Andrzej Domański, minister finansów, ogłosił w piątek start programu Innovate Poland — niemal dzewięć miesięcy po tym, jak zapowiedział, że celem strategicznym rządu jest pobudzenie inwestycji w innowacje i większe zaangażowanie kapitału prywatnego w ich finansowanie.
W pierwszej fazie programu Innovate Poland inwestorzy-założyciele, czyli Polski Fundusz Rozwoju, Bank Gospodarstwa Krajowego, Europejski Fundusz Inwestycyjny i PZU, ulokują w nim w sumie do 4 mld zł zarówno w postaci bezpośredniej inwestycji w fundusz funduszy Innovate PL FoF lub Future Tech Poland, jak też późniejszych koinwestycji.
Idąc francuskim śladem
Innovate Poland to program wzorowany na planie Philippe’a Tibiego, który w 2019 r. przedstawił sposób na zmobilizowanie kapitału prywatnego oraz pochodzącego od inwestorów instytucjonalnych w celu finansowania technologicznych start-upów. Dzięki wdrożeniu rozwiązań francuskiego ekonomisty w latach 2020-23 fintechy będące na początku biznesowej drogi otrzymały 6,4 mld EUR finansowania, a do 2026 r. ma do nich trafić jeszcze 7 mld EUR.
— Wśród francuskich firm, które zobligowały się do udziału w tym planie, są głównie ubezpieczyciele, którzy postanowili przeznaczyć 0,5 proc. aktywów na inwestycje w start-upy, by wesprzeć rozwój nowych technologii francuskich. Dotychczas trafiło już do nich 10 mld EUR. Biorąc pod uwagę skalę aktywów polskiego rynku ubezpieczeniowego, byłoby to kilkadziesiąt milionów złotych. Tymczasem potrzeby start-upów dotyczące finansowania są ogromne, więc to kropla w morzu potrzeb — mówi Piotr Wrzesiński, wiceprezes Polskiej Izby Ubezpieczeń (PIU).
PZU ma przecierać szlaki innym ubezpieczycielom
W plan Philippe'a Tibiego zaangażowało się 28 francuskich inwestorów instytucjonalnych, w tym kilkunastu ubezpieczycieli. W Polsce akces do programu zgłosił na razie lider rynku. Bogdan Benczak, prezes PZU, twierdzi, że inwestycje w fundusz funduszy Innovate PL FoF to dobry biznes, bo w ramach dużego, zróżnicowanego portfela funduszy private equity, venture capital i private debt ubezpieczyciel może osiągnąć bardzo atrakcyjną stopę zwrotu.
PZU zainwestuje w fundusz funduszy, który ma ruszyć w I kw. 2026 r., dlatego pierwszych inwestycji z jego strony w fundusze PE/PD/VC można się spodziewać w połowie przyszłego roku. W PZU funkcjonuje już Biuro Inwestycji Alternatywnych, które zajmuje się tym obszarem.
„O tym, jakie kwoty będziemy przeznaczali co roku na tego rodzaju przedsięwzięcia, będzie decydowała nasza strategia inwestycyjna dostosowywana do warunków rynkowych” — napisało biuro prasowe w odpowiedzi na pytanie PB o skalę inwestycji PZU.
Rynek ubezpieczeń na życie rośnie w żółwim tempie
Polski rynek ubezpieczeniowy jest nieporównywalnie mniejszy od francuskiego. Ponadto nadzorca kładzie bardzo duży nacisk na bezpieczeństwo klientów, co oznacza, że ubezpieczyciele muszą inwestować przede wszystkim w bezpieczne aktywa — na koniec 2024 r. 94 proc. aktywów w towarzystwach ubezpieczeń na życie stanowiły lokaty, w tym niemal 40 proc. dłużne papiery wartościowe. W spółkach majątkowych udział lokat w aktywach wynosi niemal 80 proc. Inwestowanie w instrumenty o wyższym profilu ryzyka wymagałoby też zmian w prawie.
Duże zaangażowanie francuskich ubezpieczycieli w plan Tibiego wynika też m.in. ze struktury aktywów, w której dużą rolę odgrywają produkty emerytalne. W Polsce ich udział w aktywach ubezpieczycieli życiowych jest niewielki.
— Największy ubezpieczyciel francuski jest większy niż cały polski rynek ubezpieczeń życiowych. W Polsce składka z ubezpieczeń życiowych stanowi około 0,7 proc. PKB, podczas gdy we Francji 5,7 proc., a jeśli chodzi o aktywa wszystkich ubezpieczycieli, to w Polsce jest to około 50 mld EUR, a we Francji 3 bln EUR — mówi Piotr Wrzesiński.
— Szukamy długoterminowych inwestycji, które pokryją długoterminowe zobowiązania. Wydaje się jednak, że ze względu na konstrukcję rynku finansowego w Polsce dużo większy potencjał na sfinansowanie VC mają fundusze emerytalne czy fundusze inwestycyjne niż ubezpieczyciele — mówi wiceprezes PIU.
Potrzebne są ulgi podatkowe dla oszczędzających na cele emerytalne
Z nieformalnych rozmów z ubezpieczycielami wynika, że aby pobudzić lub wesprzeć skłonność Polaków do długoterminowego oszczędzania na emeryturę w produktach ubezpieczycieli życiowych, trzeba wprowadzić zachęty podatkowe.
— Oszczędzania długoterminowego klientów detalicznych w zasadzie w Polsce nie ma od lat, a zachęcenie klientów do inwestycji na okres dłuższy niż pięć lat to prawdziwy sukces. Potrzebne są zachęty podatkowe — mówi prezes jednej z większych firm ubezpieczeniowych.
— Horyzont inwestycyjny dla VC czy PE to co najmniej kilka lat. W obecnych realiach mamy za mało pieniędzy w spółkach życiowych, za mało oszczędzających długoterminowo, by podejmować się takich inwestycji — mówi wiceprezeska jednej ze spółek życiowych.
Ponad trzy tygodnie temu zapytałam Ministerstwo Finansów, czy rozważa wprowadzenie zachęt podatkowych. Do tej pory nie otrzymałam odpowiedzi. Podobnie jak na pytanie, czy planuje ewentualnie zmniejszenie wymiaru podatków od aktywów dla ubezpieczycieli na potrzeby realizacji programu Innovate Poland w części dotyczącej inwestycji w aktywa o wyższym poziomie ryzyka.
— Jeżeli pojawiłyby się jakieś zachęty dla pewnej kategorii produktów, nawet jeżeli miałyby one pewien element obligujący ubezpieczycieli do inwestycji w tego typu aktywa, to na pewno znacznie zwiększylibyśmy pulę środków na ten cel. Wówczas również mniejsi gracze byliby skłonni większą część aktywów lokować w funduszach VC. Mogliby też łatwiej przekonać swoich właścicieli do tego, żeby inwestować w fundusze w Polsce — mówi Piotr Wrzesiński.