Podczas Okrągłego Stołu zorganizowanego w ramach Open Eyes Economy Summit eksperci z różnych dziedzin – biznesu, nauki oraz organizacji pozarządowych – dyskutowali o tym, dlaczego Polska potrzebuje skutecznej polityki migracyjnej i jak powinna ona wyglądać. W rozmowie z Adrianną Śniadowską, CEO THINKTANK i Centrum Stosunków Międzynarodowych, wzięli udział Artur Nowak-Gocławski, prezes zarządu Grupy ANG S.A.; Jacek Męcina z Konfederacji Lewiatan; prof. Małgorzata Budyta-Budzyńska z Collegium Civitas; prof. Konrad Pędziwiatr z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie; Maria Wojtacha, dyrektorka Fundacji Internationaler Bund Polska; Judyta Rozmus, liderka projektu wspierającego uchodźców w IKEA; prof. Jan Brzozowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Aleksandra Zapolska, Prezeska Fundacji Zustricz.
Migranci potrzebują różnorodnych form wsparcia
Jednym z kluczowych wątków rozmowy była różnorodność potrzeb osób migrujących. Maria Wojtacha, dyrektorka Fundacji Internationaler Bund Polska, podkreśliła:
– Do Polski przyjeżdżają osoby w różnej kondycji psychofizycznej – jedne potrzebują stałego wsparcia, inne są gotowe niemal natychmiast wejść na rynek pracy. W strategii migracyjnej niezbędna jest ogromna elastyczność w podejściu do tych różnorodnych potrzeb.
Aleksandra Zapolska, prezeska Fundacji Zustricz, która aktywnie wspiera uchodźców z Ukrainy, zaznaczyła:
– Osoby przyjeżdżające do Polski często wymagają nie tylko wsparcia materialnego, ale także edukacji i przygotowania do życia w innym kraju. Bez tego proces integracji jest niemal niemożliwy.
Bezpieczeństwo i zmiana narracji
Kwestie bezpieczeństwa oraz percepcji migrantów w polskim społeczeństwie były kolejnym tematem poruszonym przez uczestników. Artur Nowak-Gocławski, prezes Grupy ANG S.A., wskazał:
– Nie możemy zamknąć kryzysu migracyjnego murem w Białowieży. Migranci są zakładnikami systemów przemytniczych i białoruskich służb, a nie przyczyną konfliktów. Niezbędna jest zmiana narracji.
Prof. Konrad Pędziwiatr zwrócił uwagę na to, że strategia migracyjna zamiast wskazywać korzyści z napływu migracyjnego kreuje zupełnie niepotrzebnie „moralną panikę” wokół migracji:
– Migracje są opisywane jako rzekome zagrożenie. To bardzo proste, ale jednocześnie niezwykle nieodpowiedzialne w kontekście budowania długoterminowej strategii migracyjnej.
Migracje są opisywane jako rzekome zagrożenie. To bardzo proste, ale jednocześnie niezwykle nieodpowiedzialne w kontekście budowania długoterminowej strategii migracyjnej.
Braki w obecnej strategii
Jacek Męcina z Konfederacji Lewiatan podkreślił, że obecne dokumenty strategiczne nie spełniają wymogów kompleksowej polityki migracyjnej:
– Strategia powinna mieć jasno określony plan regulacji, cele oraz konkretne rozwiązania organizacyjne. Tymczasem obecny dokument jest niekompletny i opracowany z perspektywy jednego resortu.
Prof. Pędziwiatr również zwrócił uwagę na niedociągnięcia w dokumentach strategicznych:
– Większość imigrantów w Polsce i Europie nie jest zainteresowana korzystaniem z procedur ochrony międzynarodowej. Często są na siłę do nich wpychani. Potrzebujemy systemu, który ułatwia przepływy ekonomiczne, a nie zmusza ludzi do ubiegania się o status uchodźcy, gdy to nie jest faktyczna ich potrzeba.
Polityka migracyjna jako polityka reaktywna
Prof. Małgorzata Budyta-Budzyńska wskazała, że obecnie polityka migracyjna w Polsce często ma charakter reaktywny:
– Polityka migracyjna w dużej mierze reaguje na to, co wyczytamy na forach internetowych i co pokażą badania opinii publicznej. W efekcie wsłuchujemy się w oczekiwania społeczne, ale brakuje spójnej wizji, która pozwoliłaby na budowanie długoterminowych strategii.
Integracja i edukacja
Eksperci zgodzili się, że kluczowym wyzwaniem jest integracja migrantów, obejmująca m.in. naukę języka oraz wykorzystanie ich kwalifikacji na rynku pracy. Jacek Męcina wskazał:
– Wielu Ukraińców pracuje w Polsce poniżej swoich kwalifikacji, co oznacza, że nie wykorzystujemy potencjału, który już mamy.
Prof. Jan Brzozowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego dodał:
– Musimy otworzyć się na kraje takie jak Sudan, Pakistan czy Nepal. Ułatwienie dostępu do rynku pracy to kluczowy warunek, od którego zależy dobrobyt wielu sektorów gospodarki.
Musimy otworzyć się na kraje takie jak Indie, Pakistan czy Nepal. Ułatwienie dostępu do rynku pracy to kluczowy warunek, od którego zależy dobrobyt wielu sektorów gospodarki.
Wyzwania edukacyjne i wizowe
Wyniki badań prowadzonych w ramach programu Otwarta Małopolska pokazują, że lokalni urzędnicy często starają się wspierać migrantów, pomagając im znaleźć pracę czy dostęp do zawodów zgodnych z ich kwalifikacjami. Jednak bariery systemowe uniemożliwiają pełne wykorzystanie ich potencjału.
– Osoby z dobrym wykształceniem nie mogą podjąć zatrudnienia, ponieważ brakuje odpowiednich procedur – wyjaśnił prof. Brzozowski.
Problem dotyczy również wiz studenckich, które są niezbędne dla przyciągania młodych, wykształconych migrantów.
– Większość studentów to uczciwi ludzie, którzy chcą się rozwijać i pracować. Traktowanie ich jako potencjalnych wyzyskiwaczy jest nie tylko krzywdzące, ale i kontrproduktywne. Kandydaci mają problem z uzyskaniem wizy, mimo że zostali zrekrutowani przez polskie uczelnie – dodał.
Biznes jako partner w procesie integracji
Judyta Rozmus, przedstawicielka IKEA, zwróciła uwagę na znaczenie różnorodności w organizacjach:
– Różnorodność jest szansą dla organizacji. Dzięki niej możemy nieprzerwanie rozwijać się jako biznes. Możliwość zatrudniania migrantów stanowi ogromną szansę dla rynku pracy, jest to również ważna grupa konsumentów i konsumentek. Jako biznes realizujemy szereg działań, ale potrzebujemy rozsądnej i racjonalnej polityki migracyjnej, integracyjnej oraz właściwej komunikacji tych polityk, by zapewnić możliwie bezkonfliktową integrację w lokalnych społecznościach.
Polityka migracyjna to nie luksus, ale pilna potrzeba
Eksperci zgodzili się, że strategia migracyjna powinna zostać wdrożona „na wczoraj”. Polska powinna nie tylko reagować na bieżące wyzwania, ale także myśleć o tym, jak te działania wpłyną na drugie i trzecie pokolenie migrantów.
Przykłady z Francji czy Niemiec pokazują, że zaniedbania w polityce integracyjnej mogą prowadzić do poważnych problemów społecznych.
– Musimy uczyć się nie na własnych, ale na cudzych błędach – podkreślili eksperci, zaznaczając, że polityka migracyjna powinna uwzględniać doświadczenia innych państw, ale jednocześnie być dostosowana do specyfiki polskiego społeczeństwa i rynku pracy.