Wypracujemy i uzgodnimy konkretne propozycje działań możliwych do podjęcia w Polsce, które pozwolą wyeliminować lub poważnie ograniczyć zjawisko zatorów płatniczych — zapowiada Business Centre Club, organizator dzisiejszego (14 maja) okrągłego stołu na ten temat. Do udziału w debacie zaproszono m.in. Macieja Grabowskiego, wiceministra finansów i posła Adama Szejnfelda, który opracował pakiet przepisów mających zdyscyplinować dłużników do wywiązywania się ze zobowiązań finansowych wobec swoich partnerów biznesowych.
Zapłata po roku
Opóźnienia w płatnościach najczęściej wynoszą 30 dni, ale zdarza się, że firmy czekają na należność dwa razy dłużej, niekiedy 100 dni, a nawet rok — wynika z konsultacji z przedsiębiorcami, przeprowadzonych jesienią 2011 r. przez Ministerstwo Gospodarki (MG). Na ankietę odpowiadały przede wszystkim firmy zatrudniające poniżej 50 osób.
Jako najczęstsze przyczyny opóźnień wskazywane są spóźnione płatności od innych kontrahentów (tak odpowiedziało prawie 36 proc. badanych), trudna sytuacja finansowa dłużnika (22,3 proc.) oraz zamierzone działanie (16,7 proc.). Jednocześnie ok. 30 proc. badanych przyznaje, że nie nalicza odsetek za zwłokę, jeżeli nie otrzymują należności w terminie. Przede wszystkim z obawy o utratę kontrahenta (26,1 proc.) oraz ponieważ konkurencja tego nie robi (7,1 proc.). Podobny odsetek respondentów (38 proc.) podaje, że nie dochodzi roszczeń na drodze sądowej.
Jaki na to lek
Przedsiębiorcy mają różne wizje naprawy sytuacji. W odpowiedziach na ankietę MG wskazywano konieczność przyspieszenia procedur sądowych, tworzenia list nieuczciwych dłużników i rozwiązania podatkowe. Wśród tych ostatnich przeważa myśl o tym, że wierzyciel nie powinien płacić VAT od niezapłaconych faktur oraz o zakazie odliczania tego podatku przez dłużnika i zaliczania przez niego do kosztów prowadzenia działalności nieuregulowanej płatności.
Za metodą kasową rozliczania podatków, czyli po uregulowaniu płatności, jest także poseł Adam Szejnfeld. Resort finansów jest temu raczej przeciwny. Uważa, że to może prowadzić do obniżenia podatków, co oznacza zmniejszenie wpływów budżetowych. Za najbardziej neutralne dla budżetu uznaje proponowane przez posła wprowadzenie regulacji zakładającej zobowiązanie dłużnika do zwiększenia podstawy opodatkowania o kwotę zaliczonych do kosztów należności dla przedsiębiorcy, których nie zrealizował.
Adam Szejnfeld powiedział „Pulsowi Biznesu”, że szans na dyscyplinowanie dłużników należy szukać w zachętach do regulowania płatności, np. przez tworzenie określonych rozwiązań podatkowych. Przemysław Ruchlicki, ekspert prawno- gospodarczy Krajowej Izby Gospodarczej również jest za wspomnianą metodą kasową. Taką propozycję zapowiedziano w przygotowywanej nowelizacji ustawy o VAT, ale tylko w odniesieniu do małych podatników. Ekspert KIG nie jest natomiast przekonany do pomysłu posła przewidującego korygowanie przychodów i kosztów wynikających z niepłaconych należności za dostarczone towary i wykonane usługi. W jego ocenie to skomplikuje system, przysporzy dodatkowej pracy małym firmom, zwiększy liczbę kontroli podatkowych. Taka ingerencja w prawo podatkowe to ostateczność. I opowiada się za tym, aby ustawowo zobowiązać dłużników do płacenia odsetek karnych po upływie terminu płatności kontrahentowi.
Zmiany za granicą dla wsparcia przedsiębiorców
Austria — podnoszenie dyscypliny terminowych zapłat za dostarczone towary i usługi, wszystkie jednostki administracji publicznej zobligowano do regulowania należności w ciągu 30 dni.
Czechy — odprowadzenie VAT tylko z faktur zapłaconych w przypadku MSP, 30-dniowy termin płatności faktur.
Niemcy — podwyższono granicę wysokości obrotów przedsiębiorcy (z 250 tys. EUR do 500 tys. EUR) dla powstania obowiązku podatkowego dla VAT w momencie otrzymania płatności za wykonaną usługę lub dostawę, a nie w momencie wystawienia faktury.
Włochy — powstanie zobowiązania VAT od momentu faktycznej zapłaty za fakturę.
Postulaty przedsiębiorców
Ministerstwo Gospodarki w ankiecie na temat opóźnień w płatnościach zapytało przedsiębiorców o rozwiązania, które w ich ocenie przyczyniłyby się do ograniczenia bądź likwidacji zatorów płatniczych. Badani proponują przede wszystkim zmiany w zasadach rozliczania podatków, egzekucji zaległych płatności i roli państwa w ochronie przedsiębiorców.
Wsparcie państwa:
możliwość otrzymania rekompensaty dla poszkodowanych firm, które mają duże zaległości w płatnościach od kontrahentów
darmowe dopisywanie nieuczciwych kontrahentów do istniejących biur informacji gospodarczej i obowiązkowe ich uwzględnianie przez instytucje finansowe udzielające kredytów, pożyczek, leasingu
okresowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej (co najmniej dwuletni) w jakiejkolwiek formie (w tym zakaz bycia wspólnikiem w spółkach osobowych i kapitałowych) w przypadku stwierdzenia przez sąd niewypłacalności dłużnika będącego osobą fizyczną oraz co najmniej dwuletni zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w działalności gospodarczej dla osób, które zasiadały w organach zarządzających jednostek gospodarczych, dla których sąd ogłosił niewypłacalność
po przekroczeniu terminu płatności ustawowe obowiązkowe informowanie o tym urzędu skarbowego, informacja i ewentualna kontrola US powinna być odpłatna ze względu na koszty kontroli
dotkliwe kary administracyjne, włącznie z likwidacją niepłacącego przedsiębiorstwa
Regulowanie płatności i odsetek:
ustawowy termin płatności, najczęściej wskazywano 30 dni
obowiązkowe płacenie odsetek od nieterminowych płatności
możliwość pobierania odsetek bez pośrednictwa sądu z konta kontrahenta za nieterminową zapłatę
wysokie kary i odsetki za opóźnienia włącznie z konfiskatą mienia Sądownictwo, egzekucja:
krótszy i bardziej skuteczny proces odzyskiwania należności na drodze sądowej,
pobieranie prowizji przez komorników tylko od ściągniętej wierzytelności, bez konieczności wcześniejszej wpłaty zaliczki
niezapłacenie należności powyżej 250 zł to przestępstwo, traktowane jak kradzież
natychmiastowe założenie zabezpieczenia na majątku dłużnika na poczet zapłaty
ustawowy, natychmiastowy nakaz zapłaty z konsekwencjami komorniczymi, tak jak w przypadku egzekucji należnego podatku VAT przez państwo
Podatki:
brak możliwości odliczenia VAT przez dłużnika i zaliczenia faktury w koszty prowadzonej działalności, zanim jej nie ureguluje
nieodprowadzanie podatku od niezapłaconej faktury oraz informacja do urzędu skarbowego o zaistniałej sytuacji, aby dłużnik nie odliczył sobie niezapłaconej faktury
kara dla dłużnika za nienaliczenie i niezapłacenie odsetek, w wysokości 30 proc. wartości faktury, płacona do urzędu skarbowego
utworzenie przy urzędzie skarbowym funduszu, który przejmie niezapłacone płatności i wypłaci niezwłocznie wierzycielowi np. 80 proc. należności
Propozycje rządowe
W założeniach projektu nowelizacji ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych Ministerstwo Gospodarki proponuje:
maksymalnie 30 dni na regulowanie płatności dla przedsiębiorców za towary lub usługi przez organy administracji publicznej, po terminie płatności wierzyciel nalicza odsetki za opóźnienie
wyjątkowo, w przypadku umowy o szczególnym charakterze prawo dopuści możliwość ustalenia dłuższego terminu dla instytucji publicznych, ale maksymalnie do 60 dni
w relacjach przedsiębiorców i organów administracji państwowej ma obowiązywać nowa kategoria odsetek za opóźnione należności, byłyby równe stopie referencyjnej NBP (obecnie 4,75 proc., przed 10 maja 2012 r. było to 4,5 proc.) i co najmniej 8 punktów procentowych, odsetki byłyby ustalane elastycznie, zależnie od sytuacji gospodarczej w kraju
w relacjach między przedsiębiorcami termin płatności ma być negocjowany i ewentualnie zapisany w umowie termin płatności zawarty w umowie nie powinien przekraczać 60 dni
gdy umowa nie określa terminu zapłaty, wierzyciel będzie mógł bez wezwania naliczać odsetki po 30 dniach od otrzymania faktury lub rachunku. Obecnie wierzyciele mogą domagać się odsetek ustawowych (13 proc.) przed terminem wymagalności świadczenia pieniężnego, gdy termin ten jest nadmiernie długi — określony w umowie na okres dłuższy niż 30 dni, a ponadto, gdy terminu płatności nie ustalono w umowie. Odsetek można także żądać, gdy umowa tego nie określa.
Propozycje posła Adama Szejnfelda
Poseł Adam Szejnfeld proponuje przede wszystkim zmiany w zasadach rozliczeń podatków, czyli:
wierzyciel i dłużnik dokonują korekty podstawy opodatkowania w podatkach dochodowych (PIT i CIT) o wartość niezapłaconych w terminie zobowiązań
w razie nieotrzymania w terminie zapłaty (wynikającym z umowy lub z faktury) wierzyciel wzywa dłużnika do uregulowania zaległych kwot, np. w ciągu 14 dni
gdy dłużnik nadal nie płaci, wierzyciel zmniejsza podstawę opodatkowania za dany okres rozliczeniowy o wartość niezapłaconej wierzytelności (jeśli wcześniej wierzytelność tę uznał za przychód należny), natomiast dłużnik zwiększa podstawę opodatkowania o wartość wydatków, których nie poniósł, jeżeli zaliczył je do kosztów uzyskania przychodów lub gdy zwiększyły one wartość środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych. Rozwiązania te miałyby być stosowane do wierzytelności niezapłaconych w ciągu 30 dni od upływu terminu płatności przewidzianego w przepisach. O wspomnianych korektach byłyby informowane urzędy skarbowe.