Lakestar i Northzone to dwa zagraniczne fundusze inwestujące w technologiczne spółki na wczesnym etapie rozwoju. Zostały wybrane przez PFR Ventures, czyli inwestycyjną jednostkę Polskiego Funduszu Rozwoju, i będą na polskim rynku wyszukiwać technologicznych perełek z potencjałem szybkiego wzrostu. Łączna wartość inwestycji zrealizowanych przez obydwa podmioty venture capital (VC) sięgnie 100 mln EUR (ok. 486 mln zł według kursu z dnia 11 października 2022 r.), z czego połowa pochodzić będzie z budżetu własnego PFR Ventures.
Międzynarodowa kooperacja
Maciej Ćwikiewicz, prezes PFR Ventures, wyjaśnia, że współpraca ta wynika ze strategii sprowadzania do Polski najlepszych międzynarodowych inwestorów. Jest to istotne dla rozwoju sektora VC, ponieważ w jego obecnej strukturze lokalne zespoły inwestycyjne zapewniają dopływ finansowania głównie dla start-upów na wczesnym etapie rozwoju, a duże, międzynarodowe fundusze finansują fazę wzrostu spółek i ich zagranicznej ekspansji.
Tyle wyniosła wartość inwestycji w polskie start-upy technologiczne w 2021 r. W tym roku jest szansa na nieznaczne zwiększenie poziomu inwestycji, bo już po pierwszym półroczu ich wartość wynosiła blisko 2,1 mld zł.
W 2021 r. najwięcej transakcji VC z udziałem polskich start-upów zrealizowano z udziałem pieniędzy publicznych z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, które za pośrednictwem lokalnych funduszy VC oferuje spółkom na etapie pre-seed po 1 mln zł (z 20-procentowym wkładem własnym funduszy). Wiele z tych technologicznych firm ma potem problem z finansowaniem dalszej działalności i komercjalizacją nowych rozwiązań. Problemem jest nadal widoczna na tym poziomie luka inwestycyjna.
Taki był udział kapitału zagranicznego w wartości inwestycji w polskie start-upy w II kw. 2022 r. W całym ubiegłym roku była to połowa kapitału.
Pogarszająca się sytuacja gospodarcza, rosnąca inflacja, wysokie stopy procentowe na całym świecie powodują ucieczkę kapitału inwestycyjnego w stronę instrumentów mniejszego ryzyka. Wojna w Ukrainie wpływa negatywnie na atrakcyjność inwestycyjną całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Polska, Łotwa, Litwa czy Estonia, dotychczas postrzegane jako najciekawsze rynki inwestycji venture capital w regionie, stały się dla zachodnich funduszy krajami frontowymi. Większość z nich przyjęła postawę wyczekującą i istotnie ograniczyła aktywność. Nie zapominajmy również o kończącej się perspektywie inwestycyjnej krajowych funduszy zasilanych z pieniędzy publicznych, które nierzadko zainwestowały już posiadane pieniądze lub posiadają kapitał wyłącznie na tzw. follow-on. To wszystko skutkuje pogłębieniem trudności w pozyskiwaniu kapitału przez polskie start-upy nie tylko od zagranicznych, ale również krajowych funduszy, niezależnie od etapu rozwoju spółki.
Zanim zostaną uruchomione pule finansowania z nowej edycji programów zarządzanych przez PFR Ventures i popłyną do polskich funduszy, minie co najmniej rok. Na rynku powstanie istotna luka w finansowaniu venture capital, co będzie skutkować obniżeniem dynamiki rozwoju rodzimych spółek. Szczególnie dlatego, że Polska, jako stosunkowo młody ekosystem startupowy, nie dysponuje dużym zapleczem kapitału prywatnego, który mógłby przejąć na siebie rolę animatora tego rynku. Taką rolę spełnia PFR, którego najnowsza inwestycja w dwa zagraniczne fundusze mające inwestować nad Wisłą, nie tylko zapewni dopływ prawie pół miliarda złotych kapitału, wpłynie pozytywnie na funkcjonowanie rodzimego rynku, ale również będzie kolejnym narzędziem otwierania polskiego ekosystemu na zagraniczny rynek venture capital.
Inwestycje z sukcesem
Obydwa fundusze, z którymi współpracę PFR Ventures właśnie rozpoczyna, mają spore doświadczenie i niemałe sukcesy rynkowe. Z niektórych spółek z ich portfeli wyrosły już globalne jednorożce. Lakestar na rynku jest obecny od ponad 10 lat. Zainwestował w ponad 130 firm, w tym w jednorożce takie jak Glovo, Revolut czy Spotify. Northzone natomiast powstał ponad 25 lat temu, sfinansował ponad 170 firm z Europy i Stanów Zjednoczonych. W rozwoju wspierał np. Klarnę, Spotify’a i Tier Mobility. Fundusze finansują spółki na etapie od seed do serii B.
Na rynku VC popyt generują firmy technologiczne poszukujące finansowania, podaż kształtują inwestorzy. Podaż jest tu dość elastyczna - kapitał przepływa wolniej niż w zeszłych latach. Popyt cechuje się mniejszą elastycznością ze względu na ograniczoną liczbę firm nadających się pod inwestycje. W tym roku rynek spółek technologicznych przeżył wstrząs i duża liczba inwestorów zmniejszyła skalę inwestycji – byliśmy świadkami chociażby dużych korekt wycen na giełdach. W ekonomii to zjawisko jest określane jako szok podażowy i choć od jego rozpoczęcia minęło zaledwie kilka miesięcy, obecnie możemy go oceniać jako długotrwałe spowolnienie. Skutkiem szoku podażowego jest to, że podaż kapitału się zmniejsza, gdyż inwestorzy podnoszą oczekiwaną stopę zwrotu. Zasadniczo tylko najlepsi z najlepszych otrzymują pieniądze od VC.
Z drugiej strony słyszymy plotki, że pojedyncze, topowe fundusze VC zgromadziły już po 0,5-1 mld EUR, a niektóre raporty wskazują nawet na 160 mld USD łącznego kapitału przeznaczonego do inwestycji. Niewątpliwie może to stanowić ogromną szansę dla inwestorów i start-upów.
Klaus Hommels, założyciel i prezes Lakestar, podkreśla, że misją funduszu jest wspieranie rozwoju europejskiego ekosystemu startupowego. Docenia rolę, jaką w procesie tym odgrywają podmioty takie jak PFR i gotów budować długotrwałe relacje z instytucją. Dla Michiela Kottinga, partnera w Northzone, istotna jest natomiast możliwość kooperacji z przedsiębiorcami z Europy Środkowo-Wschodniej. Uważa, że region zaczyna się jawić jako szybko rosnący hub technologiczny. A w obecnych czasach sklepy z mobilnymi aplikacjami czy popularyzacja technologii chmurowych pozwalają zaistnieć najlepszym, bez względu na to, z jakiego miejsca na świecie pochodzą.
PFR Ventures zarządza łącznie pulą około 1 mld EUR zainwestowaną w fundusze venture capital i private equity. Ok. 400 mln EUR trafiło do 13 międzynarodowych funduszy, takich jak np. DN Capital, Finch Capital, White Star Capital, Atmos Ventures, Oxx, Sunfish Partners. Wsparły w sumie 29 polskich start-upów kwotą 48 mln EUR.
Taką kwotę w 2022 r. w ramach pojedynczej rundy otrzymała fińsko-polska spółka Iceye, producent satelitów. To najwięcej w tym roku ze wszystkich krajowych start-upów. Kapitał pochodził już głównie zza granicy.
PFR Ventures obecnie szykuje się do realizacji działań finansujących polski rynek VC w ramach nowej, unijnej perspektywy. Już zapowiedziano, że do 2027 r. z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) na rynek trafi łącznie minimum 3,2 mld zł. Plan zakłada, że do ok. 50 funduszy chętnych inwestować w start-upy i technologiczne spółki na różnym etapie ich rozwoju popłynie 1,9 mld zł z unijnego budżetu. Fundusze te będą jednak zobligowane do wkładu własnego, pozyskanego z prywatnych źródeł, w łącznej wysokości co najmniej 1,3 mld zł. kapitał na inwestycje w start-upy będzie rozdysponowywany przez PFR Ventures w ramach pięciu programów: Starter, Biznest, Otwarte Innowacje, KOFFI oraz CVC. O zmianach w zasadach programów i przypisanych im pulach kapitału pisaliśmy w Pulsie Biznesu 8 lipca 2022 r.