Jak wpłynąć na skład rady nadzorczej?

Jarosław Chałas
opublikowano: 2003-01-21 00:00

Rada nadzorcza (RN) z założenia powinna reprezentować interesy ogółu akcjonariuszy, jednak w obrębie akcjonariatu występuje wielość interesów, które niełatwo jest wypośrodkować. Nic więc dziwnego, że podmioty dysponujące większością w kapitale zakładowym, starają się wpływać na działalność spółki w sposób jak najbardziej adekwatny do swoich interesów. Wyrazem tego może być także dążenie do obsadzania organów spółki przez osoby zaufane, dające gwarancje należytego reprezentowania interesów danej grupy akcjonariuszy.

Z drugiej strony rola, jaką w spółce odgrywa RN, jest znaczna, zwłaszcza w kontekście braku możliwości samodzielnego podejmowania działań kontrolnych przez poszczególnych akcjonariuszy. W przeciwieństwie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością akcjonariusze nie mogą przecież domagać się wglądu do dokumentów spółki, sporządzać na własny użytek bilansów czy też wyciągów z ksiąg rachunkowych spółki, jak również podejmować samodzielnie innych czynności o charakterze nadzorczo-kontrolnym.

Zasada równego traktowania akcjonariuszy, bez względu na liczbę posiadanych akcji, przejawia się także w sferze wpływów na skład osobowy organów spółki.

Kodeks spółek handlowych przyznaje akcjonariuszom mniejszościowym możliwość powołania w skład RN własnego przedstawiciela (wybory formie głosowania odrębnymi grupami). Możliwość umiejscowienia w RN rzecznika własnych interesów stanowi istotny element konglomeratu uprawnień, określanych potocznie zbiorczą nazwą praw mniejszości.

Dla skutecznej realizacji powyższego prawa konieczne jest wypracowanie konsensusu w obrębie grupy akcjonariuszy, reprezentujących łącznie 1/5 kapitału zakładowego.

W szczególnych wypadkach może być to kilku, a nawet jeden akcjonariusz, gdyż istotna jest tu ułamkowa wielkość udziału w kapitale zakładowym, a nie liczba osób skupiająca określoną liczbę akcji. Statut spółki może przewidywać, iż do wystąpienia z żądaniem przeprowadzenia głosowania odrębnymi grupami uprawniona będzie grupa akcjonariuszy, których akcje stanowią mniejszy ułamek kapitału zakładowego, co czyni pozycję akcjonariatu mniejszościowego korzystniejszą.

Spełniająca powyższy wymóg grupa akcjonariuszy powinna złożyć stosowny wniosek, inicjujący szczególną procedurę wyborczą. Wniosek taki obliguje najbliższe walne zgromadzenie do przeprowadzenia wyborów. Kodeks nie przewiduje żadnych szczególnych wymogów co do formy wniosku. Dla skuteczności wniosku wystarczające jest zatem, aby zawierał on wyraźne żądanie przeprowadzenia wyborów w szczególnym trybie głosowania odrębnymi grupami. Akcjonariusze mniejszościowi nie muszą w jakikolwiek sposób uzasadnić wniosku. Żądanie należy zgłosić zarządowi spółki.

Wniosek powinien być złożony odpowiednio wcześniej, tak aby sprawę wyborów odrębnymi grupami można było umieścić w porządku obrad najbliższego walnego zgromadzenia. Należy także przyjąć za dopuszczalną sytuację, gdy wniosek będzie stanowił integralną część wniosku o zwołanie nadzwyczajnego walnego zgromadzenia, który może zostać złożony przez akcjonariuszy reprezentujących 1/10 kapitału zakładowego.

Jeśli zarząd odmówi zwołania walnego zgromadzenia celem dokonania wyborów członków RN, akcjonariuszom przysługuje możliwość zwrócenia się do sądu rejestrowego.