Nowe przepisy dotyczące transformacji firm

Już od połowy tego miesiąca zaczną w Polsce obowiązywać przepisy istotne dla takich przedsięwzięć jak reorganizacja firm – o zasięgu krajowym, jak i zagranicznym. Wprowadzi je wchodząca w życie 15 września nowelizacja Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.), wdrażająca do polskiego prawa postanowienia unijnej dyrektywy odnoszące się do transgranicznego podziału, łączenia i przekształcania spółek.

Podział na pięć sposobów

Zgodnie z nowelizacją podziału będzie można dokonać przez: przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały albo akcje spółki przejmującej (czyli podział przez przejęcie), zawiązanie nowych spółek, przejęcie i zawiązanie nowej spółki, a także przez wydzielenie oraz wyodrębnienie. Każde z tych przedsięwzięć będzie możliwe tylko poprzez przenoszenie majątku (lub jego części) spółki dzielonej na nowo zawiązane.

Przedstawiciele Kancelarii EY Law – Andrzej Laprus, starszy menedżer i Wiktor Sobol, junior associate – zwracają przy tym uwagę, że podział przez wydzielenie pozwoli na przeprowadzenie operacji transgranicznej zbliżonej w skutkach do przekształcenia oddziału przedsiębiorcy zagranicznego w spółkę kapitałową, czyli przez wydzielenie części majątku spółki alokowanego w ramach oddziału, przy zachowaniu sukcesji uniwersalnej praw i obowiązków. Taka operacja nie jest możliwa na podstawie obecnych przepisów.

Zdaniem obu ekspertów niezwykle ważną zasadę wprowadzono w regulacjach dotyczących podziału przez wyodrębnienie, możliwym w przypadku operacji transgranicznych i krajowych. Ma on polegać na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą (to jedynie przy krajowych transakcjach) lub na nowo zawiązany podmiot albo podmioty. Przeniesienie to nastąpi za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących bądź nowo zawiązanych. Obejmie je spółka dzielona, a nie – jak przy podziale przez wydzielenie – jej wspólnicy.

Spółki przejmujące lub nowo zawiązane powstałe w rezultacie podziału wstąpią w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. Co ważne, firma, która w toku postępowania o prawo objęte przeniesionym majątkiem nabędzie - w wyniku podziału przez wydzielenie albo wyodrębnienie - część majątku dzielonej firmy, będzie mogła wejść w jej miejsce do tego postępowania, bez potrzeby uzyskania zgody strony przeciwnej.

Uproszczone połączenia

Natomiast dla planujących fuzje znowelizowane prawo stworzy możliwość zastosowania uproszczonego trybu takiej operacji, czyli dokonania połączenia firm bez przyznania udziałów albo akcji spółki przejmującej. Będzie to dopuszczalne pod warunkiem, że jeden wspólnik posiada bezpośrednio lub pośrednio wszystkie udziały lub akcje w łączących się spółkach - albo ich wspólnicy posiadają w nich udziały lub akcje w takiej samej proporcji.

Jak wyjaśniają eksperci z Kancelarii EY Law, w tym trybie nie trzeba będzie w planie połączenia określać stosunku wymiany oraz zasad przyznania udziałów ani poddawać tego planu badaniu przez biegłego rewidenta. Nie będzie też konieczności sporządzania sprawozdania zarządu spółki przejmowanej uzasadniającego połączenie czy podejmowania uchwały w tej sprawie przez wspólników spółki przejmowanej.

Jednocześnie dla ochrony praw wierzycieli kodeks zastrzega, że gdy jeden wspólnik posiada pośrednio wszystkie udziały albo akcje w spółce przejmowanej, a połączenie nastąpi w uproszczony sposób, to wierzyciel nieuczestniczącej w tym spółki, posiadającej bezpośrednio wszystkie udziały albo akcje spółki przejmowanej, będzie mógł żądać od niej zabezpieczenia swoich roszczeń w ciągu miesiąca od ogłoszenia planu połączenia. Musi jednak uprawdopodobnić, że połączenie zagraża ich zaspokojeniu.

Nowe uprawnienia SKA

Na zmiany dotyczące przekształceń przedsiębiorstw wpłynął przede wszystkim wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (UE) w sprawie C-106/16 Polbud Wykonawstwo. Trybunał orzekł, że polskie przepisy nie są zgodne z zasadą swobody przedsiębiorczości wynikającą z postanowień traktatowych w przypadku przeniesienia firmy z jednego państwa członkowskiego do drugiego w celu przekształcenia jej w spółkę prawa tego państwa. Nasze prawo wymaga wtedy rozwiązania spółki i to się zmieni.

– Nowe przepisy zniosą wymóg przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego określonego w art. 270 pkt 2 kodeksu dla spółki z o.o. i w art. 459 pkt 2 dla spółki akcyjnej, gdy ich siedziby będą przenoszone do państw członkowskich UE lub EOG i tamtejsze prawo to dopuszcza. Zmiany te są konieczne – stwierdza w opinii do nowelizacji Norbert Maliszewski, sekretarz stanu, szef Rządowego Centrum Analiz.

Jak wskazują Andrzej Laprus i Wiktor Sobol, odzwierciedleniem stanowiska Trybunału jest nowy przepis K.s.h., zgodnie z którym spółki kapitałowe oraz komandytowo-akcyjne (SKA) będą mogły przekształcać się w podmioty zagraniczne mające formę wymienioną w załączniku II do unijnej dyrektywy 2017/1132 - podlegającą prawu państwa UE lub EOG i mającą tam siedzibę statutową, zarząd główny lub główny zakład. Taka operacja ma wymagać jednoczesnego przeniesienia tam co najmniej siedziby statutowej. Eksperci Kancelarii EY Law informują, że w wyniku przekształcenia firma będzie mogła zmienić formę prawną na odpowiadającą jej w prawie obcym, czyli np. polska spółka z o.o. na niemiecką GmbH.

SKA czekają też inne korzystne rozwiązania. Taki podmiot będzie mógł uczestniczyć w procesach połączeń jako spółka przejmująca albo nowo zawiązana, a w operacjach podziału – jako dzielona.

Zdaniem Norberta Maliszewskiego umożliwienie dokonywania transgranicznych transformacji, w których spółka komandytowo-akcyjna może być podmiotem przejmującym albo nowo zawiązanym i zarazem niedopuszczenie przeprowadzenia analogicznych przedsięwzięć na rynku krajowym byłoby nielogiczne. Poza tym mogłoby prowadzić do dyskryminacji polskich spółek uczestniczących w krajowych procesach przekształceń.