Niepowodzeniem zakończył się pierwszy nabór na stanowisko dyrektora Rady Fiskalnej, trwający od 4 kwietnia do 27 lipca br. Ministerstwo Finansów i Gospodarki uznało, że żaden z 22 kandydatów, którzy wystartowali w konkursie, nie spełnia warunków. Teraz resort prowadzi drugą selekcję. Chętni na nowe stanowisko mogli składać dokumenty do 1 sierpnia. Proces oceny jest w toku.
Kluczowe ogniwo
Ministerstwu powinno się spieszyć, bo Rada Fiskalna ma zacząć działać z początkiem 2026 r. Wcześniej musi ruszyć biuro rady, które ma być jej zapleczem administracyjnym, ale też merytorycznym. Pozycja dyrektora biura jest w tej układance kluczowa. To funkcja tak ważna, że docelowo dyrektora ma powoływać sama rada. Wyjątkiem jest pierwszy dyrektor, którego w konkursie wyłoni MFiG.
Żeby zrozumieć, kim ma być dyrektor i jaką rolę ma pełnić wystarczy spojrzeć na zadania, jakie stawia przed nim resort finansów. Przede wszystkim pierwszy dyrektor ma odpowiadać za utworzenie całego biura, w tym za wszystkie czynności formalno-prawne z tym związane. To on będzie odpowiadał za obsługę administracyjną, ale też merytoryczną, jaką będzie świadczyć biuro. To na dyrektorze spocznie też obowiązek stworzenia regulaminu, który ma określić w szczegółach zadania tego organu.
Pozycja jest kluczowa, więc i wymagania są niemałe. Każdy aspirujący na to stanowisko musi mieć za sobą co najmniej trzy lata pracy na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych. Od kandydata wymaga się również m.in. znajomości prawa - ustawy o Radzie Fiskalnej, ale też przepisów o zamówieniach publicznych, prawa cywilnego, prawa pracy, czy ochrony danych osobowych. W warunkach zapisano również wymóg wiedzy z zakresu funkcjonowania administracji publicznej.
Czas ucieka
Jednym z najważniejszych obowiązków dyrektora będzie przygotowywanie planu dochodów i wydatków biura. Dyrektor ma w zakresie obowiązków dysponowanie budżetem biura, co dodatkowo wzmacnia jego pozycję.
I tu jest pierwsze ryzyko związane z przedłużającym się procesem naboru. To właśnie szef biura ma obowiązek przekazania Ministrowi Finansów i Gospodarki projektu planu dochodów i wydatków biura rady, który potem jest włączany do projektu ustawy budżetowej. Czasu na przygotowanie planu jest coraz mniej, w rządzie już trwają bowiem prace nad przyszłorocznym budżetem. MFiG ustala z pozostałymi resortami ich plany wydatków, tak, by gotowy projekt ustawy mógł trafić pod obrady rządu jeszcze pod koniec sierpnia. Do końca września rząd musi przyjąć budżet i wysłać go do Sejmu.
Brak dyrektora i planu finansowego biura Rady Fiskalnej co prawda nie zatrzyma prac nad budżetem państwa – bo limit wydatków na jej funkcjonowanie jest z góry ustalony w ustawie – ale może utrudnić funkcjonowanie samej radzie.
Drugim zagrożeniem jest opóźnienie w organizacji biura, bez którego rada nie może skutecznie działać. Tu też zegar tyka: Ustawa jasno określa harmonogram uruchamiania działalności rady. Najpierw wybór dyrektora, potem utworzenie biura i na koniec powołanie samych członków rady. To ostatnie musi się wydarzyć już niebawem. Do końca sierpnia instytucje, które mają desygnować swoich przedstawicieli do rady, powinny ogłosić otwarty nabór dla kandydatów. Do końca września już powinniśmy poznać ich nazwiska. Kadencja rady zaczyna się już 1 stycznia 2026 r.
Zapytaliśmy Ministerstwo Finansów czy opóźnienie w wyborze dyrektora biura może wpłynąć na funkcjonowanie rady. Do publikacji tekstu nie otrzymaliśmy odpowiedzi.
Długo wyczekiwana instytucja
Rada Fiskalna ma być niezależnym organem, który będzie recenzował politykę budżetową rządu. Polska jest jedynym krajem Unii Europejskiej, w którym nie ma takiej instytucji. Powołanie rady w swoim pierwszym expose (w 2023 r.) obiecał premier Donald Tusk.
Rada ma oceniać prognozy gospodarcze przygotowywane przez Ministerstwo Finansów, które potem są punktem wyjścia do pisania ustaw budżetowych czy planów budżetowo-strukturalnych. Zwłaszcza ten ostatni dokument ma istotne znaczenie, bo to z jego realizacji rozlicza Polskę Komisja Europejska.
Rada ma też brać pod lupę projekty budżetów pod kątem ich zgodności z regułami fiskalnymi, zarówno krajowymi, jak i unijnymi.
W skład rady ma wejść siedem osób. Przewodniczącego wybierze Minister Finansów. Pozostałych członków po jednym wskażą prezydent, prezes Najwyższej Izby Kontroli, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, strona związkowa Rady Dialogu Społecznego, pracodawcy z RDS oraz samorządowcy z Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.