Eksperci Business Center Club (BCC) przekazali niedawno Ministerstwu Finansów (MF) dokument z listą koniecznych zmian w systemie podatkowym i zaapelowali o pilne rozpoczęcie prac nad jego gruntowną reformą. Otrzymali deklarację, że resort jest otwarty na dialog na ten temat ze środowiskiem przedsiębiorców.
Potrzeba równowagi
Przekazany ministerstwu dokument eksperci BCC nazwali projektem dużej reformy podatkowej (projekt DRP).
– Jest to dokument systemowy, wskazujący strukturalne słabości i nieefektywność obecnego systemu oraz rekomendacje ich rozwiązania, a także promujące dialog i współpracę z administracją skarbową. To wszystko po to, by zarządzanie przedsiębiorstwem w tym coraz bardziej złożonym i niestabilnym otoczeniu było prostsze, a decyzje i planowanie obarczone jak najmniejszą ilością błędów – wyjaśnia dr Jacek Goliszewski, prezes BCC.
BCC zwraca uwagę m.in. na konieczność radykalnego zmniejszenia obowiązków sprawozdawczych oraz stworzenia równowagi między wysokością opodatkowania pracy i kapitału. Apeluje także o powstanie spójnego systemu ulg po analizie ich zasadności, skutków dla budżetu oraz rewizji matrycy obniżonych stawek VAT i zasad ich stosowania na rzecz przejrzystych i prostszych, zgodnych z regulacjami Unii Europejskiej.
Według BCC działania na rzecz reformy systemu podatkowego powinny koncentrować się na uproszczeniu zbyt zawiłych przepisów, likwidacji złych rozwiązań, obniżeniu obciążeń dla przedsiębiorstw, a także na poprawie i usprawnieniu relacji między podatnikami i fiskusem.
– Konieczna jest trwała zmiana mentalności i podejścia urzędników do podatników, ale również wyposażenie ich w narzędzia do transparentnego prowadzenia rozmów i mediacji z podatnikami nawet w trudnych sprawach oraz dokonywania wiążących ustaleń – podkreśla Michał Borowski, przewodniczący Komisji Podatkowej BCC, kierujący pracami zespołu, który opracował projekt DRP.
Jego zdaniem takie zmiany następują, ale bardzo powoli.
Weź udział w konferencji "Rewolucje w podatku od nieruchomości '25" >>
– Wybiegi skarbówki, chociażby związane z instrumentalnym wszczynaniem postępowań karnych skarbowych, blokadami rachunków bankowych czy niekończącymi się kontrolami i wstrzymywaniem zwrotów VAT na pewno tego pozytywnego obrazu nie budują. Warto rozpocząć prawdziwy dialog z przedsiębiorcami, aby zmiany w systemie podatkowym oraz w sposobie stosowania prawa przyczyniały się do rozwoju gospodarki i firm – apeluje ekspert.
Przedstawiciele BCC zwracają uwagę, że urzędnik nie może bać się podejmowania decyzji korzystnych dla podatnika, jeśli są uzasadnione merytorycznie, ani traktować go jako potencjalnego przestępcy.
Nieprzystępne prawo
– Skarbówka wprowadziła wiele rozwiązań ułatwiających realizację obowiązków podatkowych. E-deklaracje czy e-urząd skarbowy pozwalają na szybkie składanie dokumentów, co oszczędza czas i redukuje ryzyko błędów. Jednak ciągle wymaga poprawy komunikacja między urzędami a przedsiębiorcami – przyznaje dr Elżbieta Sobów, właścicielka biura rachunkowego.
Wyjaśnia, że przedsiębiorcy oczekują od skarbówki informacji przekazywanych w sposób jasny i przystępny. Dokumenty, wyjaśnienia i interpretacje podatkowe powinny być napisane prostym językiem.
Eksperci PwC Polska zwracają uwagę, że według obejmującego 64 kraje raportu Tax Complexity Index, opracowanego przez zespół badawczy z uniwersytetów w Paderborn i Monachium w Niemczech, polski system podatkowy jest drugim najbardziej skomplikowanym. Najmniej złożony mają Urugwaj, Estonia i Szwajcaria.
– Żeby poprawić efektywność i transparentność systemu podatkowego warto przyjrzeć się rozwiązaniom przyjętym np. w Estonii, która słynie z uproszczonego podejścia do podatków. Kluczowe kroki to stosowanie nowych technologii, które mogą automatyzować i usprawniać procesy podatkowe oraz stałe konsultacje podatkowe z przedsiębiorcami i doradcami, a także publikowanie jasnych i praktycznych wytycznych – mówi Tomasz Kassel, partner zarządzający działem tax, legal and people w PwC Polska.
Podkreśla, że poprawa funkcjonowania systemu podatkowego wymaga systematycznej oceny skutków regulacji podatkowych i dostarczania podatnikom zrozumiałych instrukcji.
Projekt DRP według wizji BCC zawiera wiele propozycji zmian. Oto najważniejsze:
- Składka na ubezpieczenie zdrowotne. Ujednolicić model ustalania podstawy jej wymiaru niezależnie od formy opodatkowania przedsiębiorcy. Umożliwić odliczenie części lub całości składki od podatku. Zmiany wprowadzane od 2022 r. zwiększyły obciążenia przedsiębiorców i pracowników, wywołały większą presję płacową i nałożyły obowiązek rocznego rozliczania składki.
- Podatek u źródła. Znowelizować przepisy, szczególnie definicję rzeczywistego właściciela płatności oraz należytej staranności płatnika. Obecne skomplikowane regulacje rodzą ryzyko podwójnego opodatkowania dywidend, należności licencyjnych czy odsetek. Przygotowany przez MF projekt objaśnień nie rozwiewa niejasności.
- JPK_KR - przyszły obowiązek przesyłania ksiąg rachunkowych w formacie dostosowanym do specyfiki CIT. Określić wytyczne co do sposobu wykazywania w plikach JPK_KR transakcji ujmowanych w księgach pomocniczych oraz umożliwić ich alternatywne przedstawienie w sposób zbiorczy.
- Polska strefa inwestycji. Przywrócić brzmienie art. 17 ust. 1 pkt 34 oraz ust. 4 ustawy o CIT i ich odpowiedników w ustawie o PIT sprzed wejścia w życie Polskiego Ładu. Na skutek ich zmiany zwolnieniu podatkowemu podlega wyłącznie dochód z działalności osiągniętej z realizacji nowej inwestycji na danym obszarze, zgodnej z decyzją o przyznanym wsparciu. NSA w ponad 20 wyrokach wskazał na brak racjonalności wymogu wydzielenia tylko tego dochodu z całego osiąganego przez firmę.
- Podatek minimalny. Jak najszybciej przyjąć ustawę wdrażającą unijną dyrektywę w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych. Wprowadzić odpowiedni podatek wyrównawczy płacony w Polsce i zlikwidować krajowy podatek minimalny.
- Podatek od nieruchomości. Znowelizować definicje budynku i budowli. Uprościć deklaracje podatkowe, ujednolicić ich wzór i umożliwić ich składanie elektronicznie. Doprecyzować przepisy wskazujące, jak obliczać podstawę opodatkowania budynków.
- Koszty podatkowe. Zwiększyć do 3 mln EUR, czyli zgodnie z Dyrektywą ATAD, limit kosztów finansowania dłużnego zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów. Według polskich przepisów próg ten jest niższy, liczony jako 3 mln PLN lub 30 proc. tzw. podatkowej EBITDA.
- Amortyzacja nieruchomości mieszkalnych. Określić nowe jej zasady, traktujące w równy sposób nabywców nieruchomości nowych i używanych. Trzeba przy tym uwzględnić prawa nabyte podatników, które zostały naruszone Polskim Ładem.
- Postępowanie podatkowe. Zlikwidować kontrole i pozwolić na dokonanie korekty w postępowaniu podatkowym albo - w razie stwierdzenia nieprawidłowości w trakcie kontroli - wszczynać od razu postępowanie oraz nadać protokołowi kontroli walor "chroniącego podatnika". Wprowadzić klauzulę nadużycia prawa przez organy w celu ukrócenia m.in. instrumentalnego wszczynania postępowań karnych skarbowych.