Fenomen niezwykle dynamicznego rozwoju gospodarczego Gdańska opierał się na nieustannej wymianie towarowej, w której przedmiotem handlu były głównie polskie płody rolne, a później także węgiel. Potrzeba finansowania eksportu stała się motorem do rozwoju kolejnych instytucji finansowych. W ciągu dziesięcioleci i wieków na bazie domów kupieckich zaczęły powstawać domy bankowe i banki uniwersalne.
Wolne Miasto Gdańsk było jednym z najbardziej liberalnych dla instytucji finansowych miejsc w Europie - w 1922 r. funkcjonowało tak ok 350 różnego rodzaju instytucji finansowych, w tym kilkudziesięciu banków.
W 1921 r. w ramach Gdańskiej Izby Handlowej (Handelskammer zu Danzig) powołano Gdańską Giełdę Papierów Wartościowych i Dewiz. Wśród 51 notowanych w 1929 r. znajdziemy przede wszystkim niemieckie banki Gdańska, ale także siedem polskich instytucji finansowych, w tym Polską Kasę Rządową.
PKR, w Wolnym Mieście funkcjonujący również jako Polnische Regierungskasse było urzędem podległym polskiemu Ministerstwu Skarbu de facto prowadzącym rachunki i obsługę transakcyjną kilkunastu polskich urzędów, które w ramach porozumień pokojowych zarządzane były przez Warszawę. W Kasie swoje konta rozliczeniowe miały też oddziały banków polskich. Funkcjonowała od 1921 do 1939 r.
Okres dwudziestolecia międzywojennego nie był jednak korzystny dla gdańskiego parkietu. Hiperinflacja w Niemczech doprowadziła do wprowadzeni guldena gdańskiego (1923-1924), co z kolei utrudniło handel, zwłaszcza wobec rozpoczętej wkrótce wojnie handlowej z Polską. Powstanie Gdyni zatrzymało rozwój jej starszego sąsiada, a w kolejnych latach następnymi problemami były dewaluacja guldena i coraz ostrzejsze wystąpienia antysemickie.
Gdańską Giełdę Papierów Wartościowych i Dewiz zamknięto w 1935 r. wraz z wprowadzeniem przez Senat Wolnego Miasta restrykcyjnych przepisów dewizowych.
Źródła:
- Encyklopedia Gdańska, Fundacja Gdańska 2012;
- Hanna Domańska: Żydowskie banki w Gdańsku, [w:] 1993, Słowo Żydowskie nr 6 (32);
- Edmund Cieślak (red.): Bankierzy i banki w dziejach Gdańska, Bankowa Fundacja Kultury/Wydawnictwo Skorpion Warszawa 1998.