W 2019 r. indeks średnich spółek mWIG40 wzrósł o 4 proc. Indeks małych spółek sWIG80 był jeszcze lepszy — poprawił się o 14 proc. W różnych proporcjach oba te wskaźniki giełdowe stanowią benczmarki funduszy małych i średnich spółek. Nie ma się więc co dziwić, że ich przeciętny wynik w 2019 r. uplasował się gdzieś po środku. Według serwisu analizy.pl wyniósł 9,7 proc.
Osiem funduszy małych i średnich spółek przysporzyło jednak swoim klientom w 2019 r. ponad 10 proc. zysku.
Cztery — ponad 15 proc., w tym dwa ponad 20 proc. Cztery fundusze, które zarobiły najwięcej, to Skarbiec Małych i Średnich Spółek, BNP Paribas Małych i Średnich Spółek, Investor Top 25 Małych Spółek oraz Aviva Investors Małych Spółek.
Płynność robi wynik...
Najlepiej wypadł fundusz Skarbca. W 2019 r. wypracował 23 proc. zysku. Mimo odniesienia w nazwie do małych spółek, pomijając element płynnościowy, jego benczmark to wyłącznie indeks mWIG40, a więc barometr spółek średnich. Na początku, jak i w połowie 2019 r. (nowszych danych brak) największą pozycję stanowiły jednak akcje CD Projektu, producenta gier o Wiedźminie. Stanowiły wtedy 8,2 i 9,5 proc. aktywów funduszu. Tymczasem od marca 2018 r. (a więc już niemal od dwóch lat) CD Projekt jest częścią indeksu WIG20, czyli barometru największych spółek z warszawskiej giełdy.
Obecność CD Projektu niewątpliwie korzystnie wpłynęła na wyniki funduszu Skarbca. W 2019 r. spółka niemal podwoiła swoją wartość. Przy skali zaangażowania funduszu może to oznaczać, że około jednej trzeciej zysku, jaki wypracował, wynikała tylko z tej jednej inwestycji. Michał Stalmach, zarządzający Skarbcem Małych i Średnich Spółek, zastrzega jednak, że stopę zwrotu przekraczającą 100 proc. wypracowały dwie spółki z portfela funduszu, a kolejnych osiem przyniosło przynajmniej 50 proc. zysku. Właśnie o 50 proc. w 2019 r. podrożały akcje Dino Polska. To inna duża pozycja niemająca wiele wspólnego z nazwą i benczmarkiem Skarbca Małych i Średnich Spółek. Mimo to w połowie 2019 r. utrzymywał w niej 6 proc. aktywów. Sytuacja nie jest jednak tak jednoznaczna, jak w przypadku CD Projektu. Akcje sieci sklepów trafiły do indeksu WIG20 dopiero w połowie marca 2019 r. Zarządzający Skarbcem Małych i Średnich Spółek podkreśla, że zaangażowanie w WIG20 to pochodna sytuacji płynnościowej na warszawskiej giełdzie. W przypadku niekorzystnego rozwoju sytuacji akcje mniejszych spółek po prostu trudno sprzedać.
— To właśnie obroty są często pierwszym kryterium przy analizie nowych inwestycji. Dlatego kilkanaście procent aktywów funduszu lokowane jest w akcje prywatnych spółek z indeksu WIG20, która to część może być w szczególności wykorzystywana do zarządzania płynnością — tłumaczy Michał Stalmach.
— Ze względów płynnościowych utrzymujemy z reguły kilkanaście procent aktywów subfunduszu Małych Spółek w akcjach spółek z indeksu WIG20. Odnośnie do CD Projektu warto zauważyć, że akcje tej spółki są uwzględniane w indeksie WIG20 zaledwie od niespełna dwóch lat, a przeważnie stanowiły składnik naszego subfunduszu znacznie dłużej — wtóruje mu Rafał Janczyk, dyrektor inwestycyjny Aviva Investors TFI.
Aviva Investors Małych Spółek oraz Investor Top 25 Małych Spółek w 2019 r. zarobiły dla klientów ponad 16 proc. Mechanizm tego zarobku był jednak podobny do Skarbca Małych i Średnich Spółek. Według najnowszych danych CD Projekt ma w funduszach Investori Aviva udział w wysokości 7-8 proc., co może się przekładać nawet na 40-procentowy udział w ubiegłorocznym wyniku.
— Strategia funduszu bazuje na selekcji, co oznacza, że wyszukujemy spółki charakteryzujące się perspektywami ponadprzeciętnego wzrostu. Nasz portfel charakteryzuje się też relatywnie niską rotacją — dopóki dana spółka spełnia nasze kryteria, dopóty utrzymujemy ją w aktywach. Oznacza to, że w firmach uznanych przez nas za dobre możemy być wieloletnim akcjonariuszem. Bardzo dużą wagę przywiązujemy też do płynności funduszu. Wszystkie te cechy znajdują odzwierciedlenie w aktualnej konstrukcji portfela — zaznacza Łukasz Hejak, zarządzający Investor Top 25 Małych Spółek.
…ale nie zawsze popłaca
W Investor Top 25 Małych Spółek CD Projekt to największa pozycja, w Avivie Investors Małych Spółek dopiero trzecia. O ile jednak pierwszy fundusz wśród znaczących pozycji nie ma już innych blue chipów, o tyle w drugim największą pozycją był we wrześniu PKO Bank Polski. Zachowanie jego kursu w 2019 r. pokazuje, że odchodzenie od zasadniczego profilu funduszu wcale nie musi popłacać. W 2019 r. akcje PKO BP straciły niemal 13 proc. Gdyby portfel Avivy Investors Małych Spółek był taki sam przez cały rok, wynik całego funduszu uszczupliłoby to o 1 pkt proc. Spośród czterech funduszy małych i średnich spółek, które w 2019 r. pomnażały pieniądz klientów ponadprzeciętnie, znaczących pozycji spoza segmentu, w którym nominalnie powinien operować, nie miał jedynie BNP Paribas Małych i Średnich Spółek. To jednak mikrus — jego aktywa wynoszą około 3 mln zł. Aktywa pozostałych mieszczą się w przedziale 100-150 mln zł. Nie są więc duże, ale jednak nieporównanie większe.
7,4 proc. Taka jest mediana stóp zwrotu funduszy akcji polskich małych i średnich spółek za 2019 r.