Zgodnie z najnowszymi danymi Głównego Urzędu Statystycznego, inflacja w marcu bieżącego roku wyniosła w Polsce 16,2 proc. Przy tak wysokim poziomie wskaźnika utraty siły nabywczej pieniądza, rozsądne wydaje się poszukiwanie sposobu na ochronę własnych oszczędności przed drastycznym spadkiem wartości. Trzymanie ich na kontach bankowych lub “w skarpecie“ to zdecydowanie nie jest dobry pomysł. W obecnej sytuacji najlepszym rozwiązaniem wydaje się być inwestowanie.
Pamiętaj, że każda forma inwestowania wiąże się z podejmowaniem ryzyka utraty części lub całości oszczędności. Wraz ze wzrostem ryzyka rośnie również potencjalny zysk. Za najbardziej ryzykowne uznaje się lokowanie kapitału w złożone giełdowe instrumenty pochodne lub start-upy. N przeciwnej stronie skali bezpieczeństwa inwestycyjnego znajdują się lokaty bankowe i obligacje emitowane przez Ministerstwo Finansów. Tutaj ryzyko uznaje się za bliskie zera, ale ceną za to relatywnie niższy niż w przypadku akcji zysk.
Postanowiliśmy stworzyć krótki poradnik, w którym znajdziesz wszystkie informacje na temat inwestowania w obligacje. Dowiesz się z niego: czym są obligacje skarbu państwa, jaki potencjał inwestycyjny posiadają, jakie mają wady i zalety, jakie są ich rodzaje oraz czy w ogóle warto brać pod uwagę ten rodzaj inwestycji, jeśli chce się obronić kapitał przed inflacją. Zapraszamy do lektury!
Czym są obligacje?
Definicja obligacji skarbu państwa została umieszczona w Ustawie z dnia 15 stycznia 2015 roku o obligacjach. Zgodnie z nią, obligacje są papierami wartościowymi emitowanymi w sposób seryjny. Ich zapisy zawierają stwierdzenie emitenta, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia w konkretnym czasie określonego świadczenia. Obligacje nazywa się również papierami dłużnymi.
Podmiotem wystawiającym obligacje, a zarazem dłużnikiem jest emitent. Właścicielem obligacji jest obligatariusz.
Istnieje wiele rodzajów obligacji. Najpopularniejszym ich emitentem jest Skarb Państwa, ale warto wiedzieć, że papiery dłużne mogą emitować również: jednostki samorządu terytorialnego (obligacje komunalne), banki państwowe, instytucje finansowe, osoby fizyczne oraz osoby prawne (obligacje korporacyjne).
Obligacje skarbu państwa – definicja
Konkretny rodzaj obligacji, jakimi są obligacje skarbowe, został uregulowany w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 28 grudnia 2010 r. w sprawie warunków emitowania obligacji skarbowych uprawniających do określonych świadczeń niepieniężnych.
Zgodnie z przytoczonym dokumentem, prawo do emitowania obligacji skarbowych ma wyłącznie Skarb Państwa. Zakup obligacji skarbowych jest udostępniony dla:
- osób fizycznych;
- stowarzyszeń;
- inne niż stowarzyszenia organizacje społeczne i zawodowe;
- fundacje wpisane do rejestru sądowego.
Nieco prościej o obligacjach skarbowych
Zastanawiasz się, jak wygląda inwestowanie w obligacje skarbowe w praktyce?
Obligacje są formą pewnego rodzaju pożyczki, którą skarb państwa za pośrednictwem Ministra Finansów zaciąga u obligatariusza. Zwraca ją poprzez dokonanie wykupu papierów dłużnych. Wykup jest gwarantowany. Państwo sprzedając papiery wartościowe staje się dłużnikiem właściciela obligacji.
W momencie sprzedaży papierów dłużnych Minister Finansów (emitent obligacji) pożycza od nabywcy obligacji określoną sumę pieniędzy i jednocześnie zobowiązuje się do jej zwrotu w określonym czasie wraz z należnymi odsetkami.
Rodzaje obligacji skarbowych
Istnieje wiele rodzajów obligacji skarbowych. Różnią się one pomiędzy sobą:
- czasem trwania;
- rodzajem (zmienne/stałe) i wysokością oprocentowania;
- sposobem kapitalizacji odsetek;
- częstotliwością wypłaty odsetek.
Wyróżnia się:
- obligacje 3-miesięczne stałoprocentowe (OTS – Oszczędnościowe Trzymiesięczne Stałoprocentowe);
- zmiennoprocentowe obligacje roczne (ROR – Roczne Oszczędnościowe Referencyjne);
- obligacje 12-miesięczne premiowe;
- obligacje 2-letnie stałoprocentowe (DOR – Dwuletnie Oszczędnościowe Referencyjne);
- obligacje 3-letnie zmiennoprocentowe (TOZ – Trzyletnie Oszczędnościowe Zmiennoprocentowe);
- obligacje 3-letnie stałoprocentowe (TOS – Trzyletnie Oszczędnościowe Stałoprocentowe);
- obligacje 4-letnie indeksowane inflacją (COI – Czteroletnie Oszczędnościowe Indeksowane);
- obligacje rodzinne 6-letnie indeksowane inflacją (ROS – Rodzinne Oszczędnościowe Sześcioletnie);
- obligacje 10-letnie indeksowane inflacją (EDO – Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe);
- obligacje 12-letnie indeksowane inflacją (ROD – Rodzinne Oszczędnościowe Dwunastoletnie).
Przy zakupie obligacji skarbowych, warto wiedzieć z jakim typem inwestycji masz do czynienia. Za obligacje średnioterminowe uznaje się te, których okres wykupu jest dłuższy niż rok, ale krótszy niż 5 lat. Obligacje 6-, 10- oraz 12-letnie uznaje się za długookresowe. W przypadku obligacji rocznych i 3-miesięcznych mówi się o krótkim terminie.
Na jakich zasadach funkcjonują obligacje skarbowe?
Kupując obligacje skarbowe, powierzasz swoje oszczędności państwu. Ono korzysta z Twoich pieniędzy, ale jednocześnie zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia – daje gwarancję stabilnego zarobku. Obligacje w pewien sposób zamrażają Twoje oszczędności.
Każda obligacja powinna zawierać szereg podstawowych informacji, które będą kluczowe dla stron transakcji. Wśród nich znajdują się:
- termin wykupu papierów dłużnych;
- cena nominalna – wartość, jaką emitent zapłaci Ci po wykupie;
- cena emisyjna – cena zakupu przez pierwszego nabywcę;
- cena transakcyjna – cena sprzedaży obligacji w okresie jej ważności;
- oprocentowanie – wartość odsetek stanowiących zysk z inwestycji.
Jak kupić obligacje skarbowe?
Bieżącą ofertę obligacji skarbowych znajdziesz na stronie Ministerstwa Finansów lub na portalu ministerialnym dedykowanym tego rodzaju papierem dłużnym.
Istnieją trzy sposoby na to, jak kupić obligacje Skarbu Państwa:
1. przez Internet za pośrednictwem serwisów:
- obligacjeskarbowe.pl;
- zakup.obligacjeskarbowe.pl;
- pkobp.obligacjeskarbowe.pl;
- peako.com.pl/obligacje-skarbowe;
- w aplikacji mobilnej PeoPay;
2. przez telefon dzwoniąc na infolinię, która prowadzi obsługę obligacji:
PKO BP: 801-310-210 lub (81) 535-66-55;
Pekao S.A.: (22) 591-22-00;
3. stacjonarnie (możesz udać się osobiście do wybranego punktu sprzedaży obligacji):
- w Punktach Sprzedaży Obligacji PKO Banku Polskiego;
- w Biurach Maklerskich banku PKO BP;
- w Punktach Sprzedaży Obligacji w oddziałach banku Pekao S.A.;
- w Biurach Maklerskich Pekao S.A.
Nabycie obligacji przez dziedziczenie
Co się dzieje z obligacjami skarbowymi, kiedy obligatariusz umiera?
Obligacje spadkowe wchodzą w skład masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu. Dziedziczenie odbywa się w pierwszej kolejności na podstawie ewentualnie sporządzonego testamentu. Dopiero w drugiej kolejności decydującego znaczenia nabiera stopień pokrewieństwa.
Aby dziedzic mógł pozyskać obligacje, które otrzymał w spadku, musi w biurze maklerskim lub banku PKO S.A. przedstawić:
- akt zgonu obligatariusza;
- prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku;
- zaświadczenie z urzędu skarbowego o zwolnieniu spadku z podatku lub poświadczające opłacenie podatku.
Ile kosztują obligacje skarbowe?
Koszt pierwszego zakupu jednej obligacji to 100 złotych. To cena emisyjna. Obligację można sprzedać również za cenę transakcyjną. Ta obowiązuje w trakcie okresu ważności papieru dłużnego. Cena ta nie powinna być niższa od ceny emisyjnej.
Od czego zależy oprocentowanie obligacji skarbowych?
Oprocentowanie obligacji jest szczegółowo opisane w liście emisyjnym. Warto wiedzieć, że naliczane jest ono od wartości nominalnej papieru dłużnego już od pierwszego dnia okresu odsetkowego, a więc najczęściej od dnia zakupu obligacji.
Przy stałym oprocentowaniu przyszły zysk jest znany z góry. Oprocentowanie zmienne charakteryzuje obligacje indeksowane inflacją lub oparte na stopie referencyjnej NBP.
Co w wypadku przedterminowego wykupu obligacji skarbowych?
Jeśli będziesz chciał sprzedać papiery wartościowe przed terminem, to nie stracisz uzyskanych już odsetek, ale będziesz musiał się liczyć z koniecznością uiszczenia opłaty za przedterminowy wykup. W przypadku obligacji skarbowych 3-miesięcznych (obligacje krótkoterminowe) nie zapłacisz opłaty za przedterminowy wykup, ale nie otrzymasz także żadnych wypracowanych odsetek.
Jak dokonać wykupu obligacji?
Zastanawiasz się, jak dokonać wykupu obligacji?
Obligacje skarbowe trwają od 3 miesięcy do 12 lat. Po upływie tego czasu, ich właściciel ma prawo do wypłaty wpłaconego kapitału wraz z ewentualnymi odsetkami. Wykup można zrealizować poprzez:
- wypłatę gotówki w dowolnej placówce banku PKO BP prowadzącej obsługę obligacji;
- przelew na rachunek bankowy;
- zamianę na nowe obligacje skarbowe.
Zysk z obligacji trzeba opodatkować!
Zysk z obligacji skarbowych podlega opodatkowaniu - podatek wynosi 19 proc.
Czy w 2023 roku warto kupić obligacje skarbowe? Wady i zalety tego instrumentu
Podstawową zaletą obligacji skarbowych jest niskie ryzyko inwestycyjne. Tego rodzaju lokaty kapitału uważa się za bardzo bezpieczne. Ryzyko oceniane jest za bliskie zera. Dzieje się tak, ponieważ emitentem papierów dłużnych jest państwo. To ono odpowiada za swoje zobowiązania. Aby obligacje skarbowe nie zostały wykupione przez Skarb Państwa, kraj musiałby zbankrutować.
Detaliczne obligacje skarbowe można kupić już za 100 złotych. Oznacza to, że bariera wejścia w inwestycję jest niska, a sama forma oszczędzania przeznaczona dla każdego.
Zysk z obligacji nie jest wysoki, ponieważ ich oprocentowanie jest mało atrakcyjne. Warto jednak zaznaczyć, że często jest ono wyższe niż w przypadku lokat bankowych. Dodatkowo przy stałym oprocentowaniu jesteś w stanie z góry oszacować, ile zarobisz.
Oszczędnościowe obligacje skarbowe to dodatkowo brak opłat transakcyjnych i prowizji, pewność wypłaty odsetek i prosta konstrukcja, którą zrozumie nawet mało doświadczony inwestor.
Ile obecnie można zarobić na obligacjach?
Czy obecnie inwestowanie w obligacje jest opłacalne?
Zdaniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego inflacja w poprzednim miesiącu (marzec 2023) osiągnęła poziom 16,2 proc. w porównaniu do analogicznego okresu w roku ubiegłym. Aby Twoje oszczędności nie straciły na wartości, powinny zostać ulokowane w miejscu, które gwarantuje zysk netto równy lub nieco wyższy od inflacji. Pamiętaj, że od zysku z obligacji jesteś zobowiązany opłacić podatek.
Poniżej zamieszczamy dostępne rodzaje obligacji oraz informacje o obecnym ich oprocentowaniu. Sprawdź je i sam odpowiedz sobie na pytanie, czy warto lokować oszczędności w papierach dłużnych.
OTS – Oszczędnościowe Trzymiesięczne Stałoprocentowe
OTS to symbol obligacji 3-miesięcznych stałoprocentowych. Ich oprocentowanie wynosi 3% w skali roku i jest stałe przez cały 3-miesięczny okres oszczędzania. Odsetki nie są kapitalizowane, a ich wysokość przy zakupie jednej sztuki obligacji wartej 100 złotych wynosi 75 groszy.
Wypłata odsetek następuje przy wykupie obligacji. Tego rodzaju papiery dłużne są w stałej sprzedaży, a ich oferta zmienia się co miesiąc.
ROR – Roczne Oszczędnościowe Referencyjne
ROR to zmiennoprocentowe obligacje roczne. Oprocentowane są na 6,75% w skali roku w pierwszym miesięcznym okresie odsetkowym. W kolejnych miesiącach odsetki równe są stopie referencyjnej NBP + 0,00%.
Odsetki nie są kapitalizowane. Ich wypłata następuje co miesiąc. Jedna obligacja kosztuje 100 złotych.
POS – premiowe obligacje
POS to 12-miesięczne stałoprocentowe obligacje premiowe. Ich aktualne oprocentowanie wynosi 1,5% w skali roku przez cały 12-miesięczny okres oszczędzania. Kapitalizacja odsetek ma miejsce przy wykupie. Odsetki po pierwszym rocznym okresie odsetkowym wynoszą 1,50 złotych od każdej obligacji zakupionej za 100 złotych.
Każda zakupiona obligacja, która nie została przedstawiona do przedterminowego wykupu bierze udział w losowaniu, gdzie do wygrania jest dodatkowa premia. Jej wysokość może wynosić: 100 000, 10 000, 1 000, 100 lub 10 złotych. Emitent nie przewidział limitu zakupionych papierów dłużnych na jedną osobę, a więc im więcej obligacji się kupi, tym większa szansa na wygraną. Premie sumują się.
DOR – Dwuletnie Oszczędnościowe Referencyjne
DOR to obligacje 2-letnie o zmiennym oprocentowaniu. Aktualnie oprocentowane są na 6,85% w skali roku w pierwszym miesięcznym okresie odsetkowym. W kolejnych miesiącach oprocentowanie to stopa referencyjna NBP + 0,00%.
Odsetki wypłacane są co miesiąc i naliczane od wartości nominalnej. Cena pojedynczej obligacji wynosi 100 złotych.
TOZ – Trzyletnie Oszczędnościowe Zmiennoprocentowe
Symbol TOZ oznacza obligacje 3-letnie zmiennoprocentowe. Oprocentowane są one na 2,10% w pierwszym 6-miesięcznym okresie odsetkowym. W kolejnych okresach 6-miesięcznych oprocentowanie tego instrumentu równe jest mnożnikowi 1,00 x WIBOR 6M.
Wypłata odsetek następuje co pół roku.Cena jednej obligacji to 100 złotych.
TOS – Trzyletnie Oszczędnościowe Stałoprocentowe
TOS to obligacje 3-letnie stałoprocentowe. Charakteryzują się stałym oprocentowaniem przez cały 3-letni okres oszczędzania. Aktualnie wynosi ono 6,85%.
Wypłata odsetek następuje przy wykupie obligacji, a ich kapitalizacja jest roczna. Odsetki naliczane są od wartości nominalnej. Cena jednej obligacji przy sprzedaży wynosi 100 złotych.
COI – Czteroletnie Oszczędnościowe Indeksowane
COI 4-letnie obligacje indeksowane inflacją. Charakteryzują się brakiem kapitalizacji odsetek – ich wypłata następuje co roku.
Oprocentowanie tych papierów dłużnych aktualnie wynosi 7,00% w pierwszym roku. W kolejnych latach jest to marża 1,00% + inflacja. Cena sprzedaży jednej obligacji wynosi 100 złotych.
ROS – Rodzinne Oszczędnościowe Sześcioletnie
ROS to obligacje rodzinne zmiennoprocentowe sześcioletnie indeksowane inflacją. To papiery dłużne z roczną kapitalizacją odsetek, których wypłata następuje przy wykupie. Odsetki te naliczane są od wartości nominalnej.
W przypadku obligacji rodzinnych w pierwszym rocznym okresie odsetkowym oprocentowanie wynosi 7,20%. W kolejnych okresach odsetkowych oprocentowanie to suma 1,5% marży i inflacji.
EDO – Emerytalne Dziesięcioletnie Oszczędnościowe
W ofercie Ministerstwa Finansów znajdziesz również EDO. EDO to obligacje 10-letnie indeksowane inflacją, a więc papiery dłużne z roczną kapitalizacją odsetek. Ich cena sprzedaży to 100 złotych. Obligacje tego typu w pierwszym roku oprocentowane są na 7,25%, a kolejnych rocznych okresach odsetkowych oprocentowanie to marża równa 1,25% + inflacja.
Wypłata odsetek następuje przy wykupie obligacji. Odsetki są naliczane od wartości nominalnej i kapitalizowane po każdym rocznym okresie odsetkowym. Co miesiąc pojawia się nowa oferta sprzedaży tych papierów dłużnych.
ROD – Rodzinne Oszczędnościowe Dwunastoletnie
ROD to obligacje długoterminowe (12-letnie) indeksowane inflacją. Są kapitalizowane w systemie rocznym, a wypłata odsetek następuje przy wykupie obligacji.
Te papiery dłużne oprocentowane są na 7,50% w pierwszym okresie odsetkowym. W kolejnych okresach jest to 1,75% marży + inflacja.
Inwestowanie w obligacje skarbowe – wiedza w pigułce
- Obligacje skarbu państwa to papiery wartościowe emitowane przez Ministerstwo Finansów.
- Obligacje detaliczne mogą zakupić osób fizycznych; stowarzyszenia, inne niż stowarzyszenia organizacje społeczne i zawodowe oraz fundacje wpisane do rejestru sądowego.
- Obligacje rządowe uznawane są za najbezpieczniejszy ze wszystkich inwestycyjnych papierów wartościowych.
- Zakup obligacji jest prosty i nieobarczony dodatkowymi kosztami.
- Obligacje skarbowe emitowane są seryjnie.
- Właściciel obligacji ma prawo do dowolnego dysponowania obligacjami. Może je na przykład zapisać w testamencie.
- Wyróżniane są obligacje o zmiennym oprocentowaniu oraz papiery dłużne, które cechuje oprocentowanie stałe.
- Przedterminowy wykup obligacji najczęściej nie wiąże się z utratą wypracowanych odsetek. Wyjątek stanowią obligacje 3-miesięczne.