Firmy poddawane są coraz większej presji w sprawach dotyczących ESG – odpowiedzialności za środowisko (environmental), za własnych pracowników i społeczności w ich otoczeniu (social) oraz za jakość zarządzania korporacyjnego (corporate governance). Nacisk pochodzi głównie ze strony regulatorów, lecz również inwestorów i konsumentów. Jednocześnie rośnie zapotrzebowanie na fachowców od ESG, którzy byliby zdolni koordynować zaangażowanie firmy w tej dziedzinie.
Otworzyć oczy
O wspomnianej presji świadczy rosnąca liczba ofert pracy w obszarach dotyczących ESG. Poszukiwani są menedżerowie do spraw zarządzania korporacyjną polityką środowiskową, zrównoważonymi zamówieniami (sustainable procurement), zrównoważonymi finansami czy analityką zaangażowań ESG. Łowcy głów przyznają, że można już mówić o silnej konkurencji o fachowców w tych specjalizacjach. Rośnie też rynek doradztwa w zakresie ESG.
– Choć na stanowiskach menedżerskich pracuję od lat, to studia na kierunku menedżer ESG wiele mi dały, przede wszystkim dostarczyły mi solidną wiedzę o zrównoważonym rozwoju. Zrozumiałem istotę raportowania ESG. Dużo do myślenia dało mi nowe naświetlenie kwestii związanych z zarządzaniem ryzykiem, identyfikacją ryzyka, sposobów podejścia do ryzyka. Studia otworzyły mi oczy na sprawy społeczne, zwłaszcza na konieczność respektowania katalogu praw człowieka w przedsiębiorstwie. Dzięki nim dużo łatwiej mi będzie definiować zadania do podjęcia w organizacji – przyznał jeden z absolwentów specjalistycznych studiów podyplomowych.
Uczelnie cieszące się największą renomą zapraszają na studia dotyczące ESG, angażują w prowadzenie zajęć praktyków prawa ochrony środowiska, prawników z renomowanych kancelarii i firm doradczych, przedstawicieli biznesu, a także organizacji pozarządowych czy urzędników zajmujących się ochroną środowiska.
Ambitne programy studiów, np. na warszawskiej Uczelni Łazarskiego, przewidują zajęcia, w których nacisk kładziony jest na analizę studiów przypadków, prowadzenie moderowanych dyskusji i uczenie się przez analizę kwestii wywodzących się z praktyki konkretnych przedsiębiorstw. Organizowane są też wizyty studyjne. Jednak zainteresowani kształceniem w zakresie ESG mają też do wyboru kursy i szkolenia, które pochłaniają mniej czasu i środków.
Komunikacja i relacje
Tematyka ESG przesuwa się powoli w kierunku centrum zainteresowania firm. Jest to związane z wpływem wielu czynników. Przede wszystkim zmiany regulacyjne nakładają na biznes nowe obowiązki, a w ślad za nimi rosną wymagania instytucji finansowych i oczekiwania oraz wymagania płynące od partnerów firm w łańcuchach dostaw.
Presja wspomnianych bodźców powoduje, że firmy stają przed koniecznością udzielenia odpowiedzi na stawiane im wymagania i rozpoczęcia zarządzania kwestiami ESG – począwszy od budowania i wdrażania strategii, przez cały kompleks działań i ich koordynacji w tym obszarze, aż po monitoring wyników i raportowanie wewnętrzne i zewnętrzne. Tu kryje się główny powód ciągłego wzrostu zainteresowania specjalistami ds. ESG. Jednocześnie kandydatom na tego rodzaju stanowiska przedsiębiorstwa stawiają coraz wyższe wymagania.
U pracowników zainteresowanych ESG czy też delegowanych do zajęcia się tymi kwestiami istotne są umiejętności pracy z danymi i zdolności analityczne. Ponadto ESG to dziedzina, która wymaga współpracy z różnymi działami przedsiębiorstwa. Dlatego menedżer ESG powinien wyróżniać się kompetencjami komunikacyjnymi, także relacyjnymi – radzi dr Aleksandra Stanek-Kowalczyk, adiunkt w Instytucie Zarządzania w Szkole Głównej Handlowej.
Jaki profil kompetencyjny powinien charakteryzować poszukiwanych menedżerów zdolnych do zarządzania kwestiami ESG w biznesie? Rozpoczęcie kariery w tym zakresie ułatwi dyplom ukończenia studiów ekonomicznych, prawniczych. Dobrą podstawą jest też świadectwo odbycia studiów przyrodniczych, w zakresie inżynierii środowiska, również na poszczególnych kierunkach nauk społecznych.
Dr Beata Kozyra, ekspertka ds. ESG w Grant Thornton, wskazuje, że wymagania wobec poszukiwanych specjalistów ESG odnoszą się w dużej mierze do umiejętności niezbędnych do zaangażowania się w budowanie długoterminowych wartości firmy i wspierania jej we wdrażaniu zrównoważonego podejścia wraz z poszczególnymi mechanizmami ESG.
Determinacja i walka
Chętni na podyplomowe studia dotyczące ESG mają na ogół dobrze sprecyzowane oczekiwania, co pozwala im selekcjonować oferty z bogatej palety propozycji programów z poszczególnych uczelni. Wiedzą, że po ukończeniu studiów muszą być gotowi do podjęcia walki, jaką w praktyce jest wdrażanie norm ESG w biznesie. Liczą w związku z tym, że studia nie tylko przygotują ich do niej, ale też wzmocnią wewnętrzne motywacje.
Z doświadczeń firm najbardziej zaangażowanych w ESG wiadomo, że bez menedżerów, ich kompetencji i determinacji nie ma szansy na sukces. Z drugiej strony nie sposób dokonać zmiany (menedżerowie ESG często nazywani są menedżerami zmiany) bez dobrej komunikacji wewnątrz firmy i bez współpracy.
Menedżer ESG powinien dzielić się swoją wiedzą i doświadczeniem z pracownikami, być także mentorem i coachem dla nich. Powodzenie jego działań wymaga też zdolności do rozwijania kultury współpracy w organizacji. Współpraca i otwartość w zespole to warunki, w których rodzą się innowacyjne rozwiązania i zwiększa się efektywność całego zespołu – zachęca dr Sylwia Halas-Dej, dziekan Centrum Doradztwa i Kształcenia Menedżerów Akademii Leona Koźmińskiego.
Projekt ESG wymaga nie tylko zgody zarządu, ale i aktywnego poparcia, które może wynikać jedynie ze zrozumienia. Oznacza to szczególną misję menedżera ESG. Jest nią ciągłe wskazywanie zarządowi wartości, jakie firma osiągnie na skutek strategicznego i długofalowego zaangażowania w ESG.
Nie warto ulegać idealizmowi – w praktyce zarządy skupione są na aspektach finansowych biznesu, przede wszystkim je biorą pod uwagę przy podejmowaniu każdej decyzji, zwłaszcza strategicznej. Troska o wyniki finansowe jest tradycyjnie priorytetowa i zwykle skutkuje ostrożnością przy angażowaniu w działania związane z ESG. Ważną umiejętnością menedżera ESG jest przekonanie zarządu, że dbałość o ESG prowadzi do osiągnięcia znaczących, długofalowych wartości, m.in. skutkuje znacznym ograniczeniem ryzyka – wskazuje Maciej Ziomek, partner w EY Polska, lider Sustainability w obszarze Strategii i Transakcji.
Wzorcowy menedżer ESG to lider zarządzania zmianą (ESG change manager), który potrafi przedstawiać swoje cele jako – w istocie – mierzalne i godne pożądania wyniki biznesowe. Bez tego będzie jedynie tolerowany przez zarząd, a w praktyce ciągle limitowany, np. względami finansowymi.
Studia i ciąg dalszy
Ważne zachęty do większej otwartości na ESG wynikają ze względów wizerunkowych. Firmy wykazujące się zrozumieniem potrzeby wprowadzenia tego rodzaju zmian i osiągające w tym zakresie wyniki, którymi mogą się pochwalić, wyraźnie zyskują jako atrakcyjni pracodawcy (employer branding). To z kolei umożliwia im przyciąganie z rynku talentów.
Dla młodych uzdolnionych ludzi wchodzących na rynek pracy po studiach ważne jest, by ich pracodawca pozwalał im rozwijać zainteresowania i gwarantował zachowanie równowagi między pracą a ich życiem prywatnym (work-life balance). Z różnych badań i sondaży jednoznacznie wynika, że młodzi ludzie preferują pracodawców, którzy poważnie traktują ESG.
Dla świeżo upieczonego menedżera ESG ważne jest, aby nie traktować ukończenia specjalistycznych studiów podyplomowych jako punktu wybicia się w karierze. W praktyce są one początkiem, po którym powinien nastąpić ciąg dalszy. Edukacji ESG nie można traktować „od – do”, bo należy ona do kategorii LLL (lifelong learning) – nauki przez całe życie.
Wiedza zdobyta w tak dynamicznej dziedzinie jak ESG wymaga ciągłej aktualizacji – trzeba trzymać rękę na pulsie, zdobywać bieżącą orientację, by skutecznie promować nowe wzorce i być agentem zmiany. W tym zakresie uczelnie oferujące specjalistyczne studia wydają się nieco różnić – wszystkie zgodnie zapraszają na studia, ale tylko niektóre z nich od razu proponują też różnego typu projekty ich kontynuowania.
