Inwestor Wojtek: Na starość nie trzeba ciągle inwestować w tym samym miejscu

W pierwszym odcinku rozważań na temat indywidualnych form oszczędzania na starość pozwalających na uniknięcie tzw. podatku Belki wspomniałem, że wypłata z tego typu produktów nie jest tym, co potocznie rozumie się pod tym pojęciem. Od tego chciałbym rozpocząć drugi odcinek. Zarówno w przypadku IKE, IKZE, jak i OIPE pojęcie wypłaty oznacza wypłatę pieniędzy po osiągnieciu określonego progu wiekowego. I tak go używałem w pierwszej części. Faktycznie jednak pieniądze można jednak wypłacić wcześniej, co - w zależności od okoliczności - nazywa się wypłatą transferową lub zwrotem.

Wypłata transferowa to po prostu przeniesienie swojego IKE, IKZE lub OIPE z jednej instytucji do drugiej. Nie wiąże się ona z koniecznością zapłacenia jakiegokolwiek podatku. Innymi słowy, jeśli dojdzie się do wniosku, że lepsze IKE lub IKZE jest w innej instytucji finansowej niż ta, z którą ma się umowę, można się przenieść, a nie jest się uwiązanym do ukończenia 65, 60 czy 55 lat.

Dlaczego nie piszę, że można dojść do wniosku, że lepsze OIPE prowadzi inna instytucja? Bo całe OIPE to według mnie unijny niewypał, który zrodził się w głowach eurokratów z Brukseli. Teoretycznie miało pozwalać na odkładanie na emeryturę ciągle do tego samego worka przenoszącym się z kraju do kraju w ramach Unii Europejskiej. W całej UE na uruchomienie OIPE zdecydowały się jednak tylko dwie instytucje finansowe. I to – mówiąc szczerze – dość niszowe. W efekcie jest ono dostępne jedynie w sześciu krajach, z czego jedynym, w którym ze sobą konkurują, są Czechy.

Wypłata co nie jest wypłatą

Dokonując wypłaty transferowej z IKE lub IKZE, można się przy tym przenieść między instytucjami różnego typu – z biura maklerskiego do TFI albo na odwrót. Przy tej okazji przypomnę, że zarówno IKE, jak i IKZE można założyć w banku, towarzystwie ubezpieczeniowym, funduszu inwestycyjnym (zarówno tym rodem z TFI, jak i PTE znanym z prowadzenia OFE), biurze maklerskim czy specyficznej formie rachunku maklerskiego wyłącznie do gromadzenia detalicznych obligacji skarbowych.

Właściwie specyficzną formą rachunku maklerskiego jest też OIPE, bo choć można je założyć w formie rachunku maklerskiego – i właśnie w takiej formie są w Polsce oferowane – to ten rachunek bardziej przypomina fundusz inwestycyjny niż rachunek maklerski. Nie można bowiem samemu kupować instrumentów do portfela, a wraz ze zbliżaniem się wieku uprawniającego do nieopodatkowanej wypłaty następuje tam automatyczna redukcja udziału części akcyjnej w całości inwestycji.

Jeśli chodzi o normalne rachunki maklerskie, to warto zwrócić uwagę, że wypłaty transferowe pomiędzy nimi mogą mieć nie do końca charakter wypłaty. Formuła wypłaty transferowej umożliwia przeniesienie aktywów (akcji, obligacji) z jednego rachunku maklerskiego na drugi prowadzony w innej instytucji finansowej. W przypadku innych wypłat transferowych najpierw następuje spieniężenie tego, co się zgromadziło, a z instytucji do instytucji przekazywana jest wyłącznie gotówka. No dobra, niezupełnie gotówka, bo nikt tych pieniędzy do ręki nie dostaje, tylko idzie przelew, ale wiadomo, o co chodzi.

Elastyczność IKE godna uwagi

Co ciekawe, mimo że IKE jest co do zasady produktem indywidualnym, wypłata transferowa może obejmować transfer aktywów do PPE, a więc zbiorowego programu emerytalnego. Działa to i w drugą stronę – z PPE do IKE. Ta opcja istnieje tylko w przypadku IKE. Majątek zgromadzony w IKZE można przenieść tylko do innej instytucji prowadzącej IKZE. OIPE jest zaś przypadkiem specyficznym. Można dokonać wypłaty transferowej z IKE do OIPE, ale jeśli ktoś się na to zdecyduje, zostanie uwięziony u jedynego dostawcy OIPE, jaki w Polsce działa. Wypłata transferowa w drugą stronę nie została bowiem przewidziana.

Specyficznym przypadkiem wypłaty transferowej jest transfer majątku na IKE lub IKZE innej osoby – tzw. osoby uprawnionej – w przypadku zgonu oszczędzającego. Tego wątku, jak również kwestii dziedziczenia nie będę jednak rozwijał. Umówmy się, po to zakłada się IKE, IKZE czy OIPE i wpłaca tam jakieś pieniądze, by samemu po nie sięgnąć, gdy młodym się już nie będzie.

W przypadku wszystkich trzech formuł oszczędzania na starość istnieje co prawda wentyl bezpieczeństwa w postaci wcześniejszej wypłaty samemu sobie, zwanej formalnie zwrotem, ale o tym opowiem w kolejnym odcinku.