Dokładnie 11 maja 1573 r. we wsi Kamień pod Warszawą dokonano pierwszej wolnej elekcji. Królem ogłoszono Henryka Walezego, do którego wkrótce wyruszyło poselstwo z radosną informacją wraz z żądaniami wobec nowo obranego monarchy.
PRZECZYTAJ O PANOWANIU I UCIECZCE HENRYKA WALEZEGO
Zgodnie z postanowieniami pierwszych pactów conwentów podpisanych w 1573 roku, król Henryk Walezy był zobowiązany do:
Wbrew wcześniejszym planom, nie wpisano do pactów małżeństwa z pięćdziesięcioletnią wówczas Anną Jagiellonką.
Wszyscy kolejni królowie elekcyjni podpisywali wynegocjowane pacta conventa. Batory zobowiązywał się do odbicia ziem zagarniętych przez Moskwę, a Władysław Waza obiecał m.in. wybudować cztery zamki i ufortyfikować Kamieniec Podolski. Król podpisywał również Artykuły henrykowskie, czyli zbiór zasad ustrojowych Rzeczypospolitej. Nazwane od imienia ich pierwszego sygnatariusza artykuły te:
Dokumenty sygnowane były przez każdego nowoobranego monarchę aż do końca istnienia Rzeczypospolitej w 1795 r.