigTime. W drugiej, dostarczającej platformę do dbania o zdrowie psychiczne i samorozwoju, miał 31,8 proc. udziałów. Cały pakiet w listopadzie odkupił giełdowy Benefit Systems, operator kart MultiSport, który przejął też udziały części pozostałych inwestorów w ramach transakcji, w której Wellbee wyceniono na prawie 50 mln zł.
- Ze względu na wiążące nas umowy nie podajemy szczegółowych warunków transakcji, ale Primetric zapewnił nam kilkukrotny zwrot zainwestowanego kapitału, a Wellbee – w cztery lata od założenia spółki – przeszło dziesięciokrotny. Pieniądze ze sprzedaży spółek portfelowych w całości dystrybuowane są do naszych inwestorów, nie reinwestujemy ich - mówi Arkadiusz Seńko, partner zarządzający THC Pathfinder VC.
Inwestorami funduszu były PFR Ventures i Bielowicki Family Foundation Fundacja Rodzinna. Ten drugi wehikuł związany jest z Grzegorzem Bielowickim, menedżerem i inwestorem, który przeszło dwie dekady temu założył fundusz private equity Tar Heel Capital, rozszerzony później o venture'owy THC Pathfinder.
Powtarzalny biznes
Zespół Pathfindera w 2019 r. pozyskał kapitał z PFR przy okazji pierwszej edycji programu Starter, którego ideą jest wspieranie funduszy inwestujących w spółki na wczesnym etapie rozwoju. Ostatnio, we wrześniu, podpisał kolejną umowę już w ramach programu Starter 2.0,
- Jako fundusz chcemy być powtarzalni - nie szukamy jednego złotego strzału, zapewniającego bardzo wysoki zwrot, tylko chcemy budować powtarzalne biznesy, liderów branży czy niszy, których można na dobrych warunkach sprzedać kolejnym inwestorom - mówi Radosław Czyrko.
THC Pathfinder VC ma jeszcze w portfelu udziały w 12 spółkach, które kupił za pieniądze z pierwszej edycji programu Starter.
- Oczywiście nie wszystkie inwestycje kończą się sukcesem i w przypadku niektórych spółek z portfela wiemy już, że celem jest raczej odzyskanie tego, co zainwestowaliśmy. Jednak w innych liczymy na wielokrotny zwrot kapitału, do kolejnych transakcji może dojść już w przyszłym roku. Przygotowanie spółki do wyjścia to, przynajmniej w naszym przypadku, nie miesięczna procedura, sprowadzająca się do wynajęcia doradcy transakcyjnego, tylko długotrwały proces, w ramach którego typujemy potencjalnych kupców i dostosowujemy model biznesowy tak, by wykreować jak największą wartość dla potencjalnego nabywcy – tłumaczy Radosław Czyrko.
Kolejna runda
THC Pathfinder inwestuje przede wszystkim w spółki działające w modelach SaaS i marketplace w całym wachlarzu branż, obejmującym między innymi edukację, medycynę, cyberbezpieczeństwo czy AI. Niedawno, we wrześniu, podpisał kolejną umowę z PFR, na mocy której uruchomi fundusz w ramach programu Starter 2.0, prowadzonego przy wsparciu unijnych Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG).
Wkład PFR w tym przypadku to 65 mln zł, a inwestorów prywatnych - przynajmniej na razie - 17,5 mln zł. Docelowo prywatni inwestorzy mają dołożyć więcej pieniędzy, by cały fundusz był wart 100 mln zł. Planuje zainwestować nawet w 30 start-upów.
- Do pierwszych inwestycji nowego funduszu dojdzie w pierwszym kwartale 2025 r., mamy już przygotowaną kolejkę projektów. Nadal będziemy inwestowali na bardzo wczesnym etapie, z założycielami rozmawiamy często wtedy, gdy mają prezentację czy kartkę papieru. Cieszymy się, widząc, że w branży przybywa ludzi doświadczonych i że mamy coraz częściej do czynienia z seryjnymi przedsiębiorcami, a nawet czymś na wzór słynnej PayPal Mafii, bo wiele start-upów tworzą ludzie związani niegdyś z firmami, które zbudowały międzynarodowy biznes jak Booksy - mówi Radosław Czyrko.
Kasa na start
Zdaniem zarządzających funduszem dynamiczne otoczenie sprawia, że wiele pomysłów startupowych z ostatnich lat wymaga weryfikacji.
- Na pewno mamy do czynienia z rewolucją AI, która negatywnie zweryfikowała niektóre modele biznesowe. Żaden fundusz venture nie może teraz ignorować tego trendu, przy czym nie chodzi koniecznie o to, żeby budować np. własne modele językowe, tylko o to, jak start-up może wykorzystać nowe narzędzia w swoim produkcie lub działalności - mówi Arkadiusz Seńko.
Nowy fundusz w pojedynczą spółkę zamierza inwestować – zgodnie z regułami programu – maksymalnie 5 mln zł.
- Oczekiwania założycieli co do wielkości rund rosną i są na pewno wyższe niż wtedy, gdy ruszała pierwsza edycja programu Starter, ale uważamy, że 5 mln zł to wystarczająca kwota, by doprowadzić firmę do takiej dojrzałości biznesowej, by mogła zainteresować kolejnych inwestorów. Jeśli w polskim ekosystemie mamy z czymś problem, to nie z finansowaniem na wczesnym etapie, ale na nieco późniejszym, gdy start-upy z opracowanym produktem wymagają skalowania – mówi Radosław Czyrko.
Polski rynek venture capital bardzo potrzebuje komunikacji dotyczącej wyjść z inwestycji przez fundusze VC. Dane o wygenerowanych dla inwestorów zwrotach będą istotnie przekładać się na zainteresowania kolejnych osób tą perspektywiczną, choć ryzykowną klasą aktywów. W 2024 r. pojawiło się około 20 ogłoszeń medialnych o lokalnych exitach. Niewielka część z nich była opisana w transparentny sposób. Cieszę się, że Tar Heel Capital Pathfinder mógł się wyróżnić na tym tle, chwaląc się dziesięciokrotnym zwrotem przy sprzedaży swoich udziałów w Wellbee do Benefit Systems. Tym samym fundusze zasilone środkami z POIR wchodzą w etap generowania zysku dla swoich inwestorów.
PFR Ventures jako fundusz funduszy w latach 2017-23 w ramach unijnego Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR) zainwestował w 32 fundusze venture, które z kolei - wliczając pieniądze prywatne - wpompowały 1,6 mld zł w ok. 380 start-upów. Tylko w ramach programu PFR Starter, skoncentrowanego na inwestycjach w spółki na zalążkowym etapie rozwoju (w tym takie, które nie generują jeszcze żadnych przychodów), blisko 471 mln zł trafiło do przeszło 180 młodych firm. Pieniądze inwestowało 13 funduszy, spośród których THC Pathfinder, z kapitalizacją 26 mln zł, był najmniejszy.
Start-upy i inwestujące w nie fundusze (oraz aniołów biznesu) wspierano publicznymi pieniędzmi również w ramach programów PFR Biznest, PFR Otwarte Innowacje, PFR NCBR CVC i PFR Koffi. W tym ostatnim programie, obliczonym na wsparcie funduszy inwestujących w spółki na etapie wzrostowym, jeden z zespołów zarządzających może, podobnie jak THC Pathfinder, pochwalić się wyjściami gwarantującymi już teraz zwrot kapitału inwestorom. Dwa lata temu notowana na Nasdaq spółka Snowflake przejęła za ok. 180 mln USD warszawską firmę Aplicca.ai, wyspecjalizowaną w analizie danych z nieustrukturyzowanych dokumentów. Ta transakcja sprawiła, że wspierany przez PFR fundusz Cogito Capital Partners, udziałowiec Aplicca.ai, mógł zwrócić inwestorom ponad 60 mln EUR, które w niego włożono.