JPK_CIT: duże zmiany w rachunkowości

Nie później niż w 2026 r. powinny wejść w życie zapowiadane zmiany w przekazywaniu fiskusowi danych księgowych w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK). Tak w każdym razie uważa Konfederacja Lewiatan, która nazywa te zmiany kolejną rewolucją podatkową i zwraca uwagę, że planowane wprowadzenie jej w życie już w przyszłym roku nie da firmom odpowiedniego czasu na przygotowanie się do nowego wyzwania.

Na razie jednak przedsiębiorcy nie mają co liczyć na przesunięcie w czasie obowiązków, które wynikają z projektu rozporządzenia ministra finansów (MF) określającego dodatkowe dane, które trzeba będzie zawrzeć w księgach podlegających przekazaniu organom podatkowym. Mimo apeli resort nie zmienia proponowanego harmonogramu wdrażania tych przepisów.

Wymagania ustawowe

Nowe regulacje mają wejść w życie w 2025 r. i sukcesywnie zobowiązywać kolejne grupy podatników do prowadzenia ksiąg rachunkowych w formie elektronicznej oraz ich regularnego przesyłania skarbówce bez wezwania w ramach struktury JPK_KR (czyli JPK dla ksiąg rachunkowych). Jednocześnie, w konsekwencji wspomnianego rozszerzenia zakresu danych, schemat JPK_KR zostanie rozbudowany, nad czym prace wciąż się toczą.

Te zmiany pozwolą fiskusowi uzyskać więcej interesujących go informacji, a w rezultacie umożliwić mu lepsze typowanie firm do kontroli. Obecnie księgi rachunkowe są przekazywane organom podatkowym na ich żądanie.

MF przypomina, że to uchwalona w 2021 r. nowelizacja ustaw o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) i prawnych (CIT) zawiera przepisy wymagające od podatników CIT prowadzenia ksiąg rachunkowych przy użyciu programów komputerowych oraz ich przesyłania urzędom skarbowym w terminie składania zeznań rocznych. Ponieważ regulacje te wejdą w życie 1 stycznia 2025 r., to również od tej daty ma obowiązywać ministerialny akt wykonawczy rozszerzający zakres danych przesyłanych elektronicznie w raportach JPK_KR, zwanych ostatnio JPK_CIT, m.in. z uwagi na adresatów nowych obowiązków.

W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia MF wyjaśnia m.in., że wprowadzenie dodatkowych danych jest niezbędne do zapewnienia porównywalności pomiędzy składanymi ewidencjami a sprawozdaniami finansowymi, danymi z JPK_VAT oraz informacjami z przyszłego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Ponadto, zgodnie z ustawą o CIT, podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, a także do uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych.

„Przepisy podatkowe nakładają na podatników CIT prowadzących księgi rachunkowe ustawowy obowiązek uwzględnienia w nich również zapisów dla celów podatkowych” – podkreśla MF.

Pracochłonna rewolucja

Przedsiębiorców czeka więc nie tylko konieczność dostosowania wewnętrznych systemów finansowo-księgowych do nowych wymagań raportowania w formie obowiązkowego pliku kontrolnego, ale także głębsza ocena, na ile prawidłowo rozliczają CIT.

Jak zauważa Lewiatan, wiele wskazuje na to, że obowiązki i procesy związane z technicznym przystosowaniem się do przepisów rozporządzenia pokryją się czasowo z przygotowaniami do KSeF.

– Wdrażanie tych dwóch reform nie powinno następować w tym samym momencie, ponieważ istnieje duże ryzyko braku w firmach odpowiednich zasobów i funduszy. Ponadto możliwe nieprawidłowości i błędy początkowego okresu stosowania KSeF i JPK_KR będą się na siebie nakładały oraz zwiększały ryzyko kar i sankcji – mówi Anna Słomińska-Wernik, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

Konfederacja zwraca uwagę, że rozporządzenie MF wymusi na przedsiębiorcach liczne zmiany systemowe, procesowe i techniczne, gdyż księgi trzeba będzie uzupełnić m.in. o: dane identyfikacyjne kontrahenta podatnika (jak np. NIP), znaczniki identyfikujące konta ksiąg, a w przypadku faktur stanowiących dowód księgowy - numery je identyfikujące w KSeF. Ponadto trzeba będzie w nich ująć wysokość, rodzaj i typ różnicy pomiędzy wynikiem bilansowym i podatkowym - wskazując różnice trwałe i przejściowe.

– Uważamy, że tego typu rewolucja w rachunkowości podatkowej wymaga w pierwszej kolejności licznych zmian legislacyjnych zbliżających wynik podatkowy do rachunkowego, tak aby podatnicy rzeczywiście mogli uwolnić się od licznych pozasystemowych kalkulacji oraz prowadzić je w odniesieniu do podatku dochodowego i odroczonego wyłącznie na podstawie salda kont księgowych – podkreśla Anna Słomińska-Wernik.

Zmiany do zmian

Pod wpływem tego typu uwag i zgłaszanych wcześniej postulatów MF postanowiło odciążyć podatników w początkowym okresie obowiązywania rozporządzenia. Wprowadziło do niego zasadę fakultatywności przekazywania w księgach rachunkowych części informacji określonych tym aktem. Zasada ta ma być stosowana w pierwszym roku podatkowym, a w przypadku spółek niebędących osobami prawnymi – roku obrotowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2024 r., a przed 1 stycznia 2026 r. Na tej fakultatywnej liście znalazły się m.in. dane wspomniane przez Konfederację Lewiatan, a ponadto potwierdzające nabycie, wytworzenie lub wykreślenie z ewidencji środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.

Zakresu szczegółowych danych i sposobu ich ujmowania w JPK_CIT jeszcze ostatecznie nie ustalono. MR wciąż konsultuje projekt rozporządzenia i struktury plików. Z końcem marca resort zakończył przyjmowanie opinii m.in. o nowej wyodrębnionej z JPK_KR strukturze JPK_ST (czyli dotyczącej środków trwałych) dla podatników CIT oraz PIT prowadzących księgi rachunkowe.

– Czyli dochodzi zupełnie nowa struktura. Dostosowanie systemów, procedur wewnętrznych i narzędzi do raportowania JPK dla wielu podatników może być wyzwaniem. Warto to zrobić jeszcze przed rozpoczęciem okresu, za który nowe raporty będą składane, aby ograniczyć kłopotliwe przekształcenia po fakcie – komentuje Jacek Działański, menedżer w Crido.