Nie trzeba płacić podatku od sfinansowanych przez pracodawcę opłat za transport i zakwaterowanie pracowników kierowanych do wykonywania pracy poza Polską. Taki jest efekt wydanego w ubiegłym miesiącu orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), już prawomocnego. To przełomowy wyrok. Zmienia niekorzystne dla podatników stanowisko NSA sprzed pięciu lat, które jednolicie podzielały później sądy administracyjne.
Czyj to interes
W wyroku z 29 listopada 2018 r. (sygn. akt: II FSK 799/18) NSA stwierdził: “wydatki ponoszone przez pracodawcę na zapewnienie noclegów dla swoich pracowników w miejscu wykonywania przez nich pracy na jego rzecz, z wyłączeniem podróży służbowej, będą stanowić dla nich przychód, w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, od którego płatnik jest obowiązany pobrać zaliczkę na podatek". Teraz orzekł inaczej, o czym przesądziło uznanie pierwszeństwa regulacji unijnych przed krajowymi i fakt, że odpowiednie przepisy wspólnotowe wdrożyliśmy do polskiego prawa.
Proces zakończony tegorocznym sierpniowym wyrokiem - o sygnaturze II FSK 270/21 - dotyczył spółki, która wysyła pracowników do państw Unii Europejskiej (UE), gdzie realizują jej działalność na podstawie porozumień (aneksów) do umów o pracę, czasowo zmieniających miejsce jej wykonywania. Takie przeniesienia służbowe trwają średnio kilka miesięcy – wynika z dokumentów z postępowania sądowego w tej sprawie. Firma zajmuje się montażem, remontem i konserwacją technologicznych linii produkcyjnych. Poza Polską swoje usługi realizuje głównie na zlecenie podmiotów z krajów UE.
Rozstrzygnięcie zapadło w związku ze sporem, jaki spółka toczyła ze skarbówką, do której zwróciła się o wydanie indywidualnej interpretacji dotyczącej skutków podatkowych bezpłatnego zagwarantowania pracownikom zakwaterowania przez okres czasowego ich delegowania do wykonywania pracy za granicą bądź w innej miejscowości w Polsce. Według niej to nie powinno obciążać ich podatkowo. Zwracała uwagę, że zapewnienie noclegu leży w interesie pracodawcy - to on ponosi jego koszty, skoro wiążą się ze świadczeniem pracy na rzecz spółki.
Nie zgodził się z tym ani organ podatkowy, ani Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Krakowie, rozpatrujący skargę spółki na stanowisko skarbówki.
„WSA wskazał, że sam fakt zamieszkiwania poza stałym miejscem pobytu nie oznacza, że pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy i że używa danego lokalu w celach służbowych. Zakwaterowanie w miejscu wykonywania obowiązków pracowniczych nie jest związane z samym procesem pracy, jak w przypadku przygotowania stanowiska pracy wraz z urządzeniami, narzędziami i materiałami” – czytamy w analizie KPMG dotyczącej przebiegu sporu.
Krakowski sąd stwierdził w zasadzie, że udostępniona kwatera spełnia pozapracownicze potrzeby życiowe. Nie był to jedyny argument na podważenie twierdzeń spółki o tym, w czyim interesie jest opłacenie noclegu.
“Zapewnienie osobie oddelegowanej bezpłatnego zakwaterowania nie wynika ze zdarzenia o charakterze nietypowym lub okazjonalnym, lecz jest związane z wykonywaniem zadań służbowych w nowym miejscu pracy, zaakceptowanym przez pracownika w drodze porozumienia stron. To prowadzi do wniosku, że w razie braku tego świadczenia, pracownik musiałby ponieść przedmiotowy wydatek” – stwierdził WSA w uzasadnieniu wyroku oddalającym skargę, który zapadł 13 sierpnia 2020 r.
Sąd tym samym ocenił, że przyjęcie świadczenia oferowanego przez pracodawcę leży w interesie pracownika. Także dlatego, że umożliwia mu zapewnienie właściwych warunków socjalnych, które powinien sfinansować z uzyskiwanych dochodów - czyli przynosi konkretną korzyść.
Zmiana frontu
Sierpniowe orzeczenie NSA zmienia podejście nie tylko do finansowania noclegów.
– NSA stwierdził, że koszty poniesione przez pracodawcę na zakwaterowanie oraz na transport pracowników delegowanych za granicę na krótkie okresy - w istocie przypominające podróże służbowe - zgodnie z dyrektywami 96/71/WE i 2014/67/WE nie są zaliczane do wynagrodzenia pracowników. W związku z tym, również na podstawie przepisów podatkowych, nie można uznać ich za przychód, od którego pracodawca powinien pobierać zaliczki na podatek – streszcza sentencję orzeczenia Katarzyna Serwińska, doradca podatkowy i partner w Kancelarii Raczkowski.
Sąd odniósł taki pogląd także do tego rodzaju świadczeń przy oddelegowywaniu na terenie Polski.
– Warto zwrócić uwagę, że delegowanie i oddelegowanie to nie to samo. Delegacją jest krótkie i jednorazowe wykonanie obowiązków służbowych poza siedzibą pracodawcy, np. wyjazd szkoleniowy lub spotkanie z klientem. Natomiast oddelegowanie oznacza czasowe przeniesienie miejsca świadczenia zadań pracowniczych. Przykładowo, pracownik firmy budowlanej może być wysłany do innego miasta lub kraju, aby budować tam obiekt na zlecenie kontrahenta – mówi Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy w firmie inFakt.
Wskazane przez niego różnice mają określone znaczenie w rozliczeniach z fiskusem.
– Koszty związane z delegacją mieszczące się w dietach lub innych świadczeniach od pracodawcy są zwolnione z opodatkowania. Jeśli nie zapewnia on wyżywienia, wypłaca pracownikowi dietę, by ten sam pokrył wydatki na ten cel. Gdy posiłek kosztuje więcej, z pensji należy potrącić podatek od tej nadwyżki. Przy przekroczeniu o 100 zł będzie to 12 zł lub 32 zł, czyli PIT zależny od progu podatkowego, w jakim znajdują się dochody zatrudnionego – wylicza ekspert inFaktu.
Oddelegowanie jest rozliczane inaczej. Sfinansowane przez firmę zakwaterowanie nie podlega opodatkowaniu do kwoty 500 zł miesięcznie. Wynajęcie pracownikowi hotelu za 1 tys. zł oznacza zatem odprowadzenie PIT od połowy tej kwoty.
Co dalej
Na razie nie wiadomo, jak do przełomowego wyroku odniesie się fiskus i czy dojdzie do zmiany prawa. Katarzyna Serwińska twierdzi, że co prawda orzeczenie dotyczy opodatkowania, ale według niej i innych prawników Kancelarii Raczkowski powinno mieć zastosowanie również do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
– Skoro wartość tych świadczeń nie stanowi przychodu podatkowego, nie powinna być wliczana do podstawy wymiaru składek – wyjaśnia Katarzyna Serwińska.
Według Piotra Juszczyka wyrok daje podatnikom silne argumenty w relacjach z organami podatkowymi, ale zwraca uwagę, że chodzi o orzeczenie precedensowe.
– W Polsce prawo precedensu nie obowiązuje. Dopóki nie zmienią się przepisy, urzędy skarbowe mogą różnie podchodzić do tego wyroku – mówi ekspert inFaktu.
Nie wyklucza jednak, że niektórzy przedsiębiorcy zechcą mimo wszystko występować o uznanie praw płynących z obecnego stanowiska NSA. W związku z tym firmom znajdującym się w sytuacji analogicznej do spółki, której dotyczy orzeczenie, poleca skorygować odprowadzony w przeszłości podatek i wystąpić do urzędów z wnioskami o stwierdzenie nadpłaty.
– We wniosku należy posłużyć się wyrokiem NSA. Być może zmieni się podejście skarbówki i będzie można odzyskać należności. Przy czym nie chodzi o korektę na rzecz firmy, ale podatku potrąconego od wynagrodzeń pracowników. Powstaje więc pytanie, czy zakłady pracy zechcą toczyć ewentualne spory z urzędami – zastanawia się Piotr Juszczyk.
Przewiduje natomiast, że pracodawcy zaczną stosować się do wyroku na bieżąco.