Realizacja Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich skończy się w czerwcu 2005 r. Już teraz udało się zakontraktować niemal wszystkie środki.
Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich (PAOW) jest oparty na umowie kredytowej podpisanej między Polską a Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju (Bankiem Światowym). Została ona zawarta w 2000 r. Jego realizacja ma się przyczynić m.in. do zwiększenia zatrudnienia poza rolnictwem, wsparcia procesu umacniania samorządów i rozwoju regionalnego. Budżet programu wynosi 297,9 mln EUR, z czego 118 mln EUR pochodzi z Banku Światowego. Za koordynację wdrażania dwóch komponentów (A i B-1) programu odpowiedzialne jest Ministerstwo Gospodarki i Pracy (MGiP). W ramach komponentu A wykorzystano 100 proc. środków, natomiast w przypadku podkomponentu B-1 — tylko 98 proc.
Mikropożyczki
Mikropożyczki — jednorazowe dotacje inwestycyjne oraz doradztwo i szkolenia z zakresu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej — można było uzyskać w ramach komponentu A. Maksymalna kwota mikropożyczki wynosiła równowartość 5 tys. USD, okres spłaty wynosił do 36 miesięcy, a oprocentowanie wahało się od 4,48 do 7,94 proc. Udzielane dotacje miały wartość 3,6 tys. zł — mogły z nich korzystać osoby rozpoczynające pozarolniczą działalność gospodarczą. Realizacja tego komponentu wystartowała w styczniu 2003 r., a zakończyła się we wrześniu 2004 r. W tym czasie udzielono ponad 4,6 tys. pożyczek na łączną kwotę powyżej 56 mln zł. Ponad połowa, bo 2,9 tys. pożyczkobiorców otrzymała również jednorazową dotację. Wszystkie osoby korzystające z programu zostały dodatkowo objęte doradztwem. W efekcie udzielonych pożyczek i dotacji utworzonych zostało blisko 3 tys. przedsiębiorstw.
Przekwalifikowanie
Celem drugiego komponentu (B-1) było wsparcie rozwoju gospodarczego, zwiększenie dochodów i aktywizacja mieszkańców obszarów wiejskich.
W ramach programu przeciwdziałano bezrobociu poprzez organizację projektów szukania pracy, klubów i giełd pracy, a także poradnictwo zawodowe i socjalne. Organizowano również szkolenia zawodowe. Okresowe zatrudnienie dotyczyło takich prac, jak rekultywacja, oczyszczanie środowiska, odbudowa infrastruktury publicznej, a także wsparcie domów opieki dla seniorów, szkół czy przychodni. Z kolei działania nakierowane na wspieranie małych przedsiębiorstw obejmowały szkolenia poświęcone prowadzeniu działalności gospodarczej, świadczeniu usług księgowych, finansowych, prawnych i marketingowych, a także pomocy w kontaktach z administracją. Kompleksową formą wsparcia dla małych firm były inkubatory przedsiębiorczości. Wsparcia udzielano również osobom planującym rozpoczęcie działalności gospodarczej. Wybrani w drodze konkursu konsultanci świadczyli też usługi planowania rozwoju lokalnego z uwzględnieniem możliwości rozwoju przedsiębiorczości.
Realizacja programu rozpoczęła się 1 października 2001 r., a kontrakty podpisywano do końca 2004 r. Realizowano go na obszarze siedmiu województw: świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, zachodniopomorskiego, małopolskiego, warmińsko-mazurskiego i kujawsko-pomorskiego. Z różnych form wsparcia skorzystało 72,5 tys. osób.
Wyniki
Z efektów realizacji programu bardzo zadowoleni są zarówno reprezentanci Ministerstwa Gospodarki i Pracy, jak i Banku Światowego.
— Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich można określić jako nowatorski, integrujący różne środowiska, efektywny i trwały. Doświadczenia zdobyte w trakcie jego realizacji będą też pomocne przy wprowadzaniu działania 2.3 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, które służy wsparciu osób pochodzących z obszarów rolniczych — mówi Marek Szczepański, podsekretarz stanu w MGiP.
Zdaniem Ryszarda Malarskiego z Banku Światowego, program przyczynił się do zwiększenia zatrudnienia poza rolnictwem, decentralizacji samorządowej i tworzenia regionów oraz wsparcia rozwoju instytucjonalnego niezbędnego do absorpcji środków przedakcesyjnych i strukturalnych Unii Europejskiej.