W CAŁEJ EUROPIE CZYNSZE ROSNĄ, A W WARSZAWIE NADAL SPADAJĄ
Najnowsze badania Jones Lang LaSalle cyklu czynszów powierzchni biurowych i handlowych w europejskich stolicach
Z badań przeprowadzonych przez Jones Lang LaSalle wynika, że w większości państw europejskich czynsze za powierzchnie biurowe są w fazie szybkiego wzrostu. Tymczasem w Warszawie nie osiągnęły jeszcze minimum i cały czas spadają.
Jones Lang LaSalle, międzynarodowa firma doradców nieruchomości, opublikowała najnowszy tzw. zegar czynszowy rynku nieruchomości biurowych i handlowych. Pokazano w jakiej obecnie fazie (rosną lub spadają) znajdują się czynsze w 28 miastach europejskich.
Biura drożeją
Okazuje się, że powierzchnie biurowe drożeją niemal w całej Europie. Wyjątek stanowi Europa Środkowa i Wschodnia. W Budapeszcie i Pradze czynsze spadają i niedługo osiągną minimalny poziom. Zaraz za nimi jest Warszawa, a Bukareszt przechodzi obecnie z fazy czynszów spadających do spadających do minimum. Spadek czynszów w tych miastach spowodowany jest wysoką nadpodażą. W stolicy Polski ilość nie wynajętej powierzchni szacowana jest na 15 proc.
Tymczasem prawie w całej Europie czynsze rosną, co więcej — w większości miast są w fazie szybkiego wzrostu (16 miast). Szybko rosną czynsze także w Moskwie. Jak podaje Jones Lang LaSalle, czynsze w Europie Zachodniej wzrastają o 17 proc. rocznie i jest to najszybszy wzrost czynszów odnotowany w tej dekadzie. Największy wzrost odnotowano za powierzchnie w najlepszych lokalizacjach w Sztokholmie, Londynie i Barcelonie.
Mała podaż
Tak duży wzrost czynszów w Europie Zachodniej spowodowany jest małą podażą nowych powierzchni biurowych. W 2000 r. wynajęto już 7,3 mln mkw. powierzchni biurowych, co spowodowało, że współczynnik nie wynajętej powierzchni zmniejszył się z 3,8 proc. w drugim kwartale do 3,4 proc. w trzecim kwartale 2000 r. W trakcie budowy w całej Europie Zachodniej znajduje się obecnie 10 mln mkw. powierzchni biurowych. Zostaną one oddane do użytku w 2001 i 2002 r. O olbrzymim zapotrzebowaniu może świadczyć to, że obecnie zarezerwowano już 50 proc. biur, które mają być oddane do użytku w 2001 r.
Rosną, ale wolniej
Czynsze za powierzchnie handlowe w Europie także rosną, jednak nie jest to gwałtowny wzrost. Najlepsze lokalizacje odnotowały 19- -proc. wzrost czynszów w pierwszym kwartale, 18-proc. w drugim, a obecnie czynsze wzrastają o mniej więcej 13 proc.
W najciekawszej sytuacji znajduje się Warszawa, która obecnie przekracza godzinę 12, czyli przechodzi z cyklu czynszów rosnących powoli w cykl czynszów spadających. Spowodowane jest to coraz większą ilością nowo wybudowanych centrów handlowych, o powierzchni 50-70 tys. mkw. Obecną podaż w Warszawie szacuje się na 384 tys. mkw. W budowie jest kolejne 275 tys. mkw. Jednak zdaniem ekspertów, zapotrzebowanie na powierzchnie handlowe jest tak duże, że jeszcze przez jakiś czas czynsze nie spadną. Z drugiej jednak strony, właściciele takich obiektów chcąc przyciągnąć klientów łączą funkcje handlowe z rozrywkowymi. Nowo budowane centra mają już powierzchnie przeznaczone na rozrywkę, a dobudowuje się je do starszych obiektów.
Ze spadku opłat mogą cieszyć się najemcy w Bukareszcie i Pradze. W Budapeszcie czynsze zbliżają się do minimalnego poziomu. W Moskwie, podobnie jak na rynku powierzchni biurowych, czynsze za powierzchnie handlowe znajdują się w fazie gwałtownego wzrostu.