Dla wielu firm wolontariat pracowniczy staje się dziś jednym z najbardziej praktycznych sposobów realizowania wartości wpisanych w kulturę organizacyjną. Dobrze zaplanowane działania pokazują, że odpowiedzialność nie kończy się na deklaracjach, lecz przekłada na konkretne wsparcie społeczności. Jednocześnie wzmacniają motywację i poczucie przynależności, bo ludzie widzą, że ich zaangażowanie ma znaczenie — a to buduje zespoły, które sprawniej działają i są wrażliwsze na potrzeby otoczenia.
Wolontariat z sensem
Skuteczny wolontariat pracowniczy to nie spontaniczne działania, ale przemyślany system – który daje ramy, bezpieczeństwo i poczucie sensu. Jest dobrowolny, zgodny z szerszymi celami biznesowymi i prowadzony przez wyszkolonych koordynatorów, co zapobiega wypaleniu i wpiera długotrwałe zaangażowanie.
— Nasze doświadczenia w Deloitte pokazują, że kluczowe jest stworzenie struktur i procesów wsparcia: zapewnienia czasu na działania społeczne, systemu grantów wewnętrznych, przestrzeni do wymiany doświadczeń, a także autonomii liderów, prawa do popełniania błędów i elastyczności w realizacji projektów. To wszystko przekłada się na większą satysfakcję pracowników – mówi Agnieszka Mitoraj, partnerka Deloitte, prezeska Fundacji Deloitte.
Równie ważne jest, by pracownicy wpływali na inicjatywy, zgłaszali pomysły i prowadzili działania, co wzmacnia ich zaangażowanie, rozwija kompetencje i tworzy bardziej świadome, związane z firmą zespoły.
— W praktyce najlepiej sprawdzają się programy oparte na zaufaniu i autonomii. Gdy pracownicy mają przestrzeń na zgłaszanie własnych pomysłów, wsparcie liderów i czas na realizację projektów, wolontariat realnie rośnie. W ubiegłym roku dzięki takiemu podejściu pracownicy Deloitte spędzili na wolontariacie ponad 9 tysięcy godzin, a ich działania objęły ponad 150 tysięcy osób – podkreśla Agnieszka Mitoraj.
Partycypacja – to działa!
W wolontariatu opartym na partycypacji pracownicy współtworzą działania. Bank BNP Paribas od lat rozwija program, w którym pracownicy wskazują obszary wsparcia i prowadzą własne inicjatywy. Bank daje im narzędzia, budżet i opiekę koordynacyjną, a zespoły samodzielnie decydują o kierunku działań. Dzięki temu wolontariat nie jest dodatkiem, lecz czymś zakorzenionym w codziennym funkcjonowaniu organizacji. Jednym z narzędzi, które to umożliwiają, jest Konkurs na Projekty Wolontariackie.
— To pracownicy i pracowniczki inicjują akcje, a my pomagamy je realizować. Każda zgłoszona inicjatywa dostaje nasze wsparcie — od dofinansowania po bieżącą opiekę koordynatorki wolontariatu, która oferuje pomoc nie tylko merytoryczną, ale też emocjonalnym. Ludzie wiedzą, że ktoś im towarzyszy i kibicuje – mówi Joanna Kula, ekspertka ds. projektów społecznych w Fundacji BNP Paribas.
Tylko w 2024 r. zrealizowane zostały 52 projekty – od spotkań międzypokoleniowych, przez wsparcie schronisk, po działania na rzecz osób w kryzysie bezdomności.
Dobrym przykładem oddolnego zaangażowania, które z czasem stało się dużym programem, jest 8-letnia współpraca banku ze Szlachetną Paczką.
— Wolontariat pracowniczy Szlachetnej Paczki rozpoczął się od inicjatywy pracowników i pracowniczek, którzy angażowali się w projekt prywatnie. Chęć wsparcia i wielkie serca sprawiły, że zaangażowanie rosło i dziś w akcji udział bierze prawie 3000 pracowników rocznie – podkreśla Joanna Kula.
Skala podejmowanych działań pokazuje, że partycypacja ma moc. W ubiegłym roku pracownicy banku poświęcili na wolontariat 23 643 godziny.
Przykład Banku BNP Paribas potwierdza, że kiedy organizacja oddaje przestrzeń zespołom i konsekwentnie wspiera ich pomysły, wolontariat staje się żywą częścią firmy.
Pomaganie się opłaca
W firmach, które traktują wolontariat jako element strategii, działania społeczne są planowane tak samo uważnie jak inne procesy rozwojowe. Kluczowe jest nie tylko to, jakie inicjatywy powstają, lecz także jakie kompetencje budują. Dlatego rośnie znaczenie analizy doświadczeń uczestników i włączania ich wniosków do kolejnych projektów.
— Po zakończonych działaniach pytamy pracowników, czego się nauczyli. Dzięki temu możemy nie tylko na bieżąco usprawniać proces ich prowadzenia, ale także dowiadujemy się, jakie kompetencje rozwijają – wyjaśnia Agnieszka Mitoraj.
Takie podejście sprawia, że wolontariat staje się narzędziem zarządzania kapitałem ludzkim, rozwija umiejętności projektowe, wspiera współpracę między działami i kulturę odpowiedzialności.
Wiele organizacji wpisuje wolontariat w cele ESG, traktując go jako praktyczne narzędzie realizacji firmowych wartości. Obok mierzalnych wskaźników równie ważne są efekty trudniejsze do uchwycenia — poczucie sensu, motywacja i relacje w zespołach. To one najczęściej sprawiają, że pracownicy chcą do wolontariatu wracać.
— To, co rzuca się w oczy, to ogromna satysfakcja i pozytywne emocje. Nie patrzę na wolontariat jako na stronę, która daje pomoc i która ją otrzymuje, bo pomaganie to coś więcej — obie strony coś dają od siebie i zarazem czerpią. To jest piękne doświadczenie – przekonuje Joanna Kula.
Praca na rzecz innych zbliża ludzi i zostawia pozytywny ślad w zespołach, organizacji i jej otoczeniu.
Wolontariat pracowniczy odgrywa kluczową rolę w budowaniu odpowiedzialnej firmy, integracji pracowników oraz umacnianiu relacji z otoczeniem społecznym. Jest to działalność świadoma, realizowana zgodnie z przyjętymi standardami etyki i zrównoważonego rozwoju, która wpisuje się w ścieżkę rozwoju pracownika, zarówno jako doświadczenie społeczne, jak i okazja do zdobywania nowych kompetencji zawodowych. Dzięki wolontariatowi pracownicy rozwijają poczucie współodpowiedzialności, zespołowości oraz społecznej wrażliwości, co przekłada się na wzbogacenie kultury organizacyjnej.
W Grupie ORLEN wolontariat pracowniczy jest rozwijany przez kilka fundacji, m.in.: Fundację ORLEN, Fundację ORLEN dla Pomorza oraz Fundację ORLEN im. Ignacego Łukasiewicza. Ich działania kierowane są do dzieci, seniorów, osób z niepełnosprawnościami oraz lokalnych społeczności. Pracownicy mogą zgłaszać własne inicjatywy lub włączać się w już istniejące projekty społeczne, angażując się w akcje dobroczynne, rozwijając empatię i poczucie odpowiedzialności społecznej.
Współczesny wolontariat pracowniczy musi uwzględniać bezpieczeństwo, w tym cyberbezpieczeństwo. Zapewnienie bezpieczeństwa jest kluczowe dla ochrony uczestników wolontariatu oraz ochrony wrażliwych danych, którymi dysponuje organizacja. W Grupie ORLEN jest ono zagwarantowane dzięki ścisłemu przestrzeganiu zasad oraz dbaniu o ograniczanie do niezbędnego minimum dostępu do danych osobowych, co wzmacnia ochronę informacji i minimalizuje ryzyko niepożądanych incydentów.
Wyzwania etyczne związane z cyberbezpieczeństwem w każdej organizacji dotyczą zarówno ludzi, jak i wykorzystywanych narzędzi. Narzędzia wykorzystywane w działaniach cyberbezpieczeństwa często mają charakter podwójnego zastosowania (dual-use) — mogą służyć zarówno do obrony, jak i do potencjalnego ataku. Dane gromadzone w celu ochrony systemu mogą teoretycznie zostać użyte również w sposób nieetyczny, stąd wysokie wymagania wobec pracowników w zakresie przestrzegania zasad etyki. W Grupie ORLEN procedury reagowania na incydenty cybernetyczne są szczegółowo określone i zarządzane centralnie, a szczegóły tych procedur pozostają poufne ze względu na bezpieczeństwo firmy.
Odpowiedzialne podejście do cyberbezpieczeństwa jest integralną częścią programów wolontariatu pracowniczego i etyki pracy w organizacji. Pracownicy regularnie realizują szkolenia z zakresu rozpoznawania zagrożeń w ramach programu budowania świadomości „Napędzamy cyberbezpieczeństwo w Grupie ORLEN”. Program ten obejmuje portal wiedzy, materiały edukacyjne oraz liczne kanały komunikacyjne, takie jak mailing, magazyn firmowy, intranet czy plakaty. Organizowane są też praktyczne ćwiczenia, dzięki którym wiedza przekłada się na umiejętności.
Wolontariat realizowany jest zgodnie ze strategią zrównoważonego rozwoju oraz prawem — również w zakresie ochrony danych, opiera się na etyce i wartościach takich jak uczciwość, szacunek, solidarność oraz niesienie pomocy drugiemu człowiekowi. Równowaga pomiędzy wolontariatem a obowiązkami zawodowymi oraz odpowiedzialność wobec beneficjentów, lokalnych społeczności, środowiska i firmy to elementy, które budują zaufanie i wzmacniają kulturę organizacyjną.
Odpowiedzialne zarządzanie zasobami i danymi to kolejny istotny aspekt etycznego wolontariatu. Programy angażują środki finansowe, czas wolontariuszy oraz dane uczestników i beneficjentów, co wymaga pełnej transparentności, uczciwości oraz zgodności z obowiązującymi regulacjami prawnymi. Działania wolontariackie powinny być spójne z wartościami organizacji oraz odpowiadać na realne potrzeby społeczne. Wolontariat pracowniczy to wartość dodana do pracy.
Otwartość na drugiego człowieka jest nieodłącznym elementem wolontariatu pracowniczego — pozwala poznawać różnorodność osób, potrzeb i kontekstów, dzięki czemu wzrasta zrozumienie i poszanowanie dla każdego człowieka. Tak rozumiana etyka sprawia, że wolontariat pracowniczy w ORLEN jest nie tylko narzędziem wsparcia, ale też przestrzenią rozwoju osobistego i budowania odpowiedzialnej kultury organizacyjnej.