Eksperci KPMG w najnowszym raporcie pt. „Mechanizm WHT pay and refund. Podsumowanie trzech lat rewolucji podatkowej” dokonali szczegółowej analizy kolejnych etapów wdrożenia mechanizmu poboru podatku u źródła (WHT). Ocenili, że po trzech latach od wprowadzenia Polskiego Ładu podmioty gospodarcze nadal borykają się z licznymi wyzwaniami związanymi ze stosowaniem nowych regulacji.
Dotyczą one m.in. definicji "rzeczywistego właściciela", a także dochowywania wymogu "należytej staranności" przez płatników – czyli konkretnych działań związanych z gromadzeniem dokumentacji oraz weryfikacją informacji, oczekiwanych przez administrację skarbową w celu skorzystania ze zwolnienia lub preferencji.
Według partnera w zespole ds. podatków międzynarodowych w KPMG Michała Niżnika, rozszerzenie definicji pojęcia „rzeczywistego właściciela” spowodowało, że zakres informacji, które płatnik powinien posiadać uległ istotnemu zwiększeniu. "W konsekwencji definicja rzeczywistego właściciela w ustawach o PIT i CIT stała się bardziej złożona w stosowaniu dla polskich płatników. Wzrosło przez to ryzyko odmiennych interpretacji tych okoliczności przez podmioty stosujące przepisy (polskich płatników) i organy podatkowe, które je weryfikują" – wyjaśnił ekspert.
Ponadto - jak zauważono w raporcie - płatnicy podatku u źródła borykają się z niejasną definicją "należytej staranności". "Drugi projekt objaśnień z 2023 r. wskazuje na wymogi, które mogą być postrzegane przez płatników jako trudne do spełnienia lub niejednoznaczne" - stwierdził Niżnik. Dodał, że w tych okolicznościach ważne jest, żeby złapać pewną równowagę, próbując racjonalnie podchodzić do nałożonych obowiązków, z zabezpieczeniem siebie i swojej organizacji przed potencjalnymi sankcjami.
Autorzy publikacji uważają, że zasady opodatkowania WHT wprowadzane były wieloetapowo, a do dziś brak jest obowiązujących objaśnień Ministerstwa Finansów w zakresie stosowania tych przepisów. W konsekwencji na przestrzeni kilku lat powstawały rozbieżne linie interpretacyjne, praktyka administracji niejednokrotnie wychodziła „poza ramy” ustawowe, a projekty objaśnień zamiast wskazówek, dostarczały kolejnych wątpliwości.
Napisano, że w obszarze podatku u źródła, niezależnie od mechanizmu pay and refund, występują inne kontrowersyjne kwestie, w tym dotyczące akceptowania i stosowania koncepcji „look through approach”. Przypomniano, że "umożliwia ona zastosowanie preferencji podatkowej wobec podmiotu będącego dalej w łańcuchu płatności, jeśli jest on rzeczywistym podatnikiem otrzymanej należności i spełnia pozostałe wymagane warunki".
"Obszar „look-through approach” pokazuje jak duża jest zmienność prawa podatkowego, nawet w sytuacji, w której brak jest jakichkolwiek działań czysto legislacyjnych. Po latach akceptowania tej koncepcji, nastąpiła tendencja do jej negowania lub „limitowania”. Taki stan rzeczy nie sprzyja stabilizacji obrotu gospodarczego" – oceniła partnerka w zespole ds. podatków międzynarodowych w KPMG Sabina Sampławska.