Ze zwolnienia podmiotowego z podatku od towarów i usług (VAT) będzie można skorzystać także w innych państwach Unii Europejskiej (UE). Takie możliwości daje dyrektywa Rady (UE) 2020/285. Jej wdrożenie do polskiego prawa zapowiada przygotowany w Ministerstwie Finansów (MF) projekt nowelizacji ustawy o tym podatku, poddany już konsultacjom publicznym.
Obecnie z prawa do zwolnienia z VAT w Polsce mogą korzystać drobni przedsiębiorcy, u których wartość sprzedaży w poprzednim roku nie przekroczyła łącznie 200 tys. zł. Do wartości tej nie wlicza się kwoty podatku. Taki limit utrzymuje się od 2017 r. i nie jest jedynym warunkiem stosowania tej preferencji, na co zwraca uwagę Agata Załęska, doradca podatkowy, menedżerka z EY Polska.
– Pewne rodzaje działalności nie podlegają zwolnieniu mimo nieprzekroczenia limitu wartości sprzedaży. Wyłączenia te są zawarte w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT – informuje przedstawicielka EY Polska.
Na wskazanej przez nią liście jest m.in. obrót metalami szlachetnymi, dostawy niektórych towarów objętych akcyzą czy oferowanych na podstawie umów zawieranych na odległość. Ponadto do zwolnienia nie mają prawa podatnicy świadczący określone usługi, w tym m.in. prawnicze i jubilerskie. Natomiast bez względu na branżę, w której ktoś działa i skalę uzyskiwanych przychodów preferencja ta nie przysługuje przedsiębiorcy w kraju, w którym nie ma on siedziby działalności gospodarczej.
Podatnicy SME
– Polska ustawa przyznaje prawo do zwolnienia jedynie przedsiębiorcom mającym siedzibę działalności gospodarczej w Polsce. To oznacza, że ten, kto jej tutaj nie posiada, rozlicza VAT od pierwszej sprzedaży dokonanej na terytorium naszego kraju – wyjaśnia Bożena Pawłowska, menedżerka w dziale podatkowym kancelarii Russell Bedford Poland.
Takie same zasady dotyczą polskich przedsiębiorców mających odbiorców swoich towarów czy usług poza granicami naszego kraju. Ograniczenia te wynikają z dotychczasowych reguł unijnych i zostaną zniesione.
– Rozwiązanie to budziło wątpliwości z uwagi na możliwe zakłócenie konkurencji na rynku wewnętrznym. Zapowiadane zmiany mają umożliwić skorzystanie ze zwolnienia także przedsiębiorcom mającym siedzibę działalności gospodarczej w innych państwach członkowskich Wspólnoty, czyli zgodnie z rozszerzeniem tzw. procedury SME – mówi Bożena Pawłowska.
Jak wyjaśnia resort finansów w uzasadnieniu do projektowanej nowelizacji, procedura SME jest szczególną metodą zwolnień dla małych przedsiębiorstw mających siedzibę działalności gospodarczej w państwach członkowskich innych niż to, w których VAT jest należny. Jednocześnie dla celów monitorowania i prawidłowego stosowania tej procedury rozporządzenie unijne nr 904/2010 z 7 października 2010 r. w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej przewiduje m.in. możliwość gromadzenia, automatycznego dostępu i udostępniania informacji między państwami członkowskimi UE.
Według projektowanej nowelizacji zwolnienie podmiotowe dla podatnika SME będzie przysługiwało wtedy, jeśli całkowita roczna wartość dostaw towarów i świadczenia usług w danym roku obrotowym (z wyłączeniem podatku od wartości dodanej), dla których miejscem opodatkowania jest terytorium UE, nie przekroczy w poprzednim ani bieżącym roku podatkowym progu unijnego wynoszącego 100 tys. EUR.
– W tym przypadku odpowiednie zastosowanie znajdzie też katalog wyłączeń określonych towarów i usług przewidziany w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT – zwraca uwagę Bożena Pawłowska.
Agata Załęska przypomina, że nikt, kto spełnia warunki zwolnienia z VAT, nie ma obowiązku z niego korzystać.
– Podatnik może z niego zrezygnować, składając pisemną rezygnację. Stanowi o tym art. 113 ust. 4 ustawy o VAT – wyjaśnia menedżerka EY Polska.
Identyfikacja EX
Przewiduje się, że projektowana nowelizacja zacznie obowiązywać z początkiem 2025 r. Po jej wejściu w życie skorzystanie z zapowiedzianych uprawnień będzie uwarunkowane uzyskaniem w państwie członkowskim, w którym podatnik posiada siedzibę działalności, indywidualnego numeru identyfikacyjnego zawierającego kod EX – po uprzednim powiadomieniu tego państwa o zamiarze skorzystania ze zwolnienia na jego terytorium.
– Podatnicy mający swoje siedziby w Polsce, których roczny obrót na terytorium UE nie przekroczy 100 tys. EUR, też uzyskają prawo do tej vatowskiej preferencji poza granicami naszego kraju w państwie członkowskim Unii i na określonych tam warunkach. W tym celu przedsiębiorca będzie musiał złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego powiadomienie o zamiarze skorzystania ze zwolnienia w innym państwie Unii – wyjaśnia Bożena Pawłowska.
Z projektowanej nowelizacji wynika, że naczelnik urzędu skarbowego ma wykonywać czynności związane z procedurą nadania polskiego numeru identyfikacyjnego EX. Będzie on uprawniony także do dezaktywacji tego numeru w określonych przypadkach. Z tego względu na podatników zostanie nałożony obowiązek składania informacji kwartalnych, zawierających m.in. dane o wysokości obrotów osiągniętych w każdym z państw członkowskich UE.
– Nowe rozwiązania pozwolą więc na zwolnienie z VAT w Polsce małych przedsiębiorców mających siedziby działalności gospodarczej w innych krajach Wspólnoty. Natomiast podatnicy z siedzibami znajdującymi się w Polsce skorzystają ze zwolnienia w innym państwie UE, gdy m.in. ich roczny obrót tam nie przekroczy progu zwolnienia określonego przez ten kraj oraz progu unijnego – mówi przedstawicielka kancelarii Russell Bedford Poland.
Nie wszędzie tak samo
„To, czy polski podatnik SME spełni warunki do zwolnienia w państwie członkowskim innym niż Polska, czyli np. czy nie przekroczy progu krajowego stosowanego w danym państwie UE, będzie tam podlegać weryfikacji” – czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Ponadto MF zwraca uwagę na to, że każde z państw członkowskich może wprowadzić swoje szczególne rozwiązania związane z przyznawaniem zwolnienia podmiotowego w VAT. Przykładowo mogą to być limity sektorowe w odniesieniu do konkretnych dostaw towarów lub świadczenia usług, dodatkowe wyłączenia z preferencji czy stosowanie okresu karencji po utracie bądź rezygnacji z vatowskiego zwolnienia.
Projekt przewiduje, że Polska będzie obsługiwała sprawy polskich podatników ubiegających się lub korzystających ze zwolnienia VAT w innych państwach członkowskich UE w ramach procedury SME. Jednocześnie będzie potwierdzała prawo do tej preferencji podatnikom spoza Polski posiadającym siedziby działalności gospodarczej w innych państwach Unii.
– Rozszerzenie szczególnej procedury na podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej w państwie zwolnienia z VAT zlikwiduje nieproporcjonalne obciążenia, z którymi borykają się małe firmy. Ponadto według projektodawcy zmniejszy się ryzyko przenoszenia siedziby przedsiębiorstwa do państw z niższymi stawkami VAT w celu uzyskania korzyści podatkowej – podkreśla Bożena Pawłowska.