Z ostatnich danych KNF wynika, że stopa zastąpienia, czyli stosunek pierwszej emerytury do ostatniej pensji, wyniesie nie więcej niż 30 proc. Oznacza to, że przeciętny Polak, który podczas aktywności zawodowej zarabiał 5 tys. zł, otrzyma emeryturę w wysokości 1,5 tys. zł.
Bezlitosna jest też demografia. Dziś na jednego emeryta pracują cztery osoby. Za 20 lat pracować będą jedynie dwie. Dlatego, aby żyć godnie na starość, sami musimy zadbać o jesień życia. Sposobów na to jest wiele. Podejmując jednak decyzję o dodatkowym, dobrowolnym oszczędzaniu, warto porównać produkty dostępne na rynku, przyjrzeć się opłatom i możliwościom pomnażania kapitału. Im niższe koszty, tym lepiej. Należy też pamiętać, że aby oszczędzać, nie trzeba być krezusem. Nawet minimalne kwoty, ale regularnie odkładane, w długim terminie zaprocentują wyższym kapitałem.
Obligacje skarbu państwa
To papiery dłużne emitowane przez państwo. Po upływie określonego czasu emitent zobowiązuje się, że wykupi je i zapłaci odsetki. Instrument ten charakteryzuje się niskim ryzykiem, ale też mniejszym potencjałem zysku. W ofercie detalicznej skarbu państwa dostępne są cztery rodzaje obligacji: 2-letnie (DOS), 3-letnie (TOZ), 4-letnie (COI) oraz 10-letnie (EDO). Najwyższy, bo 4-procentowy, zarobek w skali roku dają te ostatnie, i to właśnie one zostały stworzone z myślą o inwestycji na emeryturę. Osoba zainteresowana kupnem obligacji musi założyć rachunek rejestrowy w PKO BP (tylko ten bank prowadzi sprzedaż). Inwestować można też w ramach indywidualnego konta emerytalnego (IKE Obligacje).
IKE i IKZE
Indywidualne konto emerytalne (IKE) oraz indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) to wyodrębniony rachunek w ramach umowy z bankiem, ubezpieczycielem, brokerem lub TFI. Klient może na nim gromadzić pieniądze pochodzące z regularnych i nieregularnych składek, a w zależności od instytucji pomnażać je za pośrednictwem różnych produktów i instrumentów finansowych (np. funduszy, obligacji, akcji). W IKE nie zapłacimy podatku Belki, jeżeli będziemy oszczędzać do emerytury, a odkładanie na IKZE wiąże się z bieżącą ulgą podatkową — daje możliwość odliczenia wpłaconych kwot od podstawy opodatkowania w danym roku. Można mieć tylko jedną umowę IKE i tylko jedną umowę IKZE w tym samym czasie.
PPE
Pracowniczy program emerytalny to forma oszczędzania na emeryturę tworzona w zakładach pracy. W ramach umowy z ubezpieczycielem, towarzystwem funduszy inwestycyjnych lub emerytalnych, uczestnicy mają możliwość odkładania składki podstawowej (finansowanej przez pracodawcę, nie więcej niż 7 proc. wynagrodzenia) oraz dodatkowej (finansowanej przez pracownika, której wysokość sam określa).
W zależności od instytucji, wpłacone na rachunek PPE oszczędności można pomnażać za pośrednictwem różnych instrumentów finansowych, np. ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych (UFK). Po osiągnięciu wieku emerytalnego zgromadzone pieniądze można wypłacić jednorazowo lub w ratach bez podatku od zysków kapitałowych.
Fundusze inwestycyjne
Towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), zarządzające powierzonymi pieniędzmi, umożliwiają inwestycje w wiele klas aktywów (akcje, obligacje, surowce) i na różnych rynkach (w Polsce i za granicą). Aby zainwestować, wystarczy nawet 100 zł. Dzięki parasolowej konstrukcji klient ma możliwość przenoszenia kapitału pomiędzy różnymi funduszami (np. akcji do obligacji) i odraczania podatku od zysków kapitałowych. Jednostki uczestnictwa można kupić za pośrednictwem strony internetowej danego TFI, w supermarketach funduszowych, a także w placówkach banków i u pośredników finansowych. W fundusze można inwestować też w ramach IKE i IKZE, a część powierników oferuje także tzw. portfele modelowe (z góry określoną alokacją kapitału) oraz produkty cyklu życia, które dostosowują portfel do wieku inwestora.
Inwestycje giełdowe
Na giełdzie papierów wartościowych można bezpośrednio inwestować w akcje, certyfikaty inwestycyjne, fundusze indeksowe (ETF) oraz instrumenty pochodne. Jest to jedna z najbardziej ryzykownych form oszczędzania, przeznaczona dla doświadczonych inwestorów. Aby handlować na GPW, trzeba założyć rachunek maklerski, można też skorzystać z brokerskiej oferty IKE i IKZE. Wówczas klient ma niższe od standardowych stawki prowizji i opłat (np. w DM BOŚ wynoszą 0,38 proc. dla akcji, jednak nie mniej niż 5 zł), a jeśli nawet nie planuje oszczędzać do emerytury, to dzięki IKE może na wiele lat odroczyć podatek. Większość brokerów nie pobiera także opłat za prowadzenie rachunku (np. DM BOŚ, DM BZ WBK, DM BDM czy DI BRE). Obecnie IKE oferuje 8 biur maklerskich, a IKZE — 4.
Polisy inwestycyjne
Oferowane są przez ubezpieczycieli i łączą w sobie inwestycje w fundusze (UFK) z ubezpieczeniem na życie. Zwykle nie mają rozbudowanej części ochronnej, ale umożliwiają dostęp w ramach jednego produktu do szerokiej palety funduszy. Pozwala to lokować oszczędności w różne klasy aktywów (akcje, obligacje, surowce) i na przeróżnych rynkach. Przez cały okres trwania polisy nie jest pobierany podatek od zysków kapitałowych. Wadą tych rozwiązań są jednak wysokie koszty (opłaty manipulacyjne i za zarządzanie), sięgające rocznie nawet 6 proc. wartości aktywów netto. Wcześniejsze zerwanie polisy wiąże się z opłatami likwidacyjnymi, które w pierwszych latach trwania umowy wynosić mogą nawet 90 proc. zainwestowanego kapitału. [JAG]