MIROSŁAW MATUSIK
biegły rewident, FCCA, partner w dziale audytu KPMG [email protected]
Na podstawie analiz sprawozdań finansowych, przeprowadzonych przez KPMG oraz organy nadzoru w UE i w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej możemy stwierdzić, że zapewnienie zgodności tych sprawozdań z MSSF jest dla wielu jednostek nadal wyzwaniem. Wynika to przede wszystkim z ewolucji, jakiej podlegała i nadal podlega sprawozdawczość finansowa. W ciągu ostatniej dekady musiała bowiem nadążyć za zmianami w otoczeniu gospodarczym, znacznym skomplikowaniem się modeli biznesowych, istotnymi innowacjami na rynkach finansowych i kapitałowych, pojawieniem się nowych źródeł niepewności i ryzyk oraz zwiększeniem się dynamiki zmian w otoczeniu gospodarczym. Odpowiadając na rosnące oczekiwania rynków kapitałowych, sprawozdawczość finansowa odeszła też w znacznym stopniu od przedstawiania w informacji dodatkowej jedynie analityki (podkategorii) poszczególnych pozycji sprawozdania finansowego na rzecz ujawniania źródeł niepewności i ryzyk, na jakie narażona jest jednostka, założeń dotyczących przyszłości oraz modeli wyceny wraz z analizą wrażliwości, czyli informacji znacznie bardziej subiektywnych, a przez to mniej wiarygodnych i znacznie trudniejszych do weryfikacji. I choć tego typu informacje nie pochodzą bezpośrednio z systemu księgowego, to rynki kapitałowe jednoznacznie potwierdzają, że są one bardzo przydatne przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych dla inwestorów, a więc grupy użytkowników sprawozdań finansowych, której znaczenie staje się dominujące przy wyznaczaniu kierunku zmian w standardach rachunkowości.
Tego typu informacje są przede wszystkim zorientowane na przyszłość i w związku z tym w większym stopniu umożliwiają prognozowanie wyników finansowych oraz przepływów środków pieniężnych jednostki gospodarczej. Należy pamiętać, że poczynione odnośnie przyszłości założenia powinny być spójne dla wszystkich wartości szacunkowych, co często budzi wątpliwości podczas analizy obszernych ujawnień w samym sprawozdaniu finansowym oraz sprawozdaniu z działalności jednostki. Ogólnie rzecz ujmując, ujawnienia w sprawozdaniu finansowym często wskazują na potencjalne problemy z zastosowanymi zasadami rachunkowości. W wielu przypadkach wątpliwości budzą m.in. decyzje odnośnie zasadności przyjętej formuły kontynuacji działalności przez jednostkę, braku przesłanek wskazujących na występowanie utraty wartości aktywów trwałych czy też możliwości realizacji aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Wiele pytań pojawia się odnośniezałożeń i metod wyceny aktywów wycenianych w wartości godziwej, ale nie na podstawie cen, które można bezpośrednio zaobserwować na rynku. Zagadnienia i kwestie występujące w Polsce nie odbiegają istotnie od zgłaszanych przez organy nadzoru w pozostałych krajach UE, jednak powtarzają się od wielu lat. Oznacza to, że z jednej strony nie mamy się czego wstydzić, ale jednocześnie niezbędna jest dalsza edukacja w tym zakresie dla jednostek, komitetów audytu, organów nadzoru oraz podmiotów badających sprawozdania finansowe.