Po wejściu Polski do Unii Europejskiej nastał dla polskich przedsiębiorców złoty czas optymalizacji podatkowej. Z jednej strony Polska musiała zastosować unijne dyrektywy podatkowe, w szczególności Dyrektywę Parent- Subsidiary, dającą zwolnienie z podatku od dywidend wypłacanych spółkom matkom w krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z drugiej — liberalizowała własne przepisy dotyczące podatków dochodowych. Nakładały się na to niezwykle korzystne postanowienia niektórych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, negocjowanych często w zupełnie innych realiach gospodarczych, pozwalające na stosunkowo proste obniżanie opodatkowania nawet do poziomu bliskiego zeru. Najbardziej znanym przykładem takiej umowy był traktat z Cyprem, pozwalający efektywnie zmniejszyć podatek od dywidend wypłacanych polskim udziałowcom do 9 proc., a wynagrodzenia w ramach tzw. directors fee w ogóle zwolnić z opodatkowania. Polacy skrzętnie wykorzystali pojawiające się możliwości optymalizacji. Dla przykładu, po 2004 r. utworzono kilkanaście tysięcy spółek cypryjskich, które miały polskich udziałowców, a Cypr to przecież tylko jeden z krajów, gdzie optymalizacja podatkowa była możliwa z polskiej perspektywy. Tendencja ta zaniepokoiła polskie Ministerstwo Finansów, które w obliczu kryzysu gospodarczego i konieczności zwiększenia dochodów budżetowych wzięło się za wypełnianie luk w przepisach i renegocjację w jego mniemaniu nadmiernie korzystnych dla podatników postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Stąd obowiązujące od początku 2013 r. zmiany w umowie z Cyprem oraz czekający na ratyfikację Luksemburga protokół zmieniający umowę z tym krajem. Ministerstwo Finansów zajęło się porządkowaniem przepisów również na podwórku krajowym. Po bardzo korzystnym ubiegłorocznym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, czyniącym ze spółek komandytowo-akcyjnych wehikuły pozwalające na odroczenie, a w niektórych przypadkach nawet uniknięcie opodatkowania, polskie władze podatkowe zintensyfikowały prace nad zmianą statusu tych spółek jako podatników CIT. Większość specjalistów z branży przypuszcza, że prawie na pewno proponowane zmiany wejdą w życie w 2014 r. Po kilku latach obowiązywania dość liberalnych przepisów pozwalających na stosunkowo proste planowanie podatkowe polskie Ministerstwo Finansów zaczęło pobierać naukę od kolegów z Europy Zachodniej i proponować zmiany w prawie obowiązujące w rozwiniętych gospodarkach od wielu lat i mające na celu ograniczenie stosowania optymalizacji podatkowej. Takimi proponowanymi zmianami są klauzula obejścia prawa oraz wprowadzenie tzw. przepisów CFC. Optymalizacji podatkowej nigdy nie można całkowicie wyeliminować nawet najbardziej restrykcyjnymi zmianami w prawie. Będzie ona w dalszym ciągu dostępna w Polsce nawet wtedy, gdy Ministerstwo Finansów skutecznie przeforsuje w Sejmie wszystkie proponowane zmiany. Mimo to, wobec obserwowanych ostatnio tendencji zmian w prawie podatkowym, planowanie podatkowe w wielu przypadkach stanie się trudniejsze lub będzie wymagało większych nakładów finansowych.
Wojciech Fedoruk specjalista ds. zarządzania majątkiem i optymalizacji podatkowej w BNP Paribas Banku Polska