Łączna wartość transakcji venture capital (VC) z udziałem krajowych start-upów w trzech kwartałach 2023 r. spadła aż o 54 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2022 r. Najnowszy raport „Transakcje na polskim rynku VC w Q3 2023” opracowanym przez PFR Ventures i fundusz Inovo.vc wskazuje, że trend spadkowy widać także w skali globalnej — w całej Europie inwestorzy dokapitalizowali spółki technologiczne kwotą o 49 proc. mniejszą, a w Europie Środkowo-Wschodniej aż o 76 proc., na co wpływ może mieć wojna w Ukrainie.
Rynek wyczekuje pieniędzy z nowej perspektywy
Od stycznia do września 2023 r. fundusze VC i aniołowie biznesu zainwestowali w polskie (lub współtworzone na świecie przez Polaków) spółki 1,2 mld zł, z czego 424 mln zł w III kw. Nie było ani jednej megarundy, czyli transakcji o wartości znacząco przewyższającej pozostałe.
Spadać zaczęła także liczba rund inwestycyjnych, co wiąże się ze specyfiką polskiego sektora VC w dużej mierze uzależnionego od kapitału publicznego. W pierwszej części roku nadal notowany był wysyp transakcji o wartości około 1 mln zł realizowanych głównie przez fundusze z programu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju zasilanych unijnym kapitałem. Podmioty te spieszyły się, by w terminie zdążyć wydać zasoby. Pieniądze z poprzedniej perspektywy właśnie się wyczerpują, a na dopływ nowych trzeba jeszcze poczekać.
— W III kw. odnotowaliśmy istotny spadek liczby rund seed [w spółki na bardzo wczesnym etapie rozwoju — red.]. Ma to związek z nałożeniem się dwóch zjawisk: globalnego spadku wycen i liczby transakcji, ale również kończącego się horyzontu programu POIR, który wkrótce zostanie zastąpiony przez FENG — potwierdza Maciej Ćwikiewicz, prezes PFR Ventures, cytowany w raporcie.
Jednocześnie wzrosła liczba wyższych rund, choć nadal jest ich jak na lekarstwo. W III kw. fundusze OTB Ventures, 42CAP, Tola Capital zainwestowały 78,7 mln zł w ramach rundy A w spółkę KYP.ai. Transakcje na takim samym poziomie domknęły również firmy: AI Clearing — 57,9 mln zł od Prudence VC, FJ Labs, Inovo VC, Tera Ventures, Innovation Nest; Inuru — 48 mln zł od nieujawnionego inwestora branżowego, Aper Ventures, Adamed Technology i Aria. Przeprowadzona została ponadto niejawna transakcja na poziomie rundy B o wartości szacowanej przez PFR Ventures na 20-55 mln zł. Pozostałe inwestycje nie przekraczały 15 mln zł.
W ostatnich miesiącach wzrosła nieco średnia wartość transakcji — do 4,5 mln zł, a mediana niezmiennie utrzymuje się na poziomie 1,1 mln zł. Pierwszy wskaźnik odzwierciedla „spadek liczby relatywnie niewielkich transakcji w porównaniu z poprzednimi okresami”, a w Polsce nadal najczęściej inwestuje się niewielkie kwoty w spółki, których technologia dopiero zaczyna być rozwijana i wprowadzana na rynek.
Blisko tyle wynosi łączna wartość transakcji zrealizowanych w trzech kwartałach roku. Dla porównania: wartość rynku VC w całym 2022 r. sięgnęła 3,6 mld zł.
Tyle spółek technologicznych zostało zasilonych kapitałem na rozwój przez fundusze VC w III kw. 2023 r.
Doświadczeni menedżerowie biorą się za start-upy
Karol Lasota, principal w Inovo.vc, zwraca natomiast uwagę na profesjonalizowanie się sektora startupowego w Polsce.
— Najważniejsze jest to, czego w raporcie jeszcze nie widać, tj. rosnąca liczba interesujących transakcji pre-seed w spółkach polskich założycieli z doświadczeniem w globalnych firmach technologicznych [transakcje nie zostały jeszcze ogłoszone — red.]. To rundy, które były prowadzone przez globalnych aniołów biznesu lub najlepsze fundusze VC. W ciągu ostatnich tygodni mieliśmy co najmniej kilka takich transakcji, o które biło się wielu inwestorów. To najlepszy prognostyk co do przyszłości polskiego rynku w nadchodzących kwartałach — podkreślił Karol Lasota, komentując dane w raporcie.
Taki udział w wartości transakcji VC w III kw. 2023 r. mieli inwestorzy prywatni. Zaangażowali się jednak tylko w 23 z 95 rund (w pozostałych dominowały publiczno-prywatne fundusze).