Luka w VAT to różnica między wpływami z podatku VAT a możliwymi do uzyskania, gdyby nie szara strefa, oszustwa, wyłudzenia, upadki firm, niewydajny system poboru podatków. W ubiegłym roku luka sięgnęła apogeum — wyniosła 2,8 proc. PKB (49 mld zł). W tym sytuacja zaczyna się poprawiać — zapowiedzi rządu walki z oszustami zaczynają przynosić efekty prewencyjne.
Firma doradcza PwC szacuje, że w 2016 r. luka zmniejszy się do 2,5 proc. PKB (45 mld zł). W porównaniu z 2015 r. poprawa może nie jest szokująca, ale najważniejsze regulacje uszczelniające system podatkowy pojawią się dopiero w 2017 r. W tym roku rząd wprowadził „jedynie” klauzulę do walki z unikaniem opodatkowania, tzw. jednolity plik kontrolny (firmy wysyłają dane biznesowe do kontroli fiskusa), pakiet paliwowy i zwiększył liczbę „ukierunkowanych” kontroli skarbowych. Dopiero na przyszły rok planowana jest duża nowelizacja ustawy o VAT i znaczne zaostrzenie sankcji za wyłudzenia. Uchwalona przez Sejm nowelizacja ustawy o VAT została oprotestowana przez organizacjeprzedsiębiorców jako niebezpieczna także dla uczciwych firm — przewiduje m.in. automatyczne wykreślanie podatników VAT (bez powiadomienia).
— Działania w celu uszczelnienia systemu VAT są słuszne, lecz nadal wiele trzeba zmienić. Szczególnie należy poprawić typowanie do kontroli biorących udział w procederze wyłudzeń VAT — mówi Tomasz Kassel, partner w dziale prawno-podatkowym PwC. PwC sugeruje szeroką kampanię.
— W celu skuteczniejszego łatania luki w VAT resort finansów powinien zacieśnić współpracę z resortem sprawiedliwości w celu efektywniejszego zwalczania przestępczości podatkowej, unowocześnienia prawa karnego skarbowego oraz promowania kampanii społecznej i medialnej promującej dobrowolne wychodzenie z szarej strefy — uważa Jan Tokarski, dyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC. Na tle krajów Unii Europejskiej polska luka VAT plasuje się powyżej średniej. W porównaniu z krajami regionu mieścimy się w połowie stawki. Wyższa luka jest w Rumunii i na Słowacji, niższa w Czechach i na Węgrzech. Najmniejsza luka VAT w Polsce została odnotowana w 2007 r., wynosząc 0,6 proc. PKB. Gdyby udało się powrócić do tego poziomu, budżet państwa zyskałby rocznie prawie 34 mld zł więcej.