Przedsiębiorcy i doradcy podatkowi są za barierami dla nieetycznych zachowań w biznesie, polegających na fikcyjnych strukturach podatkowych i sztucznym transferze zysków za granicę dla jednego tylko celu — ucieczki od podatków. Są jednak przeciwni ustalaniu takiego prawa, które w imię walki z tego rodzaju praktykami, zamiast ułatwić życie uczciwym firmom, utrudni je do tego stopnia, że tę uczciwość będzie im niełatwo udowodnić.
— Na dodatek, budżet państwa może na tym tracić, zamiast zyskać — mówili eksperci PwC, analizując przyjęty wczoraj przez Radę Ministrów projekt nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych od osób prawnych (CIT) i od osób fizycznych (PIT). Projekt zapowiada m.in. wprowadzenie od 2015 r. opodatkowania w Polsce dochodów kontrolowanych spółek zagranicznych (Controlled Foreign Corporation — CFC).
Rząd podkreślił, że celem proponowanych zmian jest zwalczanie szkodliwej konkurencji ze strony części państw, przede wszystkim tzw. rajów podatkowych, oraz przeciwdziałanie odraczaniu lub unikaniu podatku przy wykorzystaniu mechanizmu przesuwania dochodów do spółek zależnych zlokalizowanych w krajach o preferencyjnych systemach podatkowych.
Podatek według stawki 19 proc.
W praktyce regulacje dotyczące CFC mają zapobiegać lokowaniu za granicą zysków tam nieopodatkowanych lub opodatkowanych na preferencyjnych warunkach. Podatek od takich zysków będzie płacony w Polsce według stawki 19 proc. Nie dotyczy to tylko firm ze spółkami w rajach podatkowych, ale także gdzie indziej. Do opodatkowania będą zobowiązane firmy krajowe mające w podmiocie zagranicznym ponad 25 proc. udziałów, gdy podatek w innym kraju okaże się niższy o co najmniej 25 proc. niż w Polsce (czyli wynosiłby nominalnie 14,25 proc.), a spółka nie prowadzi tam w zasadzie żadnej działalności.
Rząd podkreślił, że regulacje typu CFC są powszechnie akceptowanym na arenie międzynarodowej mechanizmem zwalczania nadużyć podatkowych oraz jednym ze skuteczniejszych narzędzi walki ze zjawiskiem unikania opodatkowania. Stosuje ją wiele państw, w tym m.in.: Wielka Brytania, USA, Niemcy, Francja Szwecja, Węgry, Kanada, Hiszpania, Chiny, Turcja, Brazylia, Izrael.
— Planowane zmiany są zbieżne z globalnymi trendami. Ich wprowadzenie rekomendują zarówno OECD, jak i Unia Europejska. Wiele państw Unii już wdrożyło podobne przepisy — przyznała Magdalena Zasiewska, dyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC.
Do listy wymienionej przez rząd dodała jeszcze m.in. Estonię i Japonię. Zwróciła jednak uwagę, że Wielka Brytania zaczyna ograniczać zakres stosowania regulacji dotyczących CFC.
— Trudne i skomplikowane przepisy sprawiły, że wiele firm zaczęło przenosić swoje siedziby z tego kraju za granicę, np. do Szwajcarii — wyjaśniła Magdalena Zasiewska.
Rzeczywista działalność
Polskie przepisy nie będą prostsze do zastosowania. Chodzi głównie o kryteria, które trzeba spełnić, aby firma nie podlegała nowym regulacjom. Jedno z istotnych to wymóg prowadzenia za granicą rzeczywistej działalności i związany z tym np. warunek, aby skali i rodzajowi tej działalności odpowiadała liczba osób obsługujących na miejscu spółkę zależną. W ocenie ekspertów PwC, urzędy skarbowe mogą zakwestionować prawo do zwolnienia z podatku, gdy — według oceny urzędników — zbyt mało ludzi będzie tam zaangażowanych.
— W ten sposób fiskus będzie ingerował w plany i strategie biznesowe podatników, oceniał je, nie zawsze trafnie — podkreśliła Agata Oktawiec, starszy menedżer w dziale prawno-podatkowym PwC. Jej zdaniem, wiele innych decyzji ekonomicznie uzasadnionych z punktu widzenia ochrony firm przed ryzykiem rynkowym może być podważanych przez skarbówkę.
Uciążliwe obowiązki sprawozdawcze też mogą być przyczyną problemów.
— Prowadzenie rejestru własnych CFC, odrębna ewidencja rachunkowa dla tych spółek, których dochody mają być opodatkowane według polskich przepisów, składanie zeznań podatkowych dla spółek zależnych — to część z ważniejszych obowiązków — podkreśliła Weronika Missala, menedżer w dziale prawno-podatkowym PwC. Nie będzie łatwo ich dopełnić.
— Bo jak zmusić spółkę zagraniczną do raportowania własnych dochodów? — pytali doradcy PwC, zwracając uwagę na trudny dostęp do takich informacji, zwłaszcza dla posiadających pośrednie udziały w spółce. Ten problem może być szczególnie poważny dla osób fizycznych. Konfederacja Lewiatan zapowiada, że dodatkowe obowiązki i obciążenia fiskalno-administracyjne przyczynią się wręcz do wyhamowania rozwoju wielu przedsiębiorców. Doradcy z PwC dodają, że również dla inwestorów zagranicznych Polska może stać się mniej atrakcyjnym miejscem lokowania kapitału.
Kogo obejmą nowe regulacje
Spółki zagraniczne z siedzibą lub zarządem w tzw. rajach podatkowych. Spółki, których siedziba lub zarząd znajduje się w kraju, z którym brak jest umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz umowy o wymianie informacji podatkowych. Spółki zagraniczne, w których: — podatnik posiada nieprzerwanie, przez okres nie krótszy niż 30 dni, bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale lub 25 proc. praw głosu lub 25 proc. udziałów związanych z prawem do uczestnictwa w zyskach; oraz — co najmniej 50 proc. przychodów spółki zagranicznej pochodzi z tzw. dochodów biernych (np. dywidend, odsetek, należności licencyjnych), chyba że spełniony jest chociaż jeden z warunków opisanych w punkcie poniżej (nadal występuje konieczność prowadzenia rejestru zagranicznych spółek; oraz — co najmniej jeden z rodzajów dochodów biernych uzyskiwanych przez zagraniczną spółkę kontrolowaną podlega w państwie siedziby lub zarządu opodatkowaniu stawką nominalną niższą niż 14,25 proc. lub zwolnieniu, lub wyłączeniu z opodatkowania podatkiem dochodowym. Działalność prowadzoną w formie zakładów zagranicznych.
Rzeczywista działalność gospodarcza — co to znaczy
Prowadzenie rzeczywistej działalności to jedno z ważniejszych wymagań, którego spełnienie zwolni ze stosowania przepisów o CFC. Aby uznano, że podmiot prowadzi za granicą faktyczną działalność, muszą być spełnione następujące warunki: czynności dokonywane przez spółkę są uzasadnione gospodarczo przedsiębiorca nie działa w oderwaniu od przyczyn ekonomicznych posiadane aktywa (lokal, wyposażenie, zatrudnienie personelu) muszą być współmierne do zakresu prowadzonej działalności podstawowe funkcje gospodarcze są wykonywane przez firmę z wykorzystaniem własnych zasobów, w tym osób zarządzających.
Warunki wyłączenia z opodatkowania CFC
Przepisom CFC nie będą podlegać przypadki, w których zagraniczna spółka kontrolowana lub zagraniczny zakład: uzyskuje przychody nieprzekraczające w roku podatkowym równowartości w złotych 250 tys. EUR lub prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą (definicję tego pojęcia podajemy w osobnej ramce) w państwie członkowskim UE lub EOG, w którym podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów, lub prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą w państwie innym niż państwo członkowskie UE lub EOG, w którym jest rezydentem podatkowym i jej rentowność nie przekroczy 10 proc. — pod warunkiem istnienia podstawy prawnej do wymiany informacji podatkowych pomiędzy państwami.