Obecnie mamy do czynienia z nasilającym się kryzysem psychicznym wśród dzieci i młodzieży, co potwierdzają alarmujące statystyki. Według danych Ministerstwa Zdrowia zaburzenia depresyjne są diagnozowane u ponad 32 proc. młodzieży w wieku 13–17 lat. Raport UNICEF z czerwca tego roku wskazuje, że 13 proc. nastolatków w wieku 10–19 lat cierpi na zaburzenia psychiczne. W perspektywie Unii Europejskiej to aż 11 mln osób, a połowa zagrożeń zaczyna się już przed 14. rokiem życia. U znacznej części nastolatków depresja ma charakter przejściowy, jednak nie u wszystkich. Według danych WHO z 2023 r. jest ona jedną z najczęstszych przyczyn zgonów wśród ludzi w wieku 15–29 lat. Rzecznik Praw Dziecka raportuje, że tylko 6 na 10 dzieci w Polsce czuje się szczęśliwe, co daje naszemu krajowi przedostatnie miejsce w UE. Te dane pokazują, jak duża jest skala problemów ze zdrowiem psychicznym młodzieży i dzieci oraz młodych dorosłych. Fundacja LPP od kilku lat podejmuje wiele działań i znajduje kolejne sposoby na wspieranie osób potrzebujących pomocy w tym zakresie.
Trudny świat, niesprzyjający psychice młodych ludzi
– Ostatnie lata to wyjątkowo trudny czas dla młodzieży. Problemy zaczęły się pojawiać wraz z pandemią, a co za tym idzie – izolacją ludzi w domach i koniecznością nauki poza szkołami, co dla wielu okazało się dużym wyzwaniem. Obserwujemy, że jednym z głównych powodów narastających problemów zdrowia psychicznego młodzieży jest niewątpliwie samotność. Pomimo aktywności w sieci brakuje im bezpośrednich relacji, których internet nie zapewnia. Zamiast tego naraża na hejt i brak akceptacji ze strony grup rówieśniczych. To wszystko powoduje, że młode osoby coraz częściej popadają w stany lękowe i depresyjne, co w przyszłości może prowadzić do fatalnych konsekwencji. Również wojna w Ukrainie i kryzys klimatyczny potęgują obawę o przyszłość czy nieradzenie sobie z trudnymi emocjami. Dodatkowym problemem jest mniejsza odporność młodzieży, a także jej rosnąca skłonność do uzależnień – od alkoholu, narkotyków i środków psychoaktywnych, których próbują niestety coraz młodsze osoby – mówi Patrycja Zbytniewska.
Nasilające się problemy psychiczne wśród dzieci i młodzieży stają się dużym wyzwaniem dla funkcjonowania rodzin. Rodzice często nie wiedzą, w jaki sposób mogą pomóc, i nie potrafią wesprzeć w radzeniu sobie z problemami. Szkoły także nie mają przestrzeni na to, żeby zapewnić odpowiednie wsparcie osobom w kryzysie. Wizyta u pedagoga czy psychologa powinna spełniać tu bardzo ważną funkcję, nadal jednak często traktowana jest jako straszak na niezdyscyplinowanych uczniów. Bardzo ważna dla młodzieży jest w takich sytuacjach pomoc rówieśnicza. Należy zdać sobie sprawę, że podstawą umiejętności udzielenia pomocy jest edukacja – zarówno tych młodych, jak i starszych. Dzięki niej, widząc w swoim otoczeniu niepokojące nas zachowania innych, możemy być wrażliwi i zyskać świadomość, jak udzielić im oczekiwanego wsparcia.
Skuteczne działania lokalne na Pomorzu
Celem Fundacji LPP jest niesienie pomocy osobom w trudnej sytuacji życiowej. Jak wskazuje Patrycja Zbytniewska, skuteczność realizacji tych zadań jest większa dzięki podejmowaniu dialogu i współpracy z licznymi organizacjami, które są w stanie identyfikować najbardziej istotne potrzeby.
– Jako firma z Pomorza, które niestety przoduje w statystykach dotyczących prób samobójczych wśród młodzieży, wspólnie z samorządem podjęliśmy decyzję o stworzeniu kolejnego już na mapie Trójmiasta punktu tzw. Niebieskich Trampek. To miejsce, w którym młode osoby mogą spędzić wspólnie czas, a przy okazji porozmawiać ze specjalistami z zakresu zdrowia psychicznego. Najnowszą przestrzeń udostępniono w 2023 r. w gdańskim Centrum Handlowym Metropolia i funkcjonowanie tego punktu jest w całości sfinansowane przez Fundację LPP. Drugi punkt o tej samej nazwie i przeznaczeniu znajduje się w gdańskiej Galerii Handlowej Forum. Oba te miejsca cieszą się ogromnym powodzeniem. To bardzo ważne, aby takie punkty mieściły się w przestrzeniach masowo uczęszczanych i anonimowych, a nie w poradniach czy szkołach. Neutralność tych lokalizacji sprawia, że młodzież lubi spędzać w nich czas, może zachowywać się swobodnie i bez poczucia stygmatyzowania – mówi Patrycja Zbytniewska.
– Po pół roku działalności Niebieskich Trampek w Metropolii raporty pokazują, że dziennie to miejsce odwiedzane jest przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt osób. Czasami angażują się one w działania proponowane przez psychologów i opiekunów, a niekiedy przychodzą tylko pograć lub porozmawiać. Ten projekt okazał się też bardzo potrzebny w czasie wybuchu wojny w Ukrainie. W Niebieskich Trampkach natychmiast pojawili się wtedy specjaliści posługujący się językiem ukraińskim, aby zapewnić pomoc młodym uchodźcom – dodaje prezeska.
– Mamy poczucie, że tworzenie takich miejsc to bardzo dobry kierunek, dlatego zdecydowaliśmy się na sfinansowanie kolejnego punktu. W tej chwili rozmawiamy z miastem i organizacjami na temat nowej lokalizacji, tak aby młode osoby, mieszkające poza zasięgiem wspomnianych wcześniej centrów handlowych, również miały możliwość uzyskania potrzebnego wsparcia.
Inicjatywy na skalę krajową
Oprócz inicjatyw lokalnych, takich jak Niebieskie Trampki, Fundacja LPP działa też znacznie szerzej, w skali krajowej. W 2021 r. należąca do LPP marka Reserved przeprowadziła konsultacje z przedstawicielami generacji Z, z których wynikało, że pokolenie to nie radzi sobie z emocjami i potrzebuje miejsca, w którym będzie mogło swobodnie porozmawiać o swoich problemach. W efekcie marka Reserved zaangażowała się w ogólnopolski projekt, jakim jest Telefon Zaufania Młodych, prowadzony przez fundację ITAKA. Okazał się on ogromnie potrzebny i odpowiedział na tak wiele potrzeb młodzieży z całej Polski, że w tym roku Fundacja LPP podjęła decyzję o przedłużeniu jego funkcjonowania na kolejny rok i znaczącym zwiększeniu kwoty na jego działalność.
– Przez trzy lata udzielono wsparcia ponad 19 tys. osobom dzwoniącym pod numer 22 484 88 04. Odbyło się 3 tys. rozmów na czacie i 1,6 tys. konsultacji online bądź telefonicznych. To oznacza, że każdego dnia Telefon Zaufania Młodych pomagał minimum kilkunastu osobom. To bardzo duże liczby, które z jednej strony nas cieszą – bo ogrom wykonanej pracy okazał się bardzo potrzebny – z drugiej jednak smucą, ponieważ pokazują dużą skalę problemu i to, ile jeszcze mamy w tym obszarze do zrobienia jako społeczeństwo – mówi Patrycja Zbytniewska.
Wyrównywanie różnic społecznych
Nie tylko sfera psychiki, ale również wyrównywanie różnic społecznych jest przedmiotem działań Fundacji LPP. Realizowany od trzech lat projekt „Moda na lepszy start” jest przeznaczony dla młodych osób przebywającym w domach dla dzieci. Stanowi on odpowiedź na potrzeby zgłaszane przez organizacje prowadzące placówki, którym wystarcza środków jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb ich podopiecznych.
– W ramach naszego programu dwa razy w roku prawie 300 młodych osób otrzymuje środki, które po konsultacji ze swoimi opiekunami mogą przeznaczyć na to, co jest im najbardziej potrzebne w ramach trzech sfer życia: edukacji, zdrowia i rozwoju pasji oraz talentów. Co bardzo ważne, osoby te same decydują, jakie potrzeby są dla nich najistotniejsze – tłumaczy Patrycja Zbytniewska.
Zwraca jednak uwagę, że i tu nie da się uciec od tematu zdrowia psychicznego, bo jak się okazuje, duża część środków dystrybuowana w ramach tej inicjatywy jest przeznaczana na terapie psychologiczne.
Plany na przyszłość
Fundacja LPP wciąż aktywnie szuka nowych rozwiązań i projektów, w które może się zaangażować, aby wspierać osoby potrzebujące pomocy. Od lipca została poszerzona skala działania Telefonu Zaufania dla Młodych.
– Niedawno podpisaliśmy umowę z fundacją ITAKA na kolejny rok. Podwoiliśmy też kwotę wsparcia projektu, co pozwala zwiększyć zakres oferowanej pomocy. Dzięki tym działaniom telefon będzie funkcjonował siedem dni w tygodniu zamiast pięciu i dodatkowo zapewni pomoc nowych specjalistów, takich jak: seksuolog, prawnik czy specjalista zaburzeń odżywiania. Wiemy od działaczy ITAKI, że młodzi dorośli bardzo często zgłaszają się na infolinię właśnie z problemami z tych obszarów – wskazuje prezeska Fundacji.
Elastyczny budżet i wiele pomysłów
Fundacja LPP od wielu lat wspiera również placówki niezwiązane ze zdrowiem psychicznym – szpitale, hospicja czy pierwsze na Pomorzu centrum opieki wytchnieniowej dla opiekunów osób przewlekle chorych. W okresie wakacyjnym finansuje również wyjazdy wakacyjne dla dzieci i młodzieży. Zakres jej działalności jest szeroki, a jednym z czynników decydujących o wyborze projektów jest często wsparcie lokalnych społeczności w najbliższym sąsiedztwie firmy. Inicjatorami działań, w które angażuje się i wspiera finansowo Fundacja, są również pracownicy firmy, którzy chętnie poświęcają swój czas dla innych w ramach wolontariatu. Jednym z takich nowych działań jest „Sklep bez paragonu”, czyli miejsce, w którym osoby wskazane przez odpowiednią instytucję (w ostatnim przypadku był to Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku, ale planowane są takie działania również z innymi organizacjami) mogą za pośrednictwem Fundacji LPP otrzymać wyprawkę ubraniową.
– Pomysłów nam nie brakuje, co bardzo mnie cieszy, bo mam wrażenie, że w zakresie pomocy ciągle można robić coraz więcej. To również znajduje odzwierciedlenie w budżecie Fundacji LPP, który w tym roku wynosi aż 5,5 mln zł. Nierzadko jest on elastycznie dostosowywany do aktualnych potrzeb. Dla przykładu w trakcie pandemii wspieraliśmy dodatkowo opiekę zdrowotną, a po wybuchu wojny w Ukrainie przeznaczyliśmy dodatkowe 20 mln zł na wsparcie osób nią dotkniętych. Miejmy jednak nadzieję, że w tym roku nie pojawią się żadne nagłe okoliczności, które zmuszą nas do awaryjnych rozwiązań i będziemy mogli skupić się na realizacji zaplanowanych projektów oraz poszukiwaniu nowych inicjatyw w szczególnie bliskich nam obszarach – mówi Patrycja Zbytniewska.